در ۸ آوریل ۲۰۲۴ جهان خورشیدگرفتگی کامل را تجربه خواهد کرد

به گزارش خبرگزاری ایمنا، خورشیدگرفتگی هشتم آوریل ۲۰۲۴ میلادی (‎بیستم فروردین ۱۴۰۳ خورشیدی) که یک خورشیدگرفتگی کامل است، زمان اوج آن، ساعت ۱۸:۱۸:۲۹ به‌وقت ساعت هماهنگ جهانی است. مدت زمان و طول این خورشیدگرفتگی ۴ دقیقه و ۲۸ ثانیه خواهد بود.

طبق قوانین نجوم، هر نقطه روی کره زمین به طور متوسط هر ۳۷۵ سال یک بار شاهد خورشید گرفتگی کامل خواهد بود و افرادی که خارج از مسیر خورشیدگرفتگی کامل قرار دارند، شاهد یک خورشیدگرفتگی جزئی خواهند بود.

ناسا تخمین می‌زند که ۹۹٪ از افرادی که در ایالات متحده زندگی می‌کنند، ماه آینده قادر خواهند بود خورشیدگرفتگی کامل یا جزئی را ببینند. بهترین چیزی که نصیب اروپایی‌ها می‌شود، دیدن یک خورشیدگرفتگی جزئی در نزدیکی افق هنگام غروب است. این خورشید گرفتگی می‌تواند بهترین رویداد طی صدها سال گذشته و برای سال‌های آینده باشد.

هر کسی که تاج خورشید را با چشمان خود در طول خورشیدگرفتگی کامل دیده باشد، می‌داند که همیشه منظره‌ای تماشایی است. در طول حداقل فعالیت خورشیدی‌زمانی که فعالیت مغناطیسی ستاره ما در چرخه تقریباً ۱۱ ساله خود در پایین‌ترین حد است، تاج خورشیدی ظاهری نامتقارن و خاردار دارد، همانطور که در آخرین خورشیدگرفتگی کامل آمریکای شمالی در ۲۱ اوت ۲۰۱۷ رخ داد. این مورد در هشتم آوریل صدق نخواهد کرد، زمانی که تاج خورشید بزرگ‌تر، متقارن‌تر و شبیه گل آفتابگردان به نظر برسد. این پیامدی از فعالیت مغناطیسی خورشید است و پیش‌بینی می‌شود خورشید در اواخر امسال به اوج فعالیت‌های خود برسد.

آخرین باری که یک خورشیدگرفتگی کامل قابل مشاهده از آمریکای شمالی با اوج فعالیت‌های خورشیدی همزمان شد، ۲۶ فوریه ۱۹۷۹ بود، زمانی که مدت زمان کل در مسیر عبوری از واشنگتن، مونتانا و داکوتای شمالی در ایالات متحده و ساسکاچوان، مانیتوبا، انتاریو و کبک در کانادا و گرینلند به ۲ دقیقه و ۴۹ ثانیه رسید.

مدت طولانی خورشیدگرفتگی کامل همچنین به معنای تاریکی بیشتر است که می‌تواند افرادی را که شاهد نور گرگ و میشی در طول آخرین خورشیدگرفتگی کامل ایالات متحده در ۲۱ اوت ۲۰۱۷ بودند، غافلگیر کند. میزان تاریکی تابعی از بزرگی یک خورشیدگرفتگی است. در سال ۲۰۱۷، بزرگی ۱.۰۳ بود و مسیر خورشید گرفتگی کامل حدود ۱۱۵ کیلومتر عرض داشت. آسمان به اندازه کافی تاریک شد که زهره را نمایان کند. در هشتم آوریل، بزرگی ۱.۰۵ و مسیر خورشیدگرفتگی کامل حدود ۱۸۵ کیلومتر عرض خواهد داشت و مشتری را به همراه زهره آشکار خواهد کرد.

ممکن است در زمان خورشید گرفتگی کامل در هشتم آوریل یک دنباله‌دار قابل رؤیت باشد. دنباله‌دار ۱۲P/پو ن‌بروکس که با نام «دنباله‌دار شیطان» نیز شناخته می‌شود، حدود ۲۵ درجه با خورشید فاصله خواهد داشت که نسبتاً به مشتری نزدیک است.

در حالی که مشتری باید در طول خورشید گرفتگی کامل با چشم غیر مسلح قابل رؤیت باشد، دنباله‌دار ممکن است به قدر (روشنایی) ۴.۷ برسد و آن را در آستانه قابل رؤیت شدن با چشم غیر مسلح قرار دهد. بنابراین احتمالاً دنباله‌دار به راحتی دیده نخواهد شد مگر اینکه فوران (افزایش ناگهانی روشنایی) داشته باشد، چیزی که قبلاً هم برای آن اتفاق افتاده است.

حدود ۳۱ میلیون نفر در ایالات متحده در مسیر خورشید گرفتگی کامل زندگی می‌کنند که از بخش‌هایی از ۱۵ ایالت ایالات متحده عبور خواهد کرد. با اضافه کردن شمال مکزیک و کانادا، این رقم به حدود ۴۰ میلیون نفر می‌رسد. این در مقایسه با حدود ۱۲ میلیون نفر برای خورشید گرفتگی کامل سال ۲۰۱۷ است.

حدود یک چهارم از کسانی که در هشتم آوریل خورشید گرفتگی کامل را تجربه می‌کنند، آن را از یک شهر تجربه خواهند کرد. شهرهای بزرگی که در مسیر خورشید گرفتگی کامل قرار دارند عبارتند از مازاتلان و تورئون در مکزیک، دالاس فورت وورث آرلینگتون، آستین و (بخش‌هایی از) سن آنتونیو در تگزاس، لیتل راک، ایندیاناپولیس، کلیولند، بوفالو، روچستر و همیلتون، نیاگارا، سنت کاترینز، کینگستون و مونترال در کانادا. که جمعیت این شهرها معادل ۱۰ میلیون نفر است.

این آخرین خورشیدگرفتگی کامل در آمریکای شمالی تا خورشیدگرفتگی در آلاسکا در ۳۰ مارس ۲۰۳۳ است و طولانی‌ترین خورشید گرفتگی کامل (با اوج ۴ دقیقه و ۲۸ ثانیه در نازاس، مکزیک) خواهد بود که از زمان تمامیت ۴ دقیقه و ۴۰ ثانیه‌ای در راپا نویی جزیره ایستر در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۰ روی خشکی مشاهده شده است، همچنین از مسیر خورشیدگرفتگی کامل سال ۲۰۱۷ عبور می‌کند و جنوب ایلینوی و میسوری برای دومین بار در کمتر از هفت سال شاهد خورشید گرفتگی کامل خواهند بود.

مشارکت شهروند دانشمندان در رصد بزرگترین خورشیدگرفتگی قرن

ماه گرفتگی کامل خورشید در ماه آوریل به لطف فضاپیماها و تلسکوپ‌های جدید و البته کمی هم به لطف یک اتفاق خوش‌یمن کیهانی، به یک فرصت استثنایی برای پیشرفت‌های علمی تبدیل شده است.

در این پدیده، ماه به شکل غیر معمولی به زمین نزدیک خواهد شد و باعث ایجاد تاریکی طولانی و عمیق (حدود ۴ دقیقه و ۲۸ ثانیه) می‌شود، همچنین پیش‌بینی می‌شود فعالیت‌های خورشیدی در این زمان افزایش یابد و احتمال فوران‌های عظیم پلاسما وجود داشته باشد. علاوه بر این، سایه ماه در مسیری پرجمعیت که از مکزیک تا آمریکا و کانادا کشیده شده حرکت خواهد کرد و این فرصت را برای میلیون‌ها نفر فراهم می‌کند تا شاهد این پدیده باشند.

تحقیقات علمی گسترده‌ای نیز توسط سازمان‌های فضایی و دانشگاه‌ها در زمان این خورشیدگرفتگی انجام خواهد شد:

• پرتاب موشک: موشک‌های کوچکی با ابزارهای علمی به لبه‌ی فضا (یونوسفِر) پرتاب خواهند شد تا جو زمین و تأثیرات خورشید بر آن را مطالعه کنند.
• پرواز جت‌های ناسا: جت‌های ارتفاع‌بالای ناسا سایه‌ی ماه را دنبال خواهند کرد تا تاج خورشید و ذرات غباری که در اطراف آن وجود دارد را با تلسکوپ‌های پیشرفته مورد بررسی قرار دهند.
• پرتاب بادکن‌های هواشناسی: بیش از ۶۰۰ بادکن هواشناسی توسط دانشجویان در طول مسیر حرکت سایه ماه پرتاب خواهند شد تا تغییرات جوی را در زمان خورشیدگرفتگی مطالعه کنند. (حتی اگر آسمان ابری باشد، بادکن‌ها می‌توانند به ارتفاعات بالا رفته و اطلاعات لازم را جمع‌آوری کنند.)
• آزمایش بادباد: در صورت تأیید سازمان هوانوردی فدرال، یک بادباد بزرگ به طول تقریباً ۷ متری برای مطالعه‌ی خورشید از ارتفاع ۵ کیلومتری بالای تگزاس به پرواز در خواهد آمد. هدف از این آزمایش نیز دور ماندن از ابرهایی است که ممکن است دید به سمت خورشید را محدود کنند.

دانشمندان در جستجوی پاسخ معمای تاج خورشید

در حالت عادی، تاج خورشید به دلیل درخشش شدید آن پنهان است. اما در زمان خورشیدگرفتگی کامل، تاج به طور کامل قابل مشاهده است و به همین دلیل، به یک هدف اصلی برای تحقیقات تبدیل می‌شود. رشته‌های درخشان تاج خورشید که هزاران کیلومتر به فضا کشیده شده‌اند، به طرز عجیبی از سطح خورشید داغ‌تر هستند.

دما در تاج به میلیون‌ها درجه می‌رسد، در حالی که دمای سطح خورشید چند هزار درجه است. علت این پدیده هنوز برای دانشمندان یک راز است و خورشیدگرفتگی کامل فرصتی استثنایی برای مطالعه‌ی این موضوع به شمار می‌رود. لازم به ذکر است که ایالات متحده تا سال ۲۰۴۵ شاهد یک خورشیدگرفتگی کامل به این وسعت نخواهد بود.

دانشمندان در خورشید گرفتگی کامل سال ۲۰۱۷ که از اورگان تا کارولینای جنوبی امتداد داشت، کمی با این پدیده آشنا شدند. اما امسال، ماه به زمین نزدیک‌تر است و در نتیجه، مدت زمان تاریکی بیشتر و مسیر گرفتگی گسترده‌تر خواهد بود.

کلی کورِک، مدیر برنامه‌ی خورشیدگرفتگی ناسا، می‌گوید: «هر زمان که بتوانیم مدت بیشتری این پدیده را رصد کنیم، اطلاعات بیشتری برای دانشمندان فراهم می‌شود.»

امسال یک امتیاز علمی دیگر هم وجود دارد و آن این است که بر خلاف سال ۲۰۱۷ که فعالیت‌های خورشیدی در کمترین میزان خود بود، امسال تنها یک سال با حداکثر فعالیت خورشیدی فاصله داریم. این به این معنا است که فعالیت‌های بیشتری در خورشید رخ خواهد داد و حتی ممکن است در طول خورشیدگرفتگی شاهد پرتوافکنی تاجی باشیم که طی آن مقادیر زیادی از پلاسما و میدان مغناطیسی به فضا پرتاب می‌شوند.

علاوه بر این، دو فضاپیمای جدید به نام «کاوشگر خورشیدی پارکر» ناسا و «مدارگرد خورشیدی» آژانس فضایی اروپا و ناسا در حال مطالعه خورشید هستند. این فضاپیماها به همراه دیگر فضاپیماها از جمله ایستگاه فضایی بین‌المللی و فضانوردان حاضر در آن، وظیفه دارند تا این خورشیدگرفتگی را مورد بررسی قرار دهند.

تفاوت قابل توجه خورشیدگرفتگی امسال با موارد قبلی این است که مسیر این پدیده از بالای سه ایستگاه رادار آمریکا که معمولاً برای رصد وضعیت آب و هوای فضا مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبور خواهد کرد. این ایستگاه‌ها با کم‌نور شدن آسمان، تغییرات رخ داده در بخش فوقانی جو زمین را بررسی خواهند کرد.

اگر قصد دارید هر یک از مراحل خورشیدگرفتگی کامل را در هشتم آوریل مشاهده کنید، مهم‌ترین نکته‌ای که باید در نظر بگیرید این است که چگونه آن را ایمن مشاهده کنید. نگاه کردن به خورشید بدون محافظت کافی در هر زمان برای چشم مضر است، بنابراین ناظران ماه گرفتگی باید اقدامات احتیاطی را انجام دهند.

عینک آفتابی نیز نمی‌تواند از چشم‌ها در برابر تأثیر خورشید محافظت کند، بنابراین به عینک‌های مخصوص خورشید گرفتگی ساخته شده از مواد فیلتر خورشیدی ایمن نیاز خواهید داشت.

گزارش از مریم ترکزاد؛ خبرنگار ایمنا