کوپن به سبک الکترونیک

به گزارش خبرگزاری ایمنا، حذف ارز تأمین کالاهای اساسی یکی از تئوری‌های مهم دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار در شهریور ۱۴۰۰ بود که این موضوع سرانجام در لایحه بودجه ۱۴۰۱ گنجانده شد و مجلس شورای اسلامی نیز با آن موافقت کرد.

برای جلوگیری از تأثیرات منفی حذف سیاست ارز ترجیحی بر اقتصاد ایران، نمایندگان مجلس دولت را موظف کردند پیش از حذف کالایی از سبد ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۱ باید ترتیبات قانونی جبران زیان رفاه مصرف‌کننده برای کالاهای اساسی را از طریق کالابرگ الکترونیکی مشخص کند.

بر اساس حکم قانون بودجه ۱۴۰۱، دولت مکلف شد تا از طریق سازوکار کالابرگ الکترونیک نسبت به بازتوزیع یارانه کالاهای اساسی (در قالب توزیع مستقیم کالا) اقدام کند تا جهش قیمتی کالاهای اساسی را از این محل تا حدودی جبران کند اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم خبری از اجرای این طرح نبود تا اینکه در پایان سال ۱۴۰۱ نخستین مرحله کالابرگ الکترونیک برای دهک اول تا سوم استان هرمزگان سپس مرکزی، گیلان و قزوین در نظر گرفته شد. از اواخر بهار این طرح برای دهک اول تا سوم در کل کشور و از ابتدای تابستان برای همه خانوارها به صورت اختیاری اجرا می‌شود با این حال همچنان جزئیات کالابرگ الکترونیکی برای بسیاری افراد با ابهامات و پرسش‌هایی همراه است.

کوپن به سبک الکترونیک

کالابرگ الکترونیک شیوه جدید حمایت دولت از معیشت قشر ضعیف تا متوسط جامعه با هدف تأمین امنیت غذایی آنها است. این حمایت به‌صورت اعتبار برای دسترسی به کالاهای اساسی به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود تا سریع و ساده در دسترس قرار بگیرد بنابراین کالابرگ الکترونیکی همان کارکرد کوپن کاغذی را دارد، اما ظاهری جدید گرفته است تا با معیارهای امروزی مطابقت داشته باشد، ثبات قیمت‌ها در طول یک سال و حفظ ارزش یارانه‌ها نیز از دیگر اهداف دولت برای توزیع سبد کالاهای اساسی با نرخ سال گذشته بین مصرف‌کنندگان به شمار می‌آید.

در این طرح ۱۱ قلم کالای اساسی استاندارد بر اساس مطالعات انستیتو تحقیقات ایران انتخاب شده تا به قیمت پایه اردیبهشت ۱۴۰۱ در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد. این کالاها شامل سه کیلوگرم شیر، ۴۰۰ گرم پنیر، یک کیلوگرم تخم‌مرغ، دو کیلوگرم مرغ، ۸۰۰ گرم روغن مایع، ۷۰۰ گرم ماکارونی، دو کیلوگرم برنج، ۲.۵ کیلوگرم ماست، ۵۰۰ گرم قند و شکر، ۱.۲ کیلوگرم حبوبات و یک کیلوگرم گوشت است که برند آن تعیین نشده و دست افراد برای انتخاب برند کالاهای اساسی باز است.

سرپرستان خانوار با خرید این اقلام در قالب طرح کالابرگ الکترونیک می‌توانند از اختلاف قیمت این ۱۱ قلم نسبت به قیمت پایه اردیبهشت ۱۴۰۱ برخوردار شوند. به عنوان مثال اگر شیر کم چرب با قیمت ۱۸ هزار تومان به فروش رسد و افراد مبادرت به خرید پرچرب ۳۰ هزار تومانی کنند ما به تفاوت قیمت پایه شیر کم چرب در نظر گرفته شده و باقی را خریدار باید بپردازد.

کالابرگ الکترونیک برای جلوگیری از کاهش سهم این اقلام در سبد مصرفی خانوار و پیامدهای مخرب آن بر سلامتی جامعه اجرا می‌شود، بنابراین ۱۱ قلم کالای تعریف شده، ثابت هستند و قرار است هر قدر نرخ تورم افزایش یابد دولت با مشارکت مردم آن را پوشش دهد.

۶۱ میلیون نفر مشمول کالابرگ الکترونیک

۱۳ خرداد امسال بود که اجرای طرح ملی کالابرگ الکترونیک برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی در دهک‌های اول تا سوم آغاز شد. در مرحله نخست از اجرای کالابرگ الکترونیک جمعیت ۲۹ میلیون مشمول این طرح شدند که یک‌سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌داند. پس از آن در ۳۱ تیرماه، مرحله جدید طرح کالابرگ در حالی شروع شد که شرط بهره‌مندی از افزایش اعتبار بر اساس میزان تورم کالاهای اساسی، خرید حداقل ۲۰۰ هزار تومان از اعتبار یارانه اعلام شد، به طوری که سرپرستان خانوار در صورت خرید ۲۰۰ هزار تومان از اعتبار یارانه ۴۰۰ هزار تومانی (معادل ۵۰ درصد) افزایش اعتبار بدون سقف برخوردار می‌شدند.

از اواخر تابستان نیز سیدصولت مرتضوی، وزیر رفاه اعلام کرد که یارانه تشویقی که به سه دهک اول پرداخت می‌شد، در قالب کالابرگ به ۵ دهک افزایش یافت و جمعیت مشمول طرح کالابرگ الکترونیک به ۴۸ میلیون نفر رسید؛ بنابراین اگر ۵ دهک اول، ۵۰ درصد از یارانه خود را از طریق کالا برگ (۱۱ کالایی)، خریداری و مصرف کنند، مشمول دریافت ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی می‌شوند به عبارتی بهره‌مندی از این طرح مذکور اختیاری بود و افراد می‌توانستند این ۴۰۰ هزار تومان را نقدی دریافت و کالایی دیگر خریداری کنند، اما اگر ۲۰۰ هزار تومان را از سبد غذایی خریداری می‌کردند از دو امتیاز برخوردار می‌شدند، نخست اینکه دولت فاصله تورمی را پوشش می‌داد و امتیاز دوم دریافت ۱۲۰ هزار تومان دیگر بود.

اواخر مهر وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی از مشمول شدن دهک‌های ششم و هفتم خبر داد و گفت: دهک‌های ششم و هفتم هم مشمول طرح جدید کالابرگ الکترونیک شدند و این طرح از هفته آینده اجرا می‌شود به این ترتیب جمعیت مشمول به ۶۱ میلیون نفر رسید.

تا این مرحله خانوارها بین استفاده از یارانه نقدی یا کالابرگ الکترونیک حق انتخاب داشتند به همین دلیل جمعیت استفاده کنندگان از کالابرگ الکترونیک در پاییز سال جاری به گفته عسگریان، معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یک میلیون و ۹۰۰ هزار خانوار بود.

استقبال ۴۰ درصدی از کالابرگ

جدیدترین مرحله طرح کالابرگ الکترونیکی از با عنوان «طرح فجرانه» با هدف حمایت از سبد غذایی خانوار یارانه‌بگیر و اولویت خانوار دهک‌های پایین جامعه (اول تا هفتم) در دهه مبارک فجر و همزمان با چهل‌وپنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی از هفدهم بهمن آغاز شد و تا هفدهم اردیبهشت سال آینده ادامه خواهد داشت. در این طرح اعتبار خرید ۱۱ قلم کالای اساسی از ۱۲۰ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته همچنین شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه حذف شده و اعتبار تشویقی (۲۲۰ هزار تومانی) علاوه بر یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزارتومانی کنونی در نظر گرفته شده بنابراین خانوار یارانه‌بگیر به‌صورت جداگانه یارانه نقدی خود را ماهانه دریافت خواهند کرد.

مبلغ حمایتی دولت به‌صورت اعتبار در حساب سرپرست خانوار تخصیص یافته و در زمان خرید و متناسب با میزان خرید مصرف می‌شود. خانوار می‌تواند اقلام طرح را در سقف وزنی و کالایی تعریف شده خرید کنند.

متقاضیان استفاده از کالابرگ الکترونیکی می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد شبکه ملی اعتبار (۲۱۰ هزار فروشگاه خُرد و فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق‌کوروش، جانبو، هفت، دیلی‌مارکت، گندم، هایپرفامیلی، وال‌مارکت، محسن، مینومارت، ترقی و فروشگاه‌های اینترنتی اسنپ مارکت و دیجی کالا) نسبت به خرید اقلام اساسی اقدام کنند.

سیدصولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: به لطف خدا و با اعتماد مردم، مرحله جدید طرح کالابرگ الکترونیکی با استقبال خوبی روبه‌رو شده است؛ به‌طوری که در مدت ۱۰ روز از شروع طرح بیش از ۹ میلیون و ۱۵۳ هزار خانوار معادل حدود ۳۰ میلیون نفر در آن مشارکت کردند.

وی افزود: استفاده از ۲۲۰ هزار تومان اعتبار تشویقی ماهانه به ازای تعداد اعضای خانوار، تا ۱۷ اردیبهشت با خرید ۱۱ کالای اساسی از ۲۱۰ هزار فروشگاه متصل به طرح امکان‌پذیر است.

سیدرضا یحیوی، مشاور معاون رفاه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز از مشارکت بیش از ۴۰ درصدی ۶۱ میلیون نفر مشمول دریافت کالابرگ الکترونیک از این طرح در مدت ۱۰ روز گذشته خبر داد و تاکید کرد: میزان استقبال از این طرح در دهک‌های اول تا سوم بیشتر بوده است، با این وجود، طرح برای سه ماه اجرایی می‌شود و پیش از اجرا تمام منابع آن پیش‌بینی و تأمین شده است.

بر اساس آمارهای رسمی در مدت ۱۰ روز گذشته بیش از ۶ هزار میلیارد تومان از منابع دولتی برای توزیع طرح فجرانه کالابرگ استفاده شده و ۱۹ هزار میلیارد تومان نیز از سوی مردم آورده شده است. یحیوی با تکذیب اثر تورمی افزایش بار مالی این طرح، آن را عامل جمع‌آوری نقدینگی، رونق‌بخشی به تولید، همچنین ضد تورم دانست.

افزایش اعتبار تشویقی از ۱۲۰ هزار به ۲۲۰ هزار تومان

به گفته علیرضا عسگریان، معاون امور رفاه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی طرح کالابرگ الکترونیکی از ابتدای سال جاری به صورت پایلوت در برخی استان‌های کشور آغاز شد و اکنون به تمام کشور رسیده است که افراد دهک یک تا سه به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان و تا دهک ۹ مبلغ ۳۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند.

وی خاطر نشان کرد: قرار بود این مبلغ در سفره غذایی مردم صرف شود اما چون زیرساخت وجود نداشت یارانه نقدی به مردم تعلق گرفت. اما چند ماه قبل زیرساختی مهیا شد تا مردم اگر ۲۰۰ هزار تومان از یارانه خود را خرید می‌کردند ۱۲۰ هزار تومان اعتبار تشویقی شارژ می‌شد تا بتواند خرید بیشتری انجام دهند.

معاون امور رفاه وزیر تعاون مدت زمان اجرای طرح فجرانه را سه ماه اعلام کرد و ادامه داد: در این طرح که تا هفدهم اردیبهشت ادامه دارد، اعتبار تشویقی از ۱۲۰ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است، برای این کار کافیست مردم به ۲۱۰ هزار فروشگاهی که به شبکه ما متصل هستند مراجعه و از آن‌ها خرید کنند. یک برنامه کاربردی به نام «شما» توسعه داده شده است که مردم می‌توانند با مراجعه به آن از فروشگاه‌ها باخبر شده و از آن‌ها خرید کنند.

وی گفت: از هفدهم بهمن ماه یارانه اعتباری ۲۲۰ هزار تومان در حساب تمام افراد شارژ می‌شود و می‌توانند با خرید از فروشگاه‌های معرفی شده از آن استفاده کنند، این مبلغ ۲۲۰ هزار تومان باید از ۱۱ قلم کالایی معرفی شده خریداری شود.

وی طرح کالابرگ را برشی از شبکه ملی اعتبار دانست و گفت: ما از اینکه برنامه جامع و شبکه کاملی در این خصوص در کشور داشته باشیم، غافل شده بودیم، کارکردهای مختلفی روی همین شبکه موجود است که یکی از بخش‌های آن کالابرگ است.

عسگریان با بیان اینکه تا زمانی که کالابرگ وجود دارد، یارانه هم واریز می‌شود، اظهار کرد: هدف تقویت و توجه ویژه بر سبد غذایی مردم است. به همین جهت ۱۱ قلم تصویب و این موضوع در لایحه وجود دارد.

در مسیر هدایت یارانه به خرید کالاهای اساسی

هدف اصلی اجرای طرح کالابرگ، هدایت یارانه به مسیر خرید و ورود به شبکه توزیع کالاهای اساسی است و کارشناسان بر این باورند که هر چه اعتبار یارانه به مسیر خرید و تأمین شبکه توزیع کالاهای اساسی نزدیک‌تر شود، با منطق و هدف ابتدایی کار سازگاری بیشتری دارد.

افزایش اعتبار کالابرگ نیز سیاست تشویقی برای استفاده از کالابرگ به شمار می‌آید که در صورت اطلاع‌رسانی و توجیه مردم، زمینه را برای هدفمندی یارانه و حمایت از معیشت مردم در حوزه کالاهای اساسی فراهم خواهد کرد.

درباره ورود نان به این طرح اما و اگرهای زیادی وجود دارد، با در نظر گرفتن خط فقر شدید تغذیه باید نان به این اقلام اضافه شود اما با توجه به سازوکار طولانی از جمله شورای آرد و نان و وزارت صنعت، معدن و تجارت که متولی این امر بوده و آن را مدیریت می‌کنند، یارانه آن متفاوت است به همین دلیل سازوکار مدیریتی و نوع ورود نان به زنجیره کالابرگ الکترونیک از دیگر کالاهای اساسی جدا شده است.