دانشگاه دوست‌دار خانواده/ از اتاق کودک در دانشکده تا دورکاری کارمندان

به گزارش خبرگزاری ایمنا، حوریه ربانی در اولین نشست دانشگاه دوست‌دار خانواده که در مرکز ازدواج و خانواده متعالی نهاد رهبری دانشگاه اصفهان و با حضور تعدادی از دختران و مادرانِ دانشجو در برگزار شد، درخصوص دانشگاه دوستدار خانواده و چگونگی به وجود آمدن این مفهوم در سطح جهانی اظهار کرد: از حدود ۵۰ سال گذشته مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی در دنیا رواج پیدا کرد، مسئله اصلی این روانشناسی صنعتی و سازمانی، افزایش بهره‌وری نیروی کار است.

وی افزود: این مطالعات نشان داد یکی از تعارضات بسیار جدی که افراد در دوره کاری و حرفه‌ای خود درک می‌کنند، تعارضات نقش خانوادگی و نقش حرفه‌ای است؛ این تعارضات فرد را به چالش‌هایی مبتلا می‌کند.

عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان ادامه داد: در دسته اول این تعارض نقش حرفه‌ای و خانوادگی موجب کاهش کیفیت و کارایی نیروی انسانی می‌شود، فرد به محض اینکه بین نقش‌های خانوادگی و کاری تعارض و تنش احساس کند دچار یک فشار روانی و روحی می‌شود که کیفیت کار او را در محل کار کاهش می‌دهد.

ربانی تصریح کرد: اگر بتواند از این مرحله عبور کند معمولاً به این نقطه می‌رسد که بین کیفیت در محل کار و کیفیت نقش‌های خانوادگی‌اش یکی را اولویت می‌دهد و یکی را از متن به حاشیه منتقل می‌کند و این هم به نفع فضای کاری اتفاق می‌افتد.

وی اضافه کرد: یعنی اگر فرد در فضای کاری خودش تعارضات نقشی را احساس کند، معمولاً نقش‌های خانوادگی‌اش بی‌کیفیت‌تر و تضعیف می‌شوند.

عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان با بیان اینکه این تعارضات نقشی، منجر به احساس یأس و سرخوردگی و بی‌انگیزگی می‌شود، گفت: این احساس بی‌انگیزگی منجر به این می‌شود که فرد تکالیف حرفه‌ای خودش را ضعیف‌تر انجام می‌دهد.

چالش ایجاد تعادل میان نقش خانوادگی و نقش حرفه‌ای افراد

ربانی تأکید کرد: در این صورت این ادبیات در دنیا تولید می‌شود که ما چه کار کنیم که بتوانیم تعادلی بین نقش خانوادگی و حرفه‌ای افراد برقرار کنیم؟

وی با اشاره به اینکه این موضوعات تا یک برهه زمانی معمولاً مردانه بود، افزود: به این دلیل که یک دوره زمانی حضور زنان در آموزش عالی جدی نبود، اما از یک مقطعی شاهد انفجار حضور زنان در آموزش عالی هستیم که این حضور پررنگ زنان در آموزش عالی تبعات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به دنبال داشت.

عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان ادامه داد: به بیان دیگر به نسبت این حضور جدی خانم‌ها در آموزش عالی، در دانشگاه‌ها بستری برای حضور مداوم و پایدار خانم‌ها وجود ندارد.

ربانی گفت: خانم‌ها به دلیل نقش‌های خانوادگی، مادری و همسری، در مقاطعی مجبور می‌شوند فضای دانشگاه را ترک کنند و یا دچار رکود علمی و رخوت می‌شوند و این امر و عوامل، زمینه گسترش مبحث دانشگاه دوستدار خانواده شد.

وی اظهار کرد: در کشورهای مختلف همچون آلمان پروژه‌هایی برای پیشرفت و ترقی زنان در دانشگاه‌ها در اوایل دهه ۲۰۰۰ هزار میلادی انجام شد که یکی از جنبه‌های اصلی آن حمایت از کارمندانی بود که وظایف مراقبتی بر عهده دارند و با برنامه‌های مربیگری، آموزش و راهنمایی آغاز شد.

عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان ادامه داد: سپس ارزیابی، بررسی و تحقیق «دانشگاه دوستدار خانواده» در سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ انجام شد.

دانشگاه دوست‌دار خانواده چیست؟

ربانی درخصوص تعریف دانشگاه دوست‌دار خانواده گفت: دانشگاه دوست‌دار خانواده به معنای داشتن یک نقطه ارتباط قابل اعتماد است که می‌تواند برای تمام اعضا در مورد تعادل کار و خانواده قابل دسترسی باشد، علاوه بر این، خانواده‌دوستی در واقع به معنای فکر کردن در مورد تعادل کار و خانواده به‌طور کلی و جامع است.

وی افزود: ایجاد زیرساخت‌های مناسب دانشگاه دوستدار خانواده شامل مشاوره، مراقبت از کودکان، زیرساخت و سازمان است؛ ارائه مشاوره می‌تواند در زمینه‌های تعامل خانواده‌ها درخصوص فرزندانشان با دانشگاه، راهنمایی درخصوص وظایف مراقبتی به ویژه در خصوص افراد مسن یا کودک باشد.

ربانی تصریح کرد: ایجاد مهدکودک در محوطه دانشگاه و دانشکده‌ها، ایجاد دفاتر والدین و کودکان و اتاق بازی سیار برای وقتی که اساتید دانشگاه، دانشجویان یا کارمندان مجبورند فرزندانشان را برای ساعاتی به دفتر کارشان بیاورند، اتاق بازی و… از اقدامات در این زمینه است.

عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان درخصوص زیرساخت سازمان اظهار کرد: موافقت‌نامه کار در خانه، مدل‌های کار پاره‌وقت در این بخش تعریف می‌شود، دولت وظیفه ایجاد شرایطی را دارد تا راه را برای ساختارهای دوستدار خانواده هموار کند؛ مثال در این زمینه قانون مرخصی والدین و نه فقط مادر است، چرا که پدر نیز در مواقعی نیاز به مرخصی و نگهداری از فرزند دارد.

دانشگاه دوست‌دار خانواده در ایران

وی درخصوص دانشگاه دوستدار خانواده در ایران گفت: در ایران طیف وسیعی از فعالیت‌ها را در رابطه با خانواده و زنان در دانشگاه‌های ایران انجام داده‌ایم، اما سیستماتیک نبوده‌اند؛ در سال ۱۳۹۹ وزارت علوم تحقیقات و فناوری(MSRT)سعی کرده است اولین پیش‌نویس یک سند را تنظیم کند.

ربانی گفت: بر اساس این سند، دانشگاه در تعامل مداوم با جامعه است و توجه به خانواده یکی ارزش‌ها است و بایستی بین آن دو ارتبایی مؤثر برقرار کرد.

وی با بیان اینکه این سند شامل اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه‌ها است، افزود: این سند دارای شش فصل است و به‌طور خلاصه به اولویت‌های دانشگاه‌های دوستدار خانواده از نظر تدوین سیاست‌ها، طراحی و تدوین برنامه‌های درسی، تحقیق، آموزش غیررسمی مانند برگزاری کارگاه‌ها، کنفرانس‌ها، در موضوعات مربوط به خانواده می‌پردازد.

به گزارش ایمنا، دانشجویان حاضر در این جلسه به‌ویژه مادران دانشجو به بیان دغدغه‌ها و تجربیات خود در موضوع جلسه پرداختند؛ مادری که دانشجوی ترم ۴ و ۲۲ ساله بود از دشواری‌های مسیر دریافت تسهیلاتی که به دلیل فرزندآوری به آن‌ها تعلق گرفته بود، گفت و دانشجوی دیگری از عدم همراهی اساتید با مادران دانشجو گلایه داشت.