به گزارش خبرگزاری ایمنا، بلوغ عاطفی یک مرحله از رشد فردی است که با آن فرد از نظر جسمی، فکری، ذهنی و عاطفی به استقلال می‌رسد، در حقیقت حفظ استقلال فردی در روابط احساسی، بعد درونی بلوغ عاطفی به شمار می‌آید؛ افراد دارای بلوغ عاطفی از امتیازات خود در دنیا آگاه هستند و تلاش دارند در جهت تغییر مثبت رفتار خود قدم بردارند.
بلوغ عاطفی از تجربیاتی حاصل می‌شود که افراد در مسیر پرورش خود کسب کرده‌اند و چنین افرادی دقیق‌تر عمل می‌کنند و مسؤولیت‌پذیر، قابل اعتماد، محترم،، فروتن، متعهد، باملاحظه، قدرشناس و مستقل خواهند بود؛ چگونگی رفتار افراد در موقعیت‌های تنش‌زا و تغییرات غیرمنتظره نشان از بلوغ عاطفی دارد.
نخستین گام برای رشد عاطفی، کسب آگاهی در مورد خود است، اینکه چه کسی هستید، چگونه فکر می‌کنید، چگونه عمل می‌کنید و چه مهارت‌ها و نقص‌هایی دارید از موضوعاتی است که باید در مورد خود بدانید و بدون رنجش ویژگی‌های منفی خود را بپذیرید و برای تغییر آنها تلاش و سپس نیز باید بیاموزید واکنش‌های احساسی خود را نسبت به شرایط تعدیل کنید.
رفتار، برآمده از افکار و احساسات است
احمد پدرام، مشاور و روانشناس خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بلوغ عاطفی در واقع به معنای توانایی شناخت احساسات گوناگون مثبت و منفی، داشتن واژه‌های مناسب برای بیان و داشتن توانایی لازم برای مدیریت آنها است؛ در واقع شناخت احساسات و توان مدیریت کردن آنها ساده‌ترین تعریف از بلوغ عاطفی است.
وی با تاکید بر اهمیت نقش بلوغ عاطفی در روابط بین فردی به خصوص روابط زوجین، خانواده‌ها و روابط کاری می‌افزاید: روی دیگر سکه بلوغ عاطفی، شناخت احساسات و عواطف دیگر افراد و بروز و ارائه رفتاری مناسب با حالات فرد مقابل است.
این مشاور و روانشناس خانواده با بیان اینکه رفتار هر فرد برآمده از افکار و احساسات او است، تصریح می‌کند: در صورتی که افراد از احساسات خود و دیگر افراد آگاه شوند و اندیشه زمینه‌ساز رفتارها را کشف کنند، در روابط خود به گونه‌ای بهتر عمل می‌کنند و به نوعی مسیر هوش عاطفی آنها باز می‌شود.
پدرام با تاکید بر لزوم رسیدن به خودآگاهی و شناخت خود در مسیر رسیدن به بلوغ عاطفی ادامه می‌دهد: داشتن جرئت ابراز وجود، دفاع از حق و حقوق خود، بیان اعتراض به شکلی سالم، داشتن توانایی نه گفتن و نه شنیدن و توانایی بیان و بروز احساسات از جمله مصادیقی است که نشان می‌دهد یک فرد به بلوغ عاطفی رسیده است.
جنسیت و سن در بلوغ عاطفی مطرح نیست
وی با بیان اینکه برخی افراد توان ابراز احساسات و بیان عشق به همسر خود را ندارند که به طور معمول این موضوع از نرسیدن فرد بلوغ فکری است و می‌تواند تأثیری منفی بر زندگی مشترک داشته باشد، می‌گوید: مسئولیت‌پذیری، داشتن احساس شادی، رضایتمندی و خودشکوفایی از جمله دیگر خصوصیات افراد دارای بلوغ عاطفی است.
این مشاور و روانشناس خانواده با اشاره به اینکه هوش عاطفی و بلوغ عاطفی اکتسابی است، اضافه می‌کند: به تازگی دیده می‌شود که بلوغ عاطفی از سنین پایین و در مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها به کودکان آموخته می‌شود که اقدامی بسیار مفید است و بلوغ عاطفی با افزایش سن افراد، مهارت‌ها و تجربیات آنها افزایش می‌یابد، اما نمی‌توان گفت هر فردی که سن بیشتری دارد بلوغ عاطفی او نیز بیشتر است.
پدرام با بیان اینکه بلوغ عاطفی با مسئولیت‌پذیری، خودآگاهی و شناخت عواطف و احساسات آمیخته است و باید به افراد آموزش داده شود، می‌افزاید: جنسیت و سن در داشتن بلوغ عاطفی مطرح نیست و آموزش دادن خودآگاهی و شناخت عواطف و احساسات از سنین پایین و کودکی می‌تواند کمک شایانی در این خصوص داشته باشد.
افراد دارای بلوغ عاطفی چه ویژگی‌هایی دارند؟
سینا صادقی، روانشناس و مشاور بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه بلوغ عاطفی در واقع به معنای توانایی فرد در کنترل و بیان احساسات و عواطفی است که تجربه می‌کند، اظهار می‌کند: بلوغ عاطفی از جمله موارد بسیار حائز اهمیت و تأثیرگذار در زندگی فردی و اجتماعی به شمار می‌رود و افرادی که از بلوغ عاطفی پایینی برخوردار باشند، روابط آنها از کیفیت کمتری برخوردار است.
وی با بیان اینکه گاهی اوقات داشتن بلوغ عاطفی کاری دشوار است، می‌افزاید: در بسیاری از موقعیت‌ها افراد به سختی می‌توانند واکنش‌ها و عواطف و احساسات خود را کنترل کنند و گاهی نیز افرادی که بلوغ عاطفی بالایی دارند، مجبور به تصمیم‌گیری عاقلانه‌ای هستند که می‌تواند برای آنها بسیار دشوار و دردناک باشد.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه بلوغ عاطفی به نوعی ناپختگی عاطفی تلقی می‌شود، تصریح می‌کند: افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده باشند، دارای تفکری مثبت خواهند بود و رضایت و شادی در رفتار و کلام آنها احساس می‌شود، از سویی دیگر چنین افرادی آمادگی پذیرفتن مسئولیت را دارند و به خوبی می‌توانند مسئولیتی که بر عهده آنها قرار داده شده است را مدیریت کنند و به سرانجام برسانند.
صادقی ادامه می‌دهد: در موقعیت‌ها و شرایط متفاوت افراد نیز باید رفتارهای متفاوتی از خود بروز دهند و در صورتی که فرد به بلوغ عاطفی رسیده باشد، انعطاف‌پذیر است و می‌تواند رفتار خود را با شرایط موجود همگام کند.
لزوم ایجاد تعادل میان احساس و منطق
وی با اشاره به اینکه پذیرفتن شکست و انتقادپذیری از دیگر خصوصیات افراد دارای بلوغ عاطفی به شمار می‌رود، می‌گوید: چنین افرادی توانایی ابراز احساس خوب به بهترین شکل را دارند و از محبت کردن به دیگران احساس شادمانی و رضایت می‌کنند.
این روانشناس اضافه می‌کند: داشتن هدف برای زندگی و برخوردار بودن از اعتماد به نفس و عزت نفس از جمله خصوصیات دیگر افراد دارای بلوغ عاطفی به شمار می‌رود، چنین افرادی نقاط ضعف و قوت خود را به خوبی می‌شناسند، هدفی معقول برای زندگی خود انتخاب و در راستای رسیدن به آن از تمام ابزارها، ظرفیت‌ها و استعدادهای خود استفاده می‌کنند.
صادقی می‌افزاید: در مقابل، افرادی که از بلوغ عاطفی برخوردار نباشند در پذیرفتن مسئولیت ضعف دارند، گاهی اوقات برای قانع کردن خود واقعیت‌ها را انکار می‌کنند و همراهی کردن با دیگر افراد در شرایط دشوار برای آنها سخت است و با توجه به تأثیر بی‌بدیل بلوغ عاطفی در کیفیت روابط، چنین افرادی روابط مثبتی با دیگران تجربه نخواهند کرد.
وی با بیان اینکه عجولانه تصمیم‌گیری نکردن، داشتن دیدگاهی منطقی به شرایط، توانایی کنترل احساسات و هیجانات و پرهیز از قضاوت نادرست و نابه‌جا از دیگر خصوصیات افراد دارای بلوغ عاطفی است، خاطرنشان می‌کند: تمام افراد برای برقراری تعادل میان احساس و منطق خود نیازمند تقویت مهارت‌ها و رسیدن به بلوغ عاطفی هستند و خودآگاهی، تمرین مستمر و مشاوره می‌تواند به افزایش مهارت‌های افراد و در نتیجه رسیدن به بلوغ عاطفی کمک کند.
در حقیقت احساسات و عواطف در وجود انسان قرار داده شده است تا زندگی وی هدفمند شود و با تلاش و برنامه‌ریزی سعی کند آنها را تحت کنترل قرار دهد و در راستای رسیدن به اهدافش از آنها بهره ببرد؛ خشم، انزجار، ترس، غم، تعجب، علاقه و خوشحالی از نمونه‌های اصلی احساسات و عواطف آدمی است که می‌توان به آنها اشاره کرد.
رسیدن به تکامل عاطفی تحت تأثیر عواملی مانند روابط اجتماعی، محیط زندگی و تحصیل و آموزش و امری اکتسابی است که فرد با آموزش‌های روانشناختی مانند کنترل هیجانات، کنترل عصبانیت و خشم، مهارت‌های ارتباطی، مهارت در حل مسئله در موقعیت‌های بحرانی، انتقاد پذیری، پذیرفتن واقعیت می‌تواند به آن دست پیدا کند.
برخی از مواردی که بلوغ عاطفی را بهبود می‌بخشند شامل ارزیابی کردن روابط اجتماعی، پرهیز کردن از تفکرات غیرواقع‌گرایانه، پذیرش خود همان‌گونه که هستیم، اجتناب از خودخواهی، اجتناب از مقصر دانستن دیگران در مشکلات زندگی، تحمل کردن آسیب و درد، صداقت داشتن با خود، پذیرش اشتباهات، روبه‌رو شدن با احساس گناه، رها شدن از وابستگی‌ها، پذیرش مسئولیت شخصی و پذیرش واقعیت‌ها، است.
گزارش از فهیمه نظری، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایمنا
نظر شما