به گزارش خبرگزاری ایمنا، نشریه نیوزویک در مقاله‌ای نوشته است که با توجه به معطوف شدن بخش عمده توجه جهان به جنایات رژیم اسرائیل در غزه، داعش دامنه فعالیت‌های خود را در قاره‌های مختلف افزایش داده است. این تهدید پنهان روز جمعه، بیست‌ودوم مارس با برعهده گرفتن مسئولیت قتل‌عام کنسرتی در تالار شهر کروکوس در خارج از مسکو را به عهده گرفت؛ این مرگبارترین حادثه تروریستی در خاک روسیه از زمان بحران گروگان‌گیری تئاتر مسکو در سال ۲۰۰۲ بود. کارشناسان و مقامات دولتی هشدار می‌دهند که عملیات بعدی می‌تواند تقریباً هر کسی از جمله شهروندان آمریکایی را هدف قرار دهد.
نیوزویک در ادامه نوشته است که تنها یک روز قبل از حمله تروریستی، ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) به قانون‌گذاران در کنگره گفت که «داعش خراسان توانایی و اراده حمله به منافع ایالات متحده و غرب در خارج از کشور را در کمتر از شش ماه بدون هیچ هشداری دارا است.» سفارتخانه آمریکا در مسکو نیز در اوایل ماه مارس قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه، به شهروندان خود هشدار داده بود که از شرکت در رویدادهای شلوغ از جمله کنسرت‌ها خودداری کنند. ریشه‌های تلاش برای احیای مجدد داعش مدتی است که سرش را بالا آورده است.
این نشریه درباره این فعالیت‌های منطقه‌ای داعش خراسان (ISIS-K یا ISKP) به‌ویژه در کشور اصلی خود در افغانستان نوشته است که علی‌رغم تلاش‌های ایران، پاکستان و طالبان، این گروه از افغانستان برای انجام حملات در داخل و علیه همسایگان به ویژه ایران و پاکستان استفاده می‌کند. این تروریست‌ها همچنین شروع به گسترش عملیات خود در خارج از منطقه خاورمیانه کرده‌اند و روسیه، آلمان، ترکیه و تاجیکستان به‌تازگی توطئه‌های ادعایی داعش خراسان را خنثی کردند.
امیره جدون، استاد دانشگاه کلمسون کارولینای جنوبی در حوزه مسائل ضد تروریسم به نیوزویک گفته است: «جهش اخیر در فعالیت داعش خراسان در منطقه یک تحول یک‌شبه نیست، بلکه چیزی است که داعش خراسان از چند سال پیش با یک رویکرد چند وجهی برنامه‌ریزی کرده است.»
از فرانسه تا چین و فراتر از آن
به گفته نیوزویک، داعش هرگز در جاه‌طلبی‌های بین‌المللی خود خجالتی نبوده است، اما شاخه خراسان آن به صورت ویژه در ابراز آمادگی‌اش برای گسترش کارزار خود پر سر و صدا بوده است. این گروه در مقاله‌ای در جلد این ماه مجله «صدای خراسان» داعش ادعا کرده که «قلمروی اسلام هرگز محدود به افغانستان نیست، بلکه بسیار گسترده‌تر است» و شامل «آفریقا، ترکستان شرقی، تاجیکستان، ازبکستان، آذربایجان، چچن و داغستان و ترکیه تا اندلس و کشورهای خاورمیانه، پاکستان، افغانستان، هند و بسیاری کشورهای دیگر می‌شود.»
در ادامه مقاله داعش مرزهای خلافت خودخوانده آنها در جنوب فرانسه را ترسیم شده است؛ مرز دیگری بین اندونزی و استرالیا و یک مرز سوم هم بین همسایگان روسیه با اکثریت ترک و مسلمان در آسیای مرکزی که مدت‌هاست با جدایی‌طلبی اسلام‌گرا مبارزه می‌کنند. منطقه سین‌کیانگ چین نیز در امان نبوده و داعش خراسان به دنبال برافروختن مجدد شورش اویغورها در حمایت از تشکیل «ترکستان شرقی» مستقل و اسلامی است.
نیوزویک همچنین اشاره کرده که مقاله روی جلد این نسخه از نشریه داعش خراسان، مربوط به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بود. جایی که این گروه در اواخر ژانویه ادعای حمله مرگبار به کلیسای کاتولیک رومی در استانبول را به عهده گرفت. در نسخه قبلی رهبر معظم انقلاب ایران روی جلد مجله بود، جایی که داعش خراسان مسئولیت مرگبارترین حمله در تاریخ ۴۵ ساله ایران را در شهر کرمان بر عهده گرفت.
داعش خراسان در محتوایش به طیف وسیعی از دشمنان خود از جمله دونالد ترامپ و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، شیء جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و رهبران حماس و به‌ویژه طالبان حمله کرده است. در خصوص طالبان آنها به دنبال تضعیف مشروعیت و جذب نیروی انسانی هستند.
گورستان امپراتوری‌ها
بر اساس گزارش نیوزویک، در حالی که افغانستان ممکن است تنها محدوده فعالیت داعش خراسان نباشد، به نظر می‌رسد که پایگاه عملیات آنها است. این گروه یک دهه پیش برای اولین بار در این کشور جنگ زده به سرعت رشد یافت و با هر سه بازیگر فعال در افغانستان (طالبان، دولت افغانستان، و ارتش آمریکا) درگیر بود. زمانی که پایگاه‌های اصلی داعش در عراق و سوریه به لطف کارزارهای جداگانه‌ای توسط نیروهای محلی با حمایت ایران، روسیه و ایالات متحده در حال سقوط بود، این گروه مشغول ایجاد زمینه‌های انتقال و تمرکز بر افغانستان شد.
افغانستان به دلیل تاریخچه شکست‌هایی که بر قدرت‌های مهاجم مانند امپراتوری بریتانیا، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده تحمیل کرده است، از دیرباز به عنوان «قبرستان امپراتوری‌ها» شناخته می‌شود. زمانی که ارتش ایالات متحده از اشغال دو دهه‌ای خود در افغانستان در اوت ۲۰۲۱ عقب نشینی کرد، این کار را با تضمین ادامه مبارزه با گروه‌های تروریستی مانند القاعده و داعش انجام داد، اما طالبان که اکنون حاکم است، علی‌رغم یک کارزار فعال ضد تروریسم، قادر به مهار این تهدید در حال گسترش نبوده است.
نشریه نیوزویک یادآوری کرده است که داعش خراسان نیروهای آمریکایی را با انجام یک بمب‌گذاری انتحاری در فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی کابل بدرقه کرد که منجر به کشته شدن ۱۳ سرباز آمریکایی و حدود ۱۷۰ غیرنظامی افغان شد. این گروه به سرعت بسیج شد تا از قابلیت مانور جدید خود برای پیشبرد مأموریتی استفاده کند که برخلاف طالبان، بسیار فراتر از مرزهای افغانستان است.
جدون در این خصوص به نیوزویک گفت: «به دنبال تسلط طالبان، داعش خراسان استراتژی جاه‌طلبانه خود را برای بین‌المللی کردن دستور کار خود فعال کرد که به نظر می‌رسد به‌طور مستقیم در میان مخاطبان در سراسر آسیای جنوبی و مرکزی همچنین افراد دورتر طنین‌انداز شده است. این استراتژی با کارزار تبلیغاتی چندزبانه‌اش، داعش خراسان را به‌عنوان دشمن اصلی منطقه‌ای و جهانی رژیم‌های سرکوبگر معرفی می‌کند.»
کالین کلارک، محقق ارشد مرکز سوفان واقع در نیویورک، به نیوزویک گفت: «اکنون که ایالات متحده در این کشور حضور ندارد، طالبان تنها نیروی ضد تروریسم است که تلاش می‌کند داعش خراسان را در افغانستان مهار کند. در حال حاضر، طالبان زیر بار اداره کل کشور غرق شده است. طالبان یک نیروی شورشی مؤثر بود؛ آنها به عنوان یک نیروی ضد شورش بسیار کمتر مؤثر هستند.»
کلارک همچنین هشدار داد که داعش خراسان یک «تهدید مهم» است و حملات و توطئه‌های آن از خاورمیانه تا اروپا نشان می‌دهد که این گروه «در کنار توانایی‌های در حال افزایشش، هنوز قصد ادامه حملات را دارد.»
کرملین و کاخ سفید به عنوان اهداف احتمالی
نیوزویک درباره پیچیدگی روابط بین واشنگتن و مسکو با گروه‌های اسلام‌گرا پیچیده نوشته است که تاریخ آن به آخرین اقدامات جنگ سرد برمی‌گردد. هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۷۹ به دنبال نجات یکی از اقمارش در افغانستان از طریق مداخله مستقیم نظامی بود، ایالات متحده به حمایت از ائتلاف گسترده‌ای از شورشیان اقدام کرد که در نهایت پس از یک دهه پیروز شدند و اتحاد جماهیر شوروی دو سال بعد از آن فروپاشید.
پس از آن، این مجاهدین وارد جنگ داخلی شدند که منجر به ظهور طالبان و القاعده شد. پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ که توسط رهبر القاعده و کهنه سرباز جنگ افغانستان و شوروی اسامه بن لادن سازماندهی شد، ایالات متحده طولانی‌ترین جنگ خود را علیه افغانستان آغاز کرد، جایی که طالبان به القاعده پناه داده بود. پوتین که هنوز در نیمه نخستین دوره ریاست جمهوری خود بود، اولین رهبر خارجی بود که به کاخ سفید به خاطر این حمله تروریستی به خاک آمریکا تسلیت گفت.
با این حال، برخلاف ایالات متحده، جنگ روسیه علیه اسلام‌گرایان افراطی همیشه نزدیک‌تر به مرزهای خود بوده است. در طول سه دهه گذشته، روسیه دو جنگ علیه جدایی‌طلبان چچنی در قلمرو خود انجام داد و به دنبال حمایت از جمهوری‌های استقلال یافته از شوروی در سرکوب فعالیت‌های جهادی در آسیای مرکزی بوده است.
به گفته نیوزویک، با توجه ظهور شبه‌نظامیان اسلام‌گرا پس از مداخلات نظامی آمریکا در عراق و لیبی، مسکو مداخله نظامی بی‌سابقه‌ای را در حمایت از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در بحبوحه گسترش داعش در سال ۲۰۱۵ انجام داد. نیروهای آمریکایی و روسی هر دو برای حمایت از اهداف متضاد در سوریه باقی مانده‌اند. مسکو همچنین حضورش را در سایر مناطق نبرد با داعش مانند آفریقا افزایش داده است.
این نشریه متذکر شده که با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک روسیه، جمعیت مسلمان زیاد آن و درگیری بین ایدئولوژی اسلام‌گرای افراطی داعش و گرایش‌های سنتی مسیحی ارتدکس روسی پوتین، جهادی‌ها مدت‌هاست که مسکو را مورد توجه خود قرار داده‌اند.
لوکاس وبر، یکی از بنیان‌گذاران شبکه تحقیقاتی میلیتنت وایر، به نیوزویک گفت: «روسیه از روزهای اولیه تشکیل داعش، دشمن اصلی آنها بوده است. در سال ۲۰۱۴، ابوبکر البغدادی، خلیفه سابق، روسیه را به عنوان دشمن اصلی در کنار ایالات متحده معرفی کرد. روسیه از طریق مداخله نظامی خود در سوریه و سراسر آفریقا، روابطش با طالبان و چندین سیاست دیگر توجه داعش را به خود جلب کرده است. مسکو به عنوان یک مرکز قدرت برای آنچه داعش آن را «شرق صلیبی» می‌نامد تلقی می‌شود.»
دشمنی که دور از دسترس است
نشریه نیوزویک در بخش پایانی مقاله خود نوشته است که در حالی که انتظار می‌رود روسیه پاسخی قاطعانه‌ای به حمله تروریست‌ها به مسکو بدهد، ضربه زدن به ریشه‌های داعش چالشی دشوار است.
وبر در این خصوص به نیوزویک گفته است: «آنچه واضح است این است که داعش قصد و توانایی‌های خود را برای اجرای عملیات خارجی در مقیاس قابل توجهی حفظ می‌کند. سقوط آخرین بقایای خلافت ارضی در سال ۲۰۱۹ در واقع یک شکست بزرگ بود، اما این سازمان صبور است و توانایی انجام حملات و تحریک حامیان خود را به خشونت حفظ می‌کند.»
افتخار فردوس، سردبیر Khorasan Diary و استاد مهمان در دانشگاه قائد اعظم در پاکستان، به نیوزویک گفت که یکی از مخرب‌ترین ویژگی‌های داعش این است که «بسته به تعدادی عوامل مانند شرایط محلی یا تحت تأثیر روندهای جهانی، دوره‌های بیش فعالی یا نیمه خواب زمستانی اتخاذ می‌کند.»
فردوس افزود: «یکی از مزایای اصلی که داعش خراسان حفظ کرده است، توانایی آشکار آن در ایجاد شبکه در کشورهای مختلف از طریق افراد متعلق به جوامع قومی مختلف است. این امر هم در سطح سازمانی قابل مشاهده است، با حملاتی که در سوریه برنامه‌ریزی شده، در افغانستان تمرین می‌شود، و در ایران یا ترکیه انجام می‌شود. آنها همچنین در سطح پایگاه پشتیبانی فردی، با ایجاد پیوندهای غیررسمی با وابستگان خود در کشورها ارتباطات را برای سفر و جمع‌آوری اطلاعات حفظ می‌کنند.»
فردوس معتقد است که این عامل فراملی بودن داعش خراسان، مقابله با آن را برای کشورها دشوار ساخته است.
به گفته نیوزویک، حتی خطرناک‌تر از آن، اثرات ثانویه فعالیت‌های داعش خراسان در منطقه است. فعالیت‌های این گروه توانسته است موجی از بی‌اعتمادی بین افغانستان، پاکستان، ایران و تاجیکستان ایجاد کند که باعث افزایش تنش میان آنها شده زیرا هر کدام معتقد است دیگری به تروریست‌ها پناه داده است.
فردوس همچنین به نیوزویک گفته است که با شبکه‌های مالی پیچیده، کارزار تبلیغاتی فعال در همه قاره‌ها و طیف گسترده‌ای از اهداف، شاید بزرگترین دارایی این گروه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و توانایی آن برای بهره‌برداری از تحولات محلی است، برخلاف سایر گروه‌های شبه‌نظامی که دارای دستورالعمل‌های دقیق هستند.»
فردوس در پایان به نیوزویک گفته است که: «دولت‌های آمریکا و غربی ظرفیت محدودی برای مقابله با داعش خراسان دارند و مقابله مستقیم با داعش خراسان در مناطق اصلی وجودش با توجه به سناریوی سیاسی منطقه‌ای کنونی بسیار بعید است. بی‌اعتمادی متقابل بین کشورهای همسایه، امکان انجام همکاری‌های امنیتی یکپارچه و واقعی –فراتر از رصد فعالیت‌های داعش خراسان در میدان– بین ایالات متحده و دولت‌های منطقه را به نحو مؤثری دشوار می‌کند.»
نظر شما