به گزارش خبرگزاری ایمنا، چهاردهم تیر سال جاری سالروز پدر علم پزشکی کودکان ایران است، این روز به پاس قدردانی از تلاش‌ها و زحمات محمد قریب در درمان کودکان کشور به‌نام او نام‌گذاری شده، محمد قریب پزشک ایرانی و متخصص کودکان و از نخستین پزشکان متخصص طب اطفال و بنیان‌گذار دانش نوین پزشکی کودکان در ایران، همچنین از بنیان‌گذاران نخستین بیمارستان تخصصی کودکان در ایران است.
نگاهی به سیر زندگی پدر علم پزشکی کودکان ایران
محمد قریب در سال ۱۲۸۸ در تهران متولد شد، او تحصیلات ابتدایی را در دبستان سیروس و متوسطه را در دارالفنون گذراند و در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در زمره اولین گروه دانشجویان ایرانی که برای ادامه تحصیل به فرانسه رفتند، راهی سفر و در پایان سال اول در فرانسه موفق به دریافت جایزه لابراتوار تشریح دانشکده پزشکی شد و در سال ۱۳۱۴ نخستین ایرانی بود که توانست در کنکور اینترنی بیمارستان پاریس پیروز شود و در سال ۱۳۱۵ با زهرا قریب ازدواج و کشور را ترک کرد و عاقبت در سال ۱۳۱۷ به ایران بازگشت.
پس از گذراندن دوره سربازی در سال ۱۳۱۹ به عنوان دانشیار طب اطفال در دانشگاه به فعالیت علمی و تدریس مشغول و ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش اطفال مشغول شد و پس از آن به بیمارستان هزار تخت‌خوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را دایر کرد، او در سال ۱۳۱۹ کتاب بیماری‌های کودکان را به چاپ رساند و در سال ۱۳۳۵ با همکاری حسن اهری آن را با اصلاحات جدید تجدید چاپ کرد.
محمد قریب در سال ۱۳۲۱ موفق به دریافت نشان عالی دولت فرانسه شد و در سال ۱۳۵۰ به عضویت هیئت مدیره انجمن بین‌المللی بیماری‌های کودکان درآمد، همچنین در آخرین سال‌های عمرش موفق به دریافت نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش‌وپرورش شد و در طول سال‌های فعالیت علمی خود در کنگره‌های مختلف بین‌المللی در کشورهای مختلف از جمله فرانسه، آمریکا، کانادا، ژاپن، ترکیه و اتریش دعوت شد و عضویت چندین مجمع علمی بین‌المللی را برعهده داشت.
محمد قریب درس پزشکی را در دانشگاه تهران به دانشجویان رشته پزشکی تدریس کرد و حین فعالیت علمی، فعالیت سیاسی و اجتماعی نیز داشت، از دیگر اقدامات او بنیان‌گذاری و تأسیس نخستین بیمارستان تخصصی کودکان یعنی بیمارستان مرکز طبی کودکان به همراه حسن اهری بود که این اقدام را در زمان بازنشستگی خود انجام داد.
ناگفته‌هایی از زبان شاگرد محمد قریب که سعی کرد پای در راه استاد خود بگذارد
روزگاری غریب، طبیبی دردآشنا برای مرهم گذاشتن بر تن رنجور کودکان موی سپید و در صدر علم پزشکی به حوزه بیماری‌های کودکان به طور ویژه ورود کرد، او کسی جز محمد قریب نبود که در ادامه چند برگی از زندگی او را ورق می‌زنیم و ویژگی‌های شخصیتی و بخشی اقدامات او را از زبان یحیی عقیقی، از نخستین متخصصان طب اطفال در کشور و یکی از بنیان‌گذاران مرکز طبی کودکان و شاگرد و همکار محمد قریب می‌شنویم.
یحیی عقیقی از متخصصانی است که سال‌ها در کنار محمد قریب در راه خدمت به مردم و توسعه علم در سطوح مختلف ملی و بین‌المللی تلاش کرده است که هرچه بخواهیم از تلاش‌ها و فعالیت‌های او بگوییم، باز کم‌لطفی کرده‌ایم؛ دریافت مدرک فوق تخصص روماتولوژی کودکان از آمریکا، از بنیان‌گذاران رشته فوق‌تخصصی روماتولوژی کودکان کشور، دارنده نشان عالی دانش و مدال یونسکو به واسطه فعالیت‌های علمی، استاد ممتاز و پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیئت ممتحنه وزارتخانه در رشته روماتولوژی اطفال نشان‌دهنده بخشی از تلاش‌های بی‌منت یحیی عقیقی است که این چنین به خبرنگار ایمنا می‌گوید: استاد محمد قریب در سال ۱۲۸۸ در تهران در خانواده‌ای مذهبی پا به دنیا گذاشت، دوران متوسطه خود را در دارالفنون گذراند و در سن ۱۸ سالگی برای تحصیل در رشته پزشکی با اولین گروه دانشجویان ایرانی به فرانسه سفر کرد و در محضر اساتید بزرگی به تحصیل علم طب پرداخت، محمد قریب از ایرانیانی بود که در کنکور اینترن‌های پاریس جزو نفرات اول می‌شود، سپس به رشته اطفال ورود پیدا می‌کند، پسران‌شان نیز به بیماری تنفسی دچار بودند و همین امر موجب علاقه محمد قریب به رشته اطفال می‌شود.
وی با بیان اینکه دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ تأسیس شد که در روزهای اخیر نیز ۹۰ سالگی آن را جشن گرفتیم، عنوان می‌کند: محمد قریب از سال ۱۳۱۹ وارد دانشگاه تهران می‌شود و شروع به تدریس در این دانشگاه می‌کند، او در بیمارستان رازی که اکنون یکی از بزرگ‌ترین مراکز درمان پوست خاورمیانه است، طب اطفال را شروع و سپس در بیمارستان امام خمینی (ره) شروع به فعالیت می‌کند و در سال ۱۳۴۷ پس از تشکیل مرکز طبی کودکان ایران به همراه حسن اهری، بنیان‌گذار مرکز طبی کودکان و از بنیان‌گذاران طب نوین اطفال در ایران با تحصیل علم از دیگر کشورها این علم را وارد ایران می‌کند و مشغول طبابت مردم می‌شود.
شاگرد و همکار پدر علم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: محمد قریب با همکاری حسن اهری در سال ۱۳۱۹ کتاب بیماری اطفال را می‌نویسند و حسن اهری در سال ۱۳۴۹ و محمد قریب نیز در ۶۵ سالگی در یکم بهمن ۱۳۵۳ دار فانی را وداع گفتند، دو طبیبی که تلاش‌ها و نگاشته‌هایشان برای همیشه بر جریده علم پزشکی کودکان باقی خواهد ماند.
مردم دوستی از ویژگی‌های بارز محمد قریب بود
وی در خصوص ویژگی‌های شخصیتی، رفتاری و اخلاقی محمد قریب خاطرنشان می‌کند: او فردی متعهد بود که تمام عمر با برکت خود را با دو صفت بارز گذراند، اول اعتقادات دینی و دوم خدمت بی‌منت به مردم. هر روز بر تلاش و کوشش او افزوده می‌شد و ویژگی خاصی که او را از دیگران متمایز می‌کرد، هوش سرشارش بود، به‌گونه‌ای که از تمام دانشجویان و اساتید شناخت داشتند، همچنین انتشار علم و قدرت انتقال سریع دانش نیز از خصوصیات این طبیب دردآشنا بود و به‌گونه‌ای بحث و تدریس می‌کرد که همه منظور او را متوجه می‌شدند.
بنیان‌گذاران رشته فوق تخصصی روماتولوژی کودکان کشور اضافه می‌کند: مردم‌دوستی و احترام به آن‌ها از ویژگی‌های بارز و مهم استاد قریب بود، او حتی برای درمان افراد هزینه‌ای دریافت نمی‌کرد و همواره ارزان‌ترین نسخه‌ها را برای بیماران می‌نوشت، زندگی قریب زندگی درویشی بود و به دلیل اینکه توفیق آشنایی با او را داشتیم و سال‌ها در خدمتش بودم، مشاهده می‌کردم که هر روز صبح قسمتی از قرآن را به همراه تفسیر مطالعه می‌کرد و سپس با یکدیگر به محل کار می‌رفتیم و به طبابت مشغول می‌شدیم.
عقیقی درباره علت اینکه محمد قریب حوزه درمان کودکان را برای فعالیت انتخاب کردند، عنوان می‌کند: در آن زمان چنین رشته‌های تخصصی در کشور نداشتیم، همچنین شدت یافتن علاقه او به علم اطفال موجب پایه‌گذاری طب اطفال مبتنی بر علم نوین با توجه به شرایط موجود در کشور شد، بیشتر شاگردانی که استاد قریب تربیت کرد، اکنون در کشور و خارج از کشور مشغول تدریس هستند و به درجه استادی دست یافته‌اند، به تعبیری دیگر، محمد قریب دغدغه تربیت طبیبانی حاذق همچون خودش را داشت تا پس از خودش در حوزه پزشکی کودکان، مرهمی بر درد کودکان بیمار باشند.
وی درباره تأثیر اقدامات محمد قریب در حوزه درمان کودکان می‌گوید: محمد قریب سابقه خوبی از بیمار می‌گرفت و معاینه دقیقی از بیماران داشت و هرچه می‌یافت را با دانشجویان و اساتید به اشتراک می‌گذاشت و پیرو بعضی از این مسائل با آن‌ها گفت‌وگو می‌کرد و نظر شخصی خود را بعد از نظر همکاران بیان می‌کرد، همچنین سعی داشت با امکانات محدود و شرایط موجود به مردم خدمت‌رسانی کند، چرا که در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ امکانات زیادی وجود نداشت، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، انقلابی در علم طب کودکان اتفاق افتاد و شاهد رشد چشمگیری در این حوزه بودیم، به‌گونه‌ای که بسیاری از رشته‌ها تخصصی شد و پایه فوق‌تخصصی رشته‌ها شکل گرفت که آخرین آن پایه روماتولوژی و بیماری ریوی اطفال بود.
با تلاش قریب‌ها تمام رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی را در کشور داریم
استاد ممتاز و پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر با تلاش پزشکانی همچون قریب توانستیم به سطحی از علم دست پیدا کنیم که تمام رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی را در کشور داشته باشیم و برای درمان بیماری‌ها نیازی به سفر خارج از کشور نیست، چرا که تمام امکانات مناسب را داریم، اما همچنان سعی می‌کنیم با علائم بالینی بیماری‌ها را تشخیص دهیم تا هزینه درمان بیماران کاهش یابد؛ چه در ایران و چه در خارج از کشور که تحصیل کردم و در حال حاضر که ۹۴ سال دارم هیچ استادی همچون استاد قریب ندیدم و نخواهم دید، او استاد نمونه‌ای بود که اقدامات بسیار مؤثری انجام داد.
عقیقی در پاسخ به این سوال که چطور می‌توانیم راه قریب‌ها را ادامه دهیم؟ بیان می‌کند: تنها باید راهی که استاد محمد قریب در آن قدم گذاشت را پیش بگیریم و ادامه دهیم، یعنی با مردم مردمی باشیم، همواره بیان کردیم که نباید جیب مردم را در نظر گرفت، بلکه باید به خدا توجه و توکل داشت و با دریافت سابقه بیمار و تشخیص صحیح بیماری، آزمایش و داروهای مورد نیاز را تجویز کنیم و سعی داشته باشیم، این نسخه درمان بیش از حد گران نشود، درست مثل راه و روش استاد قریب؛ تجربه استاد قریب همواره برایمان مؤثر و مفید بوده و است.
وی پیرامون رایگان شدن درمان کودکان زیر هفت سال که زنده نگه‌داشتن یاد طبیبانی همچون قریب است، اضافه می‌کند: طب کودکان را تا ۱۸ سال می‌دانیم و به‌طور اصولی باید کاری کنیم تا بیماران مجبور به پرداخت هزینه برای درمان نشوند، چرا که درآمدهای افراد نسبت به هزینه بعضی از آزمایش‌ها و داروها پایین است، به لطف خدا شرایط و امکانات لازم در کشور وجود دارد و باید سعی کنیم طب را مجانی کنیم، همان‌طور که در بعضی از کشورها همین‌گونه است؛ بیمه کردن مردم اقدام مؤثری در این جهت است، اما باید گستره آن افزایش پیدا کند و بیشتر داروها و آزمایش‌ها را تحت پوشش خود قرار دهند.
متخصص روماتولوژی کودکان می‌گوید: محمد قریب توانست شاگردانی همچون خود پرورش دهد و تربیت کند، شاگردانی که هر کدام به نوبه خود خدمتی به مردم و خدمتی به رشد علم داشتند و رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی علم پزشکی را گسترش دادند و برخی از شاگردان در دانشگاه‌های مختلف کشور و خارج کشور مشغول تدریس بوده و هستند، اگر همچون قریب آستین بالا بزنیم، به‌طور قطع جاویدان خواهیم بود.
امیدوارم توفیق ادامه راه قریب‌ها را داشته باشیم
عقیقی درباره زنده نگه‌داشتن یاد و راه پدر علم پزشکی کودکان بیان می‌کند: امیدوارم خداوند توفیق دهد که در راه خدمت به مردم قدم برداریم و راه قریب‌ها را ادامه دهیم.
قریب‌هایی در طول تاریخ در سراسر این کره خاکی پای به عرصه خدمت گذاشته‌اند و بی‌منت و بدون ادعا اقدامات مؤثری انجام داده‌اند و شاید آنگونه که باید معرفی و شناخته نشده‌اند، باید چشم بگردانیم و جست‌وجو کنیم و چنین افرادی که خدمات بزرگی به دنیای علم و به مردم ارائه کرده‌اند را بشناسیم، از آن‌ها الگو بگیریم و منش و گفتار آن‌ها را پیشه راه خود قرار دهیم تا در راه خدمت به مردم به توسعه و رشد علم کمک کنیم و در حد خود اثری در تاریخ چند هزار سال کشور بر جای گذاریم.
گزارش از محمداسماعیل وهابی
نظر شما