به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکم اردیبهشت در تقویم رسمی‌کشور به‌عنوان روز بزرگداشت سعدی نام‌گذاری شده است، شاعری که علاوه بر نقش تاریخی و مهمی‌که در زنده نگه‌داشتن زبان فارسی داشت، در حفظ سلسله تمدنی و فرهنگی فارسی در منطقه نقش برجسته‌ای را بازی کرد؛ سعدی در یکی از مشهورترین قطعه‌هایش در دیباچه گلستان گفته است:
«به حکم ضرورت سخن گفتم و تفرج‌کنان بیرون رفتیم در فصل ربیع که صولت بَرْد آرمیده بود و ایام دولت وَرْد رسیده.
پیراهنِ برگ، بر درختان
چون جامهٔ عیدِ نیک‌بختان
اول اردیبهشتِ ماهِ جلالی
بلبل گوینده بر منابرِ قُضبان
بر گل سرخ از نم اوفتاده لَآلی
همچو عرق بر عِذار شاهد غَضبان»
او این قطعه را در شرح چگونگی نگارش گلستان آورده و تأکید کرده که یکی از دلایل نوشتن این کتاب، اصرار دوستی بوده است که در ایام بهار و اردیبهشت شیراز، او را به دامن طبیعت برده و در باغی بزرگ و زیبا به گوش او خوانده است که: «خلاف راه صواب است و نقص رأی اولوالالباب ذوالفقار علی در نیام و زبان سعدی در کام.»
مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله شیرازی شاعر و نویسنده بزرگ قرن هفتم هجری قمری با تخلص «سعدی» است که از نام اتابک مظفرالدین سعد پسر ابوبکر پسر سعد پسر زنگی گرفته شده است؛ وی بین سال‌های ۶۰۰ تا ۶۱۵ هجری قمری در شیراز به دنیا آمد و در دوران خردسالی او سیل بلا بر ایران نازل شد و مغولان از مرزهای شرقی وارد این سرزمین شدند و شهرهای بزرگ و مهمی چون بخارا، سمرقند، نیشابور و ری را یکی پس از دیگری اشغال کردند و مردمان این شهرها را کشتند؛ سعدی در ابتدای جوانی راهی بغداد شد و در مدارس نظامیه این شهر که هنوز به اشغال لشکر مغول درنیامده بود، درس خواند و پس از آن راهی سفرهای طولانی شد و با سختی و مشقت فراوان و حتی به ادعای خود با تحمل اسارت در برخی موارد، دنیا را گشت و بر تجربه‌های زیسته خود افزود.
وی در سال ۶۵۵ هجری قمری «سعدی‌نامه» یا «بوستان» را به نظم درآورد و یک سال پس از آن «گلستان» را تألیف کرد؛ فاصله اندک میان نگارش بوستان و گلستان، نشان از تبحر، فرهنگ و ادب بسیار بالای این شاعر بزرگ دارد؛ بوستان اولین اثر سعدی است که در نسخه‌های قدیمی «سعدی‌نامه» نامیده می‌شد؛ اما بعدها به بوستان تغییر پیدا کرد.
سعدی، بوستان را طی سفرهای خود سرود و پس از بازگشت به وطن، آن را در اختیار دوستانش قرار داد؛ این کتاب به نظم نوشته شده و حدود ۴۰۰۰ بیت شعر دارد.
بوستان کتابی بر پایه اخلاق، تربیت، سیاست و اجتماع بوده و قالب شعری مثنوی است که با یک مقدمه تقریباً طولانی آغاز و شامل ۱۰ فصل به نام‌های عدل، احسان، عشق، تواضع، رضا، ذکر، تربیت، شکر، توبه و مناجات و ختم کتاب می‌شود.
سعدی در کنار کتاب بوستان و گلستان، قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیع‌بند، رباعیات و مقالات بسیاری نوشت که همه در کتاب «کلیات سعدی» جمع‌آوری شده‌اند.
یکی از تاثیرگذارترین کتاب‌های نثر در ادبیات فارسی، گلستان سعدی است که به نثر آهنگین و آمیخته با نظم (نثر مسجع) نوشته شده و شامل هشت فصل به نام‌های سیرت پادشاهان، اخلاق درویشان، فضیلت قناعت، فواید خاموشی، عشق و جوانی، ضعف و پیری، تأثیر تربیت و آداب صحبت است؛ سعدی در این کتاب از تاریخ‌نگاری پرهیز و تمرکز خود را بر بیان امور مربوط به زندگی و منش اشخاص گذاشته و اوضاع فرهنگی و اجتماعی زندگی مردم آن زمان را به زیبایی هرچه تمام‌تر به تصویر بکشد؛ همچنین حکایت‌های کوتاه و بلند زیادی در این کتاب آمده است.
کتاب‌های این شاعر بزرگ به زبان‌های اروپایی هم ترجمه شده است تا جایی که برخی معتقدند اروپا ادبیات فارسی را با اشعار سعدی شناخت؛ لازم به ذکر است یکی از نخستین کتاب‌هایی که پس از ورود صنعت چاپ به ایران، با استفاده از ماشین چاپ منتشر شد، گلستان سعدی بود که این کتاب نخستین بار سال ۱۸۲۴ میلادی در تبریز به چاپ رسید.
علاوه بر موارد ذکر شده، سعدی به غزل‌سرایی نیز می‌پرداخت؛ سعدی حدود ۷۰۰ غزل دارد که در آن‌ها به زبان سنایی و انوری توجه ویژه‌ای داشته است؛ بیشتر بر پایه عشق سروده شده است و برخلاف اشعار اغلب شاعران، غزل‌های عاشقانه سعدی تا پایان، عاشقانه باقی می‌ماند؛ البته سعدی علاوه بر غزل‌های عاشقانه، غزل‌های عارفانه و پندآموز زیادی هم سروده است که بسیار زیبا و قابل تأمل است.
وی بین سال‌های ۶۹۰ تا ۶۹۴ هجری قمری در شیراز درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.
نظر شما