به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی آب، خاک و هوا از بین رفتن تنوع زیستی، طبیعت و محیط زیست زاییده فعالیت و توسعه شهرها هستند، بر این اساس باید طراحی شهری به‌صورت هنر و دانشی تعریف شود که وقف ارتقای کیفیت محیط کالبدی در شهرها شود، آبادانی را سمت‌وسو ببخشد و شهری زیست‌پذیرتر را برای شهروندان فراهم کند و در عین حال در راستای اهداف توسعه پایدار زیست‌محیطی باشد.
بر اساس تحقیقات، توسعه شهری برخی کلان‌شهرها بر پایه ارزیابی زیست محیطی شکل نگرفته و در هیچ‌یک از شاخص‌های زیست محیطی توسعه پایدار مورد توجه نبوده است، به‌عنوان مثال وجود صنایع متعدد از عمده مشکلات زیست محیطی شهرها است که به‌دنبال توسعه شهری پدید آمده‌اند، به‌طوری که آلودگی هوا به زخم کهنه‌ای بدل شده است و هر ساله در پاییز و زمستان سر باز می‌کند و درد آن گلوی تمام شهروندان و موجودات زنده را می‌فشارد.
شهرنشینی همراه با تغییرات اقلیمی کمبود آب را تشدید می‌کند، در بسیاری از شهرها به دلیل رشد جمعیت، مدیریت ناکارآمد آب و استفاده صنعتی از منابع آبی، تقاضا برای آب بیش از حد شده، درحالی‌که تغییرات اقلیمی میزان منابع آب را کاهش داده است، بر اساس مطالعات، پیش‌بینی می‌شود جمعیت شهرنشین جهان که با کمبود آب مواجه است، از ۹۳۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶، در سال ۲۰۵۰ به ۱.۶۹۳ تا ۲.۳۷ میلیارد نفر افزایش پیدا کند و به‌طور تقریبی نیمی از شهرهای بزرگ جهان در مناطق کم‌آب قرار داشته باشند.
کلان‌شهر اصفهان به‌دلیل دارا بودن اقلیم خشک و نیمه‌خشک، وقوع خشک‌سالی در سال‌های اخیر و خشک بودن رودخانه زاینده‌رود، سکون هوا در نیمی از روزهای سال، تقاضای فزاینده سکونت و فعالیت، گردشگرپذیری، توسعه شتابان فیزیکی، وجود صنایع سنگین و معادن در حریم شهر با معضلات زیست‌محیطی متعددی همچون آلودگی هوا، افت سطح آب‌های زیرزمینی، فرونشست، کاهش کیفیت آب‌های سطحی و زیرسطحی و فرسایش خاک روبه‌رو است.
مدیریت منابع و مصارف آب دارای اهمیت ویژه‌ای است و در کنار اقداماتی همچون تغییر الگوی کاشت، مدیریت توزیع و مصرف آب فضای سبز، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب‌های شهری به‌منظور استفاده برای آبیاری فضاهای سبز به‌عنوان منابع آب پایدار از سیاست‌های اصلی شهرداری اصفهان در راستای توسعه پایدار است.
با مصرف صحیح آب می‌توانیم آبیاری فضای سبز را انجام دهیم
مجتبی حق‌شناس، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: همان‌طور که برای تأمین آب شرب در اصفهان با مشکل مواجه هستیم، برای تأمین آب مورد نیاز فضای سبز نیز با چالش مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه فضای سبز شهر اصفهان سالانه ۶۳ میلیون متر مربع آب نیاز دارد، اما آبی که از چاه‌ها استحصال می‌شود، تنها ۲۳ میلیون متر مربع است، می‌افزاید: ۹ میلیون متر مربع نیز پساب تصفیه شده وارد عرصه می‌شود که بیشتر در کمربندهای سبز استفاده می‌شود، به‌طور تقریبی ۳۲ میلیون متر مربع آب نیاز داریم؛ در واقع در حال حاضر نصف آب مورد نیاز برای آبیاری را در اختیار داریم.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با بیان اینکه آب کافی برای آبیاری وجود ندارد، اما سازمان فضای سبز در این راستا کوتاهی انجام نمی‌دهد، می‌گوید: برای رفع مشکل کمبود آب که یکی از مشکلات اصلی ورشکستگی محیط زیست است، راهکارهایی وجود دارد، چراکه کشورهای خارجی نیز با کمتر از این میزان، آبیاری را انجام می‌دهند.
حق‌شناس تصریح می‌کند: با سازمان انرژی اتمی برای استفاده از سوپرجاذب‌های جدید قراردادی منعقد شده است، البته سوپرجاذب‌های قدیم بر پایه سدیم بود و خاک را شور می‌کرد، اما سوپرجاذب جدید بر پایه پتاسیم است و تأثیر منفی بر خاک ندارد، بنابراین یکی از روش‌ها این است که خاک را اصلاح کنیم تا آب را به‌صورت ثقلی از دست ندهیم و در دسترس گیاه باشد.
وی با بیان اینکه در حال تکمیل شبکه پساب هستیم و راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌های تکمیلی در دستور کار قرار دارد، خاطرنشان می‌کند: معاونت خدمات شهری با سازمان آب منطقه‌ای مراوداتی انجام داده است تا بتوانیم پساب بیشتری را تحویل بگیریم (۴۰۰ لیتر بر ثانیه)، استفاده مستقیم از پساب از کلکتورهای داخل شهر و استفاده از تصفیه‌خانه‌های لوکال را مد نظر قرار دادیم تا در محلات تصفیه‌خانه‌هایی راه‌اندازی کنیم که بو و مشکلات زیست‌محیطی ندارد و بتوانیم همان محله را آبیاری کنیم.
محور چهارباغ و باغ گل‌ها تا شب عید به‌صورت هوشمند آبیاری می‌شود
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با بیان اینکه ظرفیت دیگری که کشورهای خارجی استفاده می‌کنند، هوشمندسازی فضای سبز است، تاکید می‌کند: حجم زیادی از آب در شهر ما پرت می‌شود، از این‌رو شاید اگر آب را درست مصرف کنیم، همین آب نیز نیاز آبی را صددرصد تأمین می‌کند، اما به علت اینکه کارگر ما آبیاری درستی انجام نمی‌دهد و ترکیدگی‌های لوله بسیار رخ می‌دهد، این مشکلات را داریم.
حق‌شناس با بیان اینکه در حال حاضر در دو قسمت از شهر اصفهان آبیاری هوشمند را آغاز کردیم، تصریح می‌کند: محور چهارباغ و باغ گل‌ها تا شب عید به‌صورت هوشمند آبیاری می‌شود.
وی با اشاره به اینکه آبیاری هوشمند چند فایده دارد، می‌افزاید: راندمان مصرف آب را بالا می‌برد و خطاهای انسانی و نیروی کارگری را کاهش می‌دهد، این اقدام می‌تواند تأثیرگذار باشد تا با آبی که در اختیار داریم بتوانیم فضای سبز را آبیاری کنیم، تلاش می‌کنیم با چنگ و دندان فضای سبز شهر را نگهداری کنیم تا هیچ‌گاه ورشکسته نشود.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه مدیریت شهری اصفهان برای حفظ میراث سبز این شهر تلاش می‌کند، می‌گوید: دمای هوا بسیار بالا است، گرمای بی‌سابقه در شهر اصفهان تجربه می‌کنیم، درخت چنار مخصوص مناطق خنک و معتدل است به همین خاطر گیاه وقتی احساس تنش می‌کند، خزان را ایجاد می‌کند و سطح تعرق را کاهش می‌دهد تا خودش را حفظ کند.
لزوم استفاده از جامعه نخبگانی برای حفظ فضای سبز اصفهان
علی نیکبخت، دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: شهر اصفهان از لحاظ محیط زیستی ورشکسته شده است، ریزگردها، وضعیت بغرنج رودخانه زاینده‌رود، فرونشست زمین و وضعیت نامناسب درختان سطح شهر از علائم ورشکستگی اکولوژیک است.
وی با بیان اینکه بعضی دلایل این رخداد، جهانی است و تنها مختص کشور ما نیست، می‌افزاید: افزایش دمایی که این روزها شاهد هستیم، به موج‌های گرمایی معروف است و نمی‌گذارد موجودات زنده خود را بازیابی کنند، درختان و فضای سبز و پرنده‌ها به‌شدت از این اتفاق متأثر شده‌اند، این گرما به‌دلیل فعالیت‌های انسانی و مصرف بالای سوخت است.
معاون پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه قسمت دیگر مربوط به دلایل منطقه‌ای است، می‌گوید: چند اتفاق خیلی بد برای شهر ما در دو دهه گذشته افتاده که یکی از بدترین آن‌ها خشک شدن رودخانه زاینده‌رود است؛ خشک شدن زاینده‌رود که یک رودخانه دائمی چند هزار ساله بود، موجب شد که تمدن پایین دست رودخانه به‌صورت کامل نابود شود؛ این تمدن شامل اصفهان، کاشان، یزد و کرمان می‌شود، امیدوارم شرایطی ایجاد شود که دید قومیتی از بین برود و توسعه و بارگذاری بر زاینده‌رود حذف و رودخانه زاینده‌رود دوباره زنده شود.
نیکبخت با بیان اینکه بحث ما فلات مرکزی ایران است که به تبع آن کمبود منابع آب به‌شدت فضای سبز را تحت تأثیر قرار داده است، ادامه می‌دهد: شرق اصفهان که کشاورزی انجام می‌شده و تالاب گاوخونی یک پهنه اکولوژیک بود، محل موازنه اکولوژیک میان فلات مرکزی ایران و کویر بود که شرایط را تعدیل می‌کرد، اما این را طی ۲۰ سال حذف کردیم، به همین دلیل در حال حاضر دخل و خرج اکولوژیک ما جور در نمی‌آید.
وی تصریح می‌کند: نکته بعدی بارگذاری زیاد صنایع و صنعتی شدن استان اصفهان و شهر اصفهان است؛ بسیاری از شرکت‌ها الزامات زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند، حتی به نظر می‌آید در بعضی موارد محیط زیست توانایی مقابله با آن‌ها را ندارد.
در کشور نیازمند وزارتخانه تغییر اقلیم هستیم تا سیاست‌گذاری تغییر اقلیم در کشور پایه‌گذاری شود
دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه قسمتی از این اتفاق مربوط به سیاست‌گذاری‌ها است، خاطرنشان می‌کند: کشورهای بزرگ دنیا بر این قضیه بسیار کار کردند، شاید فکر کنیم جایی همچون آمریکا و کانادا مشکلات زیست‌محیطی ندارند، اما آتش‌سوزی‌های گسترده در اثر تغییر اقلیم است، ولی برنامه‌ریزی‌های خاصی انجام می‌دهند.
نیکبخت با بیان اینکه در کشور نیازمند وزارتخانه تغییر اقلیم هستیم تا سیاست‌گذاری تغییر اقلیم در کشور پایه‌گذاری شود، می‌گوید: در بسیاری از کشورها که آسیب کمتری از این رخداد دیدند، این وزارتخانه وجود دارد و در سطوح بالای مدیریتی بررسی می‌کنند، در حالی که ما در کشور توانایی مقابله با یک نیروگاه را نداریم.
وی با تاکید بر اینکه هرکس در استان مسئولیت دارد باید بحث جاری شدن دائمی رودخانه زاینده‌رود را در دستور کار خود قرار دهد، می‌افزاید: این قضیه بحث زیبایی و توریسم نیست، مسئله زنده ماندن فلات مرکزی ایران است، زاینده‌رود باید بازگردد تا موازنه اکولوژیک در کویر مرکزی ایران اتفاق بیفتد.
معاون پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه شهرداری اصفهان یک‌سری کارها را آغاز کرده است که بسیار خوب است، اما باید بیشتر شود، تصریح می‌کند: باید از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان شهر استفاده شود، فضای سبز اصفهان تنها دارایی باقی‌مانده این شهر است، اگر نتوانیم برای فضای سبز اصفهان سرمایه‌گذاری کنیم تا سه سال آینده باید ۱۰۰ هزار درخت در شهر قطع کنیم.
نیکبخت خاطرنشان می‌کند: تمام درختان خیابان‌های اصلی شهر تحت تنش قرار دارند، لازم است که جامعه نخبگانی پای کار بیایند و شهرداری حمایت و سرمایه‌گذاری انجام دهد تا فضای سبز را نجات دهند در غیر این صورت اصفهان به یک شهر کویری تبدیل می‌شود و قابلیت زندگی کردن ندارد.
به گزارش ایمنا، به عقیده کارشناسان این مشکلات شهر اصفهان را در آستانه ورشکستگی محیط زیستی قرار داده است و فضای سبز تنها امید این کلان‌شهر آلوده برای حفظ مؤلفه‌های زیست‌پذیری است، از این‌رو تلاش برای حفظ فضای سبز شهری همت دو چندان مسئولان امر را می‌طلبد.
گزارش از: راضیه کشاورز
نظر شما