به گزارش خبرگزاری ایمنا، خورشید با فاصله ۹۳ میلیون مایل فاصله از زمین، تأثیرات بسیار فراتری از سطح مرئی خود دارد. طوفان‌های بزرگ خورشیدی، ذرات باردار خورشیدی را به فضا پرتاب می‌کنند. اگر زمین در مسیر جریان این ذرات باردار باشد، میدان مغناطیسی و جو سیاره ما واکنش نشان می‌دهد.
وقتی ذرات باردار خورشید به اتم و مولکول‌های موجود در جو زمین برخورد می‌کنند، این ذرات تحریک و موجب روشن شدن آن‌ها می‌شوند.
از آنجا که اتم متشکل از هسته محاصره‌شده توسط مداری از الکترون‌ها است، با برخورد ذرات باردار از خورشید به اتمسفر زمین، الکترون‌ها به مدارهای بالاتر و دورتر از هسته منتقل می‌شود. هنگامی که الکترون به مدار نزدیک هسته و پایدار برمی‌گردد، ذره‌ای نور یا فوتون آزاد می‌کند.
پدیده شفق قطبی، مشابه عملکرد چراغ‌های نئون است که از برق به عنوان محرک برای اتم‌های گاز نئون درون لوله‌های شیشه‌ای استفاده می‌شود.
علیرضا بیات، کارشناس نجوم درباره این پدیده جذاب به خبرنگار ایمنا می‌گوید: پدیده‌ای که این چند روز اخبار جهان را مورد تأثیر خود قرار داده است، پدیده شفق قطبی است که با توجه به بادهای خورشیدی که به سمت زمین آمده‌اند، موجب ایجاد این پدیده در نواحی شمالی و جنوبی کره زمین شده است.
وی با اشاره به نحوه شکل‌گیری شفق قطبی می‌افزاید: به دلیل چرخه ساختاری خورشید و دارا بودن عناصر مختلف، ذرات خورشید از طریق بادها با سرعتی حدود ۴۰۰ کیلومتر بر ثانیه به سمت زمین گسیل می‌شوند، در نواحی نزدیک زمین، به دلیل وجود میدان مغناطیسی قوی در دو سر قطب، ذرات باردار جذب می‌شوند و با توجه به اینکه این ذرات در ناحیه ترموسفر به زمین برخورد می‌کنند، رنگهای قرمز، سبز، بنفش و آبی ایجاد می‌کنند.
کارشناس نجوم ادامه می‌دهد: این اتفاق پدیده جذاب و زیبایی است و هر رنگی که در آن مشاهده می‌کنید با توجه به نوع عنصر موجود در جو زمین که شامل ۷۸ درصد نیتروژن و ۲۲ درصد اکسیژن است و برخورد ذرات باردار از ارتفاع‌های مختلف به جو زمین، رنگی را تشکیل می‌دهند، به‌طور مثال در ارتفاع زیر ۲۴۰ کیلومتر، شفق‌ها به رنگ قرمز مایل به صورتی، بالاتر از ۲۴۰ کیلومتر رنگ سبز، زیر ۹۷ کیلومتر به رنگ بنفش و بالای ۹۷ کیلومتر آبی رنگ هستند که ایجاد رنگ سبز و قرمز به دلیل وجود عنصر اکسیژن و رنگ بنفش و آبی به دلیل وجود عنصر نیتروژن رخ می‌دهد.
بیات اظهار می‌کند: شفق‌های قطبی بیشتر در عرض‌های جغرافیایی بالای کره زمین اتفاق می‌افتد، نه‌تنها زمین، بلکه در هر سیاره‌ای که میدان مغناطیسی داشته باشد، شفق قطبی رخ می‌دهد، همچون سیارات مشتری و زحل که بسیاری از ماهواره‌ها شفق قطبی آن‌ها را ثبت و ضبط کرده‌اند.
وی خاطرنشان می‌کند: پیش‌بینی وقوع طوفان‌های خورشیدی سخت یا غیرممکن است و تا زمانی که اتفاق بیفتد نمی‌توان میزان پوشش شفق قطبی را تخمین زد، با توجه به چند روز گذشته و داده‌هایی که از طریق ماهواره‌ها و دستگاه‌های روی زمین اندازه‌گیری شده است، طوفان خورشیدی به سمت کره زمین گسیل شده بود و به‌حدی این طوفان شدید بوده که توانسته است بخش زیادی از شمال و جنوب کره زمین را پوشش دهد و حتی در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر در شمال ایران و استرالیا از سمت جنوب این پدیده را که تا مدار ۳۳ درجه زمین رسیده بود، مشاهده کردند.
کارشناس نجوم می‌گوید: به‌طور کلی در طول سال شفق قطبی بیشتر در کشورهایی قابل مشاهده است که نزدیک قطب هستند، همچون روسیه کشورهای حوزه اسکاندیناوی و شمال کانادا که شب‌های زیادی از سال می‌توانید شفق‌های قطبی زیبا را مشاهده کنید.
به گزارش ایمنا، خورشید هم‌اکنون در حال ورود به سیکل یازده ساله است، در این دوره میزان فعالیت خورشید افزایش می‌یابد و شاهد تابش شراره‌های قدرتمند هستیم.
در روزهای گذشته نیز چند شراره در کلاس ایکس (قدرتمندترین نوع شراره) ثبت شده است. همین موضوع موجب شده است تا بتوان شفق قطبی را در مدار ۳۳ درجه در ایران مشاهده کرد که این اتفاق برای نخستین‌بار رخ داد و توسط یک عکاس نجومی به تصویر کشیده شد تا خاطره ماندگاری از شفق قطبی بر جای بماند.
گزارش از مریم ترکزاد؛ خبرنگار ایمنا
نظر شما