از فرمانده به سربازان؛ به میدان بیایید و دست به کار شوید

به گزارش خبرگزاری ایمنا، فضای مجازی دنیایی بی‌انتهاست که حد و مرز نمی‌شناسد و اگر کنترلش نکنیم مانند یک اسب افسارگریخته، اتفاقات نه‌چندان خوبی را به وجود می‌آورد؛ بر همین اساس بود که در اسفند سال ۱۳۹۰ مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر کردند، همچنین بارها مطالبات مهمی را در این راستا مطرح کردند.

این تاکیدات‌، تبیین‌کننده این موضوع است که باید کار مهمی صورت بگیرد، آن‌قدر مهم که رهبر انقلاب فرمودند: «اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم حتماً رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم.»

با این حال بد نیست تعدادی از مطالبات رهبر فرزانه انقلاب را مرور کنیم و میزان تحقق آن را بررسی کنیم.

شبکه ملی اطلاعات و مطالبه‌ای که بر زمین ماند

مهم‌ترین مطالبه ایشان، راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بود که درباره آن فرمودند: «فضای مجازی خیلی مهم است. آقایانی که در زمینه فضای مجازی نظراتی دارند و ابراز می‌کنند و گاهی می‌گویند که این جزو زندگی اصلی مردم است -که ما هم قبول داریم؛ الان واقعاً فضای مجازی، یک بخش حقیقی از زندگی مردم شده؛ حالا دولت الکترونیک و از این قبیل که به جای خود محفوظ است- شکی نیست [امّا] آنچه عرضِ من است و من روی آن تکیه می‌کنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریت می‌شود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که می‌خواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان می‌خواهند هدایت می‌کنند؛ آنها دارند مدیریّت می‌کنند این فضا را. خب وقتی که ما میدانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را -که ما هم دست‌اندرکارش هستیم و مبتلابهِ ما است- هدایت می‌کنند و مدیریت می‌کنند، ما نمی‌توانیم بیکار بنشینیم در مقابل او؛ ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت پرده، فضای مجازی را اداره می‌کند. عوامل مسلط بین‌المللی در این زمینه‌ها به‌شدت فعالند: از لحاظ خبردهی، خبررسانی، تحلیل داده‌ها و امثال گوناگون؛ هزاران کار دارد انجام می‌گیرد روی فضای مجازی. برای خاطر این است که بنده روی مسئله شبکه ملی اطلاعات این همه تأکید می‌کنم. این شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملّی فضای مجازی که تشکیل داده‌ایم و بنده اصرار داشتم و دارم که این [شورا] تشکیل بشود و رؤسای محترم در آن شرکت کنند و تصمیم‌گیری کنند و اجرا کنند، به خاطر اهمیت این مسئله است؛ نمی‌شود این مسئله را رها کرد و من می‌بینم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمی‌شود. خب الان شبکه ملی اطلاعات اجزائی دارد، این اجزا باید در زمان‌بندی‌های مشخص تحقق پیدا کند؛ آدم می‌بینند که تحقق پیدا نمی‌کند، از زمان‌بندی‌ها عقبند؛ یا سیاست‌های اصولی‌ای در زمینه پهنای باند وجود دارد که مکرر ابلاغ شده، خب این سیاست‌ها باید رعایت بشود و اینها مورد درخواست و تأکید مؤکد اینجانب است.»

این تاکید مؤکد از سوی رهبری، گویای اهمیت والای این مسئله است و ریشه در بصیرت و آگاهی ایشان دارد؛ اینکه خوب مسائل را آسیب‌شناسی کرده‌اند و حتی راه‌حل هم ارائه می‌دهند، اما قضاوت اینکه چقدر این مطالبه در دوره‌های مختلف اجرا شده است را به شما می‌سپاریم.

امام امت و نگرانی برای برای کودکان جامعه

برنامه‌ریزی برای رفع آسیب‌های فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان از دیگر مطالبات ایشان است و گویای این موضوع است که خطر نه‌تنها بزرگسالان بلکه بیش از آن کودکان را در معرض خود قرار داده است؛ این مسئله مدیریت فضای مجازی در تمام کشورهای پیشرفته مورد بررسی و اجرا قرار گرفته، اما با این حال و با وجود تأکیدات رهبری، همچنان آن‌طور که باید به آن پرداخته نشده است؛ ایشان فرمودند: «در باب آموزش مجازی، یک نکته‌ی دیگر هم وجود دارد و آن، زیان‌هایی است که احتمالاً در آموزش مجازی وجود دارد. حالا این شبکه شاد که به وجود آمده، بسیار چیز خوبی است منتها بایست مراقبت کنید تا این موجب این نشود که جوان‌ها وارد فضای بی‌بندوبار و ره‌ای اینترنت بشوند و سرشان گرم بشود به یک چیزهای دیگری که هم از لحاظ اخلاقی، هم از لحاظ اعتقادی خطرهای بزرگی برای اینها دارد؛ این را باید کاملاً مراقبت بکنید، یعنی پیش‌بینی کنید. البته دیروز پریروز در زمینه فکری که آموزش و پرورش در این زمینه کرده، به من یک گزارشی دادند، منتها باید کار کنید در این زمینه؛ یعنی کاری است که نمی‌شود رها کرد این را؛ چون بحث به‌اصطلاح اُنس بچه‌ها با فضای مجازی، محسناتی دارد، عیوبی هم دارد. یکی از عیوبش این است که گفتم؛ یکی از عیوبش منزوی شدن بچه‌ها در خانه است؛ وقتی که با این تبلت و مانند اینها آشنا شدند، می‌روند سرگرم آن کار می‌شوند و از محیط خانه و خانواده در واقع به‌تدریج دور می‌شوند. باید به اینها توجه کنید و مراقبت کنید.»

توجه به امیدآفرینی در تولید محتوا برای فضای مجازی از مسائل حیاتی است؛ آن هم در روزگاری که دشمن به اندازه کافی سیاه‌نمایی می‌کند و وضعیت را طوری نشان می‌دهد که ناامیدی را به جامعه تزریق کند، اینجا وظیفه رسانه‌های داخلی، مقابله با ویروس سیاه‌نمایی به وسیله نشان دادن پیشرفت‌های این مرز و بوم است و امام خامنه‌ای در این باره فرموده‌اند: «یکی از مهم‌ترین وظایف همه ما پرهیز از ناامیدسازی مردم است. گاهی یک کسی یک جوری حرف می‌زند چه در سخنرانی، چه در صحبتی مانند آن، چه حالا در فضای مجازی که دیگر یک چیزِ بی‌حد و مرز و عجیب و غریبی شده که شنونده و مخاطب ناامید می‌شود؛ ما نباید اجازه بدهیم ناامیدی وارد میدان بشود. اگر امید نباشد هیچ‌کدام از این کارهای بزرگ انجام نمی‌گیرد. مردم را باید امیدوار کنیم و این امیدواری، امیدواری کاذب هم نیست [بلکه] واقعیت قضیه همین است؛ یعنی واقعاً باید امید داشت، چون آینده‌، آینده خوبی است، آینده روشنی است.»

به میدان بیایید و بازی تولید کنید

به نظر می‌رسد دولت جدید در محقق کردن این مورد تا حدی موفق بوده است.

تولید و ترویج بازی‌های ایرانی از مطالباتی است که تا حدی میسر شده است، اما باید بیشتر روی این موضوع سرمایه‌گذاری شود و هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به موفقیت دارد؛ در این راستا رهبر انقلاب فرمودند: «ما بچه‌های خودمان را که اَلَک دولَک بازی می‌کردند که تحرک داشت و خوب بود، گرگم به هوا بازی می‌کردند که کار بسیار خوبی بود و ورزش بود و بازی و سرگرمی بود، یا این چیزی که خط‌کشی می‌کنند و لیِ‌لیِ می‌کنند -بازیِ بچه‌های ما اینها بود- آورده‌ایم نشانده‌ایم پای اینترنت، نه تحرک جسمی دارند، نه تحرک روحی دارند و ذهنشان تسخیر شده به وسیله طرف مقابل. خب بیایید بازی تولید کنید، بازی ترویج کنید، همین بازی‌هایی که بنده حالا اسم آوردم و ده‌تا از این قبیل بازی [که] بین بچه‌های ما از قدیم معمول بوده را ترویج کنید؛ [این] یکی از کارها است، اینها را ترویج کنید.»

این موارد تنها گوشه‌ای از مطالبات رهبری درباره فضای مجازی بود؛ مواردی که پیش‌بینی می‌شد با تشکیل شورای عالی فضای مجازی تا حد زیادی عمل شوند و در دنیای مجازی‌ای که چه بخواهیم چه نخواهیم با آن درگیر خواهیم بود نظارت بیشتری صورت گیرد؛ امید است در آینده نزدیک با کمک نخبگان و مسئولان، توجه بیشتری به این مسائل شود.