به گزارش خبرگزاری ایمناو به نقل از وزارت نیرو، آب خاکستری (Greywater )به آب بازیافتی یا فاضلاب‌های خانگی و آب‌های ضایعاتی(پساب) ایجاد شده توسط افراد در خانه‌ها یا ساختمان‌های اداری گفته می‌شود که دربرگیرنده تمام جریان‌ها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی (فاضلاب مدفوعی که به آن آب سیاه می‌گویند) است، در واقع این آب از فعالیت‌های معمول روزانه نظیر رختشویی، شست‌وشوی ظروف و حمام کردن استحصال می‌شود که می‌توانند برای اموری همچون آبیاری فضاهای سبز، سیفون توالت و ساختمان‌های نیازمند رطوبت زیاد همچون گلخانه‌ها، به مصرف مجدد برسند.
آب خاکستری یا فاضلاب‌های خانگی تفاوت‌های زیادی با فاضلاب توالتی دارند، زیرا مورد اخیر را با نام گنداب‌ها (یا آب سیاه) می‌شناسند که حاوی فضولات انسانی هستند. این آب به‌طور اصولی نام خویش را از ظاهر تیره‌اش دریافت کرده که حد واسط آب آشامیدنی با مفهوم «آب سفید» و «گنداب‌های توالتی» یا «آب سیاه» است.
در سیاق خانگی، آب خاکستری همان آب‌های مصرفی حمام، دوش گرفتن، روشویی و ماشین‌های لباسشویی هستند، اما گاهی آب سینک آشپزخانه و ظرف‌شویی نیز از نظر فنی آب بازیافتی به حساب می‌آیند، اگر چه تمرکز بالای پسماندهای غذایی و شیمیایی به این معناست که این آب برای استفاده مجدد، کمتر مناسب است. کمیت بالغ‌بر ۶۵ تا ۷۵ درصد فاضلاب تولید شده در خانه‌ها آب خاکستری است و این می‌تواند منبع مناسبی برای استفاده مجدد باشد، چراکه رابطه مستقیمی میان آب خاکستری تولید شده و آب مورد نیاز برای استفاده در فلاش تانک‌ها وجود دارد.
از آب خاکستری در کشورهایی که با مشکل کمبود آب مواجه‌اند استفاده می‌شود که تا حدودی موجب برطرف شدن مشکل کم‌آبی می‌شود. برخلاف کشورهایی همچون ایران که از آب آشامیدنی برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود در کشورهای پیشرفته از آب خاکستری برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود.
بر اساس آمارها، سالانه بیش از ۴۰ میلیارد مترمکعب پساب در کشور تولید می‌شود که در صورت استفاده از بازیافت آن، گام مهمی در کاهش میزان آب مصرفی در بخش کشاورزی و صنعت برداشته می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، سالانه میلیون‌ها لیتر فاضلاب خانگی یا آنچه از آن به «آب خاکستری» تعبیر می‌شود، در چاه‌های جذبی سرازیر می‌شود که نه‌تنها سودی برای مردم ندارد، بلکه به زمین هم آسیب می‌رساند؛ در صورتی که با بازگشت آن به چرخه تولید در کشاورزی و صنعت می‌تواند تحول بنیادین ایجاد کند.
علی اصغر جمعه‌ای، کارشناس آب و عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران در این باره می‌گوید: یکی از بهترین راهکارهای مدیریت بحران آب در ایران و سایر کشورها، بازیافت فاضلاب و بازگردانی آب‌های خاکستری است.
ایران در زمره ۱۲ کشوری منطقه خاورمیانه است که با تنش آبی روبه‌رو است
وی می‌افزاید: یکی از چالش‌ها و بحران‌های جدی ایران، بحران آب است. ایران در زمره ۱۲ کشوری منطقه خاورمیانه است که با تنش آبی روبه‌رو است، وی ادامه می‌دهد: در حالت کلی ایران از جمله کشورهایی است که بارندگی کمی در طول سال دارد و به همین دلیل اغلب مناطق آن بیابانی و کویری است و با کمبود منابع آبی مواجه است. علاوه‌بر این، در دو دهه اخیر با مشکل خشکسالی مواجه هستیم و به شدت بر میزان بارندگی‌ها در طول سال تأثیر منفی ایجاد کرده است.
جمعه‌ای عنوان می‌کند: بحران آب نه سیاسی است و نه اجتماعی، بلکه یک واقعیت محض است که باید نگران آن بود و حتی فراتر از این سخنان اینکه، بحران آب تنها مربوط به صنعت یا کشاورزی نیست، بلکه در همه سطوح جامعه در حال خودنمایی است و در حال تبدیل به موضوعی حیاتی است که فارغ از گرایش‌ها و تعلقات باید به آن توجه کرد.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران اظهار می‌کند: وظیفه همه ماست که تا حد توان در زمینه ارائه راه حل برای بحران آب گام برداریم. امروز بخش خصوصی و دولتی، صاحب نظر و کارشناس، فعال اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی باید دوشادوش هم با تحقیق و مطالعه و پژوهش و ارائه راهکارهای مناسب در زمینه کم‌آبی و استفاده از پساب‌ها فعالیت کنند.
وی می‌گوید: یکی از بهترین راهکارهای مدیریت بحران آب در ایران و سایر کشورها، بازیافت فاضلاب و بازگردانی آب‌های خاکستری است. استفاده از تجهیزات تصفیه فاضلاب در کارخانه‌ها، کشتارگاه‌ها، واحدهای درمانی و آب‌های خاکستری تولید شده در مناطق مسکونی یکی از بهترین راهکارها برای استفاده مجدد از این آب‌ها در کشاورزی و واحدهای صنعتی است.
وی اضافه می‌کند: جالب است بدانید عمان که از جمله کشورهای درگیر با کمبود منابع آبی قابل شرب است، موفق به بازیافت ۱۰۰ درصدی فاضلاب و بازگردانی ۷۸ درصد آن‌ها برای مصرف در بخش‌های کشاورزی و صنعتی شده است. بازگردانی آب و استفاده مجدد از آب تصفیه شده، صرفه‌جویی در مصرف آب شرب، استفاده صحیح از آب شرب که با هزینه‌های زیادی تولید می‌شود، امکان آبیاری فضای سبز به صورت خودکار و با زمان‌بندی مشخص، جلوگیری از اتلاف آب، به خصوص در مکان‌های عمومی مانند مدارس، ادارات و مجتمع‌های مسکونی و کاهش میزان مهاجرت از روستاها و شهرها و بهبود وضع زندگی مردم، از جمله مزایای استفاده از آب خاکستری در کشور است. وی ادامه می‌دهد: متأسفانه یکی از اشتباهات رایج که در بسیاری کشورها از جمله ایران صورت می‌گیرد.
استفاده از آب شرب برای آبیاری مزارع، پارک‌ها و سرویس‌های بهداشتی عمومی است که خود این عامل باعث هدر دادن بخش عظیمی از منابع آب شرب و تصفیه شده کشورمان می‌شود.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران می‌افزاید: این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته و مدرن جهان از آب شرب که قابل آشامیدن است برای استفاده‌های عمومی نظیر آبیاری گیاهان یا سیفون استفاده نمی‌شود، بلکه از منابع دیگری همچون آب خاکستری برای این کار استفاده می‌شود.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند: باید درباره استفاده از آب خاکستری در بخش‌های مختلف فرهنگ‌سازی صورت گرفته و دولت برای آشنایی مردم با این موضوع و رواج تجهیزات لازم در این باره، یارانه بدهد و این یارانه بهترین و ارزان‌ترین کاری است که می‌توان برای مقابله با بحران بی‌آبی انجام داد. به‌عنوان مثال، ساخت سیستم تصفیه آب برای ساختمان‌های چند طبقه مسکونی و اداری یکی از این راه حل‌هاست که می‌تواند از هدر رفت بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی منازل و ادارات جلوگیری کند.
در همین حال کارشناسان به دولت توصیه می‌کنند استفاده از آب خاکستری در بخش کشاورزی را تشویق کرده و برای تأمین تجهیزات آن به کشاورزان یارانه بدهد، همچنین استفاده مجدد از آب خاکستری می‌تواند علاوه‌بر رفع مشکل کم‌آبی، موجب افزایش حاصلخیزی خاک و نیز کاهش مصرف کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی شود.
بحران کم‌آبی در ایران به گونه‌ای در حال پیشرفت است که دیگر نمی‌توان از آب تصفیه شده شهری که مناسب آشامیدن است برای همه مصارف دیگر همچون کشت و کار، آبیاری فضاهای سبز مزارع و پارک‌ها، تأمین آب مورد نیاز کارخانه‌جات، پر کردن فلاش تانک‌ها، سرویس‌های بهداشتی عمومی، شست‌وشوی محوطه و پارکینگ، شست‌وشوی ماشین‌ها و مصارفی از این دست استفاده کرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد استفاده از آب خاکستری در کشور و گسترش آن باید به فوریت در دستور کار دستگاه‌های مسئول قرار گیرد.
نظر شما