به گزارش خبرگزاری ایمنا، محله «همت‌آباد» یکی از محلات حاشیه‌ای شهر اصفهان، واقع در منطقه ۶ شهرداری این کلان‌شهر است که اتفاقاً در همسایگی یکی از بزرگترین، مرفه‌ترین و معروف‌ترین محلات این منطقه برخوردار یعنی «مرداویج» قرار گرفته است؛ محله‌ای که به‌دلیل ارزانی زمین‌هایش در دوران پیش از انقلاب مهاجرپذیر شد و به‌رغم قرار گرفتن در منطقه‌ای برخوردار و مجاور بودن با محلاتی در سطح بالای رفاهی و فرهنگی همچون آبشار، سعادت‌آباد و مرداویج از مشکلات فرهنگی و شهری بسیاری رنج می‌برد.
همت‌آباد با حدود ۴۹.۸۵ هکتار مساحت، یکی از بافت‌های فرسوده اصفهان محسوب می‌شود که نام پیشین آن «مفت‌آباد» بوده و در وجه تسمیه آن گفته شده است با توجه به اینکه زمین‌های این قسمت با قیمت بسیار پایین به فروش می‌رسیده، به این نام معروف شده است.
گرجی‌هایی که به اصفهان مهاجرت می‌کردند، علاوه بر ناحیه فریدن در مفت‌آباد و نجف‌آباد ساکن می‌شدند، اما درواقع نخستین ساکنان محله همت آباد سال ۱۳۴۵ مهاجرانی از شهرستان‌های اطراف در این منطقه بودند و پس از آن در زمان جنگ مهاجرت مردم شهرستان‌های اصفهان و شهرهای جنوبی کشور به این محله ادامه پیدا کرد؛ در زمان این مهاجرت‌ها این محله به‌دلیل ارزانی زمین‌هایش به «مفت آباد» مشهور شد و این محله با بافتی نامتناسب، گذربندی‌ها و معابر باریک و ابعاد کوچک خانه‌ها شکل گرفت.
در حال حاضر طبق آخرین سرشماری، جمعیت این محله حاشیه‌نشین بالغ‌بر ۱۴ هزار و ۲۸۰ نفر است و به دلیل بافت فرهنگی و اجتماعی متفاوت نسبت به سایر محلات منطقه ۶ شهرداری اصفهان، با مسائل خاصی همچون بافت ناکارآمد و فرسوده شهری روبه‌رو است.
در واقع تاریخ حاشیه‌نشینی اصفهان، هم‌زمان با نهضت صنایع جدید نساجی در این کلان‌شهر از اواسط دوره پهلوی اول آغاز می‌شود؛ در آن زمان، حاشیه‌نشینی کارگران نساجی در محلات طوقچی، مفت‌آباد، کوله‌پارچه، همچنین حوالی گورستان تخت‌فولاد و در جنوب شرقی اصفهان گسترش پیدا کرد و با توسعه صنایع و تشدید نیاز به کارگران صنعتی به‌ویژه پس از پایه‌گذاری صنعت ذوب‌آهن در سال ۱۳۴۶ در مجاورت اصفهان، افزایش یافت و مناطقی همچون دستگرد در غرب، مفت‌آباد در جنوب شرقی و مسیر جاده زینبیه در شمال شرقی اصفهان را در برگرفت.
بر اساس آخرین اطلاعات آمار نامه شهر اصفهان، بالغ‌بر ۲۴۰۰ هزار هکتار از اراضی شهری این کلان‌شهر در زمره بافت‌های فرسوده و ناکارآمد قرار دارد که این میزان بیش از ۱۵ درصد کل بافت‌های فرسوده کشور است.
از این مساحت، ۴۸ هکتار از بافت فرسوده کل شهر در منطقه ۶ قرار گرفته و بیشترین متراژ این بافت ناکارآمد یعنی حدود ۶۵ درصد آن به میزان ۳۰.۷۵ هکتار بوده که در محله همت‌آباد است؛ از کل این بافت ۶۱ درصد مسکونی، ۲۹ درصد شبکه معابر، ۱.۸ درصد آموزشی و ۴ درصد تجاری است.
سال ۱۳۸۵ محله همت‌آباد به‌وسیله بزرگراه شهید همت در امتداد بزرگراه آقابابایی که یکی از معابر اصلی شمال به جنوب در اصفهان است، به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم و تغییرات عمرانی در این محله از آن زمان آغاز شد؛ در حال حاضر نیز به‌رغم کندبودن روند توسعه در این محله اتفاقات خوبی نظیر پروژه بازآفرینی شهری با مشارکت مردم در آن آغاز و تاکنون تجمیع بیش از ۲۰ واحد مسکونی نامرغوب و تبدیل آن‌ها به واحدهای مسکونی انجام شده است.
آخرین وضعیت بازآفرینی شهری در محله همت‌آباد
جواد اکبری، رئیس اداره برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی منطقه ۶ شهرداری اصفهان با اشاره به پروژه نوسازی بافت فرسوده و بازآفرینی شهری محله همت‌آباد می‌گوید: مساحت فاز نخست این پروژه ۱۳ هزار مترمربع بوده، همچنین سه بلوک فاز شرقی در حال ساخت است که در این راستا ۲۳ واحد نامرغوب تجمیع و ۷۲ واحد مسکونی باکیفیت با تکمیل این سه بلوک به بهره‌برداری رسیده است.
وی با بیان اینکه مساحت فاز دوم یعنی فاز غربی این پروژه ۱۲ هزار و ۲۴۵ مترمربع است، می‌افزاید: کاربری‌های این فاز در مرحله پیشنهادی است، همچنین مساحت آزادسازی‌هایی که در محله همت‌آباد توسط شهرداری منطقه ۶ اتفاق افتاده، ۱۵ هزار مترمربع بوده است که با اجرای این پروژه ۱۳ درصد از بافت فرسوده در این منطقه بازسازی خواهد شد.
مفت‌آباد که طی این سال‌ها و با گذر زمان تنها نام آن به همت‌آباد تغییر پیدا کرده، با تقدیم بیش از ۲۴۲ شهید از محله‌های نمونه شاهد کشور است و برخی از ساکنان آن خانواده‌های معزز شهدا هستند؛ این محله ازجمله محلات معروف منطقه ۶ شهرداری اصفهان که نام برخوردار را یدک می‌کشد، به‌شمار می‌رود، اما تاکنون بهره کافی از این برخورداری را نداشته و باید با بررسی‌های دقیق و سهم عمرانی این منطقه از بودجه شهرداری، به راه‌حلی برای توسعه حداقل فضای سبز در این محله اندیشید تا شاید بتوان این کمترین درخواست ساکنان محله را محقق کرد.
یکی از ساکنان قدیمی محله می‌گوید: ساکنان این منطقه اغلب پیش از انقلاب به شهر مهاجرت کردند و در آن ساکن شدند و افرادی که به این محله آمدند با تیر و چوب و گل و خشت خانه‌های کوچک خود را بنا کردند.
یکی از مغازه‌داران محله که صورت آفتاب‌سوخته‌ای هم دارد، وقتی از او درباره محله همت‌آباد و قدمت آن می‌پرسم، با دستان پینه بسته‌اش جلوی تابش سوزان آفتاب به چشم‌هایش را می‌گیرد و با اشتیاق می‌گوید: این محله به اندازه نام و خانه‌ها و کوچه‌هایش قدیمی است، اما امروز و برای نسل جوان این محله باید کاری کرد.
او ادامه می‌دهد: طی ۵۰ سال گذشته که ساکن این محله بودم، تنها خیابان اصلی محله تعریض و آسفالت شده، البته ۲ سال است که خط اتوبوس برای محله در نظر گرفته شده که این موضوع رفت‌و آمد بچه‌ها به مدرسه را تا حدودی آسان کرده است.
یکی دیگر از ساکنان محله همت‌آباد که ۵۰ سال پیش به همراه خانواده‌اش از فریدن به این منطقه مهاجرت کرده است، می‌گوید: این منطقه در آن زمان معروف به «سنگ چین» بود، چون برای آموزش رانندگی به این منطقه می‌آمدند، اما امروز با افزایش جمعیت محله و توسعه محلات اطراف و در نتیجه ترافیک و تردد زیادی که در این خیابان وجود دارد دیگر مجالی برای این کار نیست.
احمدرضا فروغی یکی از ساکنان قدیمی منطقه ۶ اصفهان است که سال‌ها در خیابان مصلی ساکن بوده و در محله همت‌آباد مغازه لوازم خانگی فروشی دارد؛ او درباره این محله می‌گوید: ساکنان محله همت‌آباد بسیار مذهبی و پایبند به ارزش‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند، اما طی سال‌های بسیار طولانی توجهی به این محله نشده است، البته در ادوار گذشته مدیران شهری سعی بر انجام اقداماتی برای ارتقای سطح محله داشته‌اند، اما کافی نبوده و همت و پیگیری‌های بیشتری را برای رفع مشکلات موجود در آن می‌طلبد.
فروغی ادامه می‌دهد: خیابان «شهید خلیلی» بیشترین سهم بافت ناکارآمد شهری را در اصفهان دارد و علاوه‌بر خانه‌های نامتناسب، معابر باریک وکوچه‌های غیر استاندارد دارای مشکلات فرهنگی است.
ساکن قدیمی محله همت‌آباد می‌گوید: این محله فضای سبز، کتابخانه، مدرسه و درمانگاه ندارد و در مراسم گلستان شهدا، پارک خودروها در این خیابان ترافیک شدیدی را ایجاد می‌کند.
فروغی تاکید می‌کند: یکی از طرح‌های بازآفرینی شهری، تجمیع واحدهای ریزدانه است که با همکاری و جلب اعتماد مردم می‌تواند در نوسازی و بازآفرینی محله مؤثر باشد؛ البته این مهم تاکنون در بعضی نقاط محله اجرا شده، اما روند کندی دارد که باید با پیگیری‌های لازم سریع‌تر از گذشته انجام شود.
به گزارش ایمنا، محله همت‌آباد با بیش از ۱۰ هزار جمعیت واقع در یکی از برخوردارترین مناطق شهرداری اصفهان یعنی منطقه ۶، بیشترین بافت فرسوده این منطقه را به خود اختصاص داده است و هم‌اکنون شاخص‌ترین پروژه این منطقه پس از احداث سالن اجلاس یعنی طرح بازآفرینی شهری و نوسازی بافت فرسوده در این محله در حال اجرا است.
گزارش از: ریحانه راهپیما
نظر شما