به گزارش خبرگزاری ایمنا، گرمایش زمین به افزایش میانگین دمای سطح جهان اشاره دارد، بر اساس تحقیقات دانشمندان، دمای زمین در حال حاضر نسبت به قرن نوزدهم قبل از صنعتی‌شدن، ۱.۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته و این میزان در اواسط دهه ۲۰۳۰ به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، همچنین مقدار CO۲ موجود در جو ۵۰ درصد افزایش داشته است.
اگرچه در ظاهر افزایش ۱.۵ درجه سانتی‌گرادی دما در ۱۵۰ سال گذشته چندان خطرناک به نظر نمی‌رسد، اما شواهد خلاف آن را نشان می‌دهد، زیرا هر ۰.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش گرمای زمین تأثیر زیادی بر افزایش امواج گرما و شدت خشکسالی‌های کشاورزی و زیست‌محیطی می‌گذارد، تغییرات سریع آب‌وهوایی که اکنون شاهد آن هستیم بیشتر ناشی از استفاده انسان از نفت، گاز و زغال‌سنگ برای خانه‌ها، کارخانه‌ها و حمل‌ونقل است، وقتی این سوخت‌های فسیلی می‌سوزند، گازهای گلخانه‌ای را آزاد می‌کنند، این گازها گرمای خورشید را به دام می‌اندازند و موجب افزایش دمای سیاره می‌شوند.
پژوهشگران و صاحب‌نظران معتقدند؛ افزایش گرمایش زمین و تغییرات شدید آب‌وهوایی در حال حاضر زندگی و معیشت بسیاری از انسان‌ها را تهدید می‌کند. انتظار می‌رود تداوم گرمایش جهانی بر همه‌چیز از مصرف انرژی گرفته تا دسترسی به آب و بهره‌وری محصولات کشاورزی در سراسر جهان تأثیر گذارد. با گرم شدن بیشتر، برخی از مناطق ممکن است غیرقابل سکونت شوند، زیرا زمین‌های کشاورزی به بیابان تبدیل می‌شوند، برعکس این جریان در مناطقی دیگر از زمین، بارش باران‌های شدید، باعث سیل می‌شود.
در هر صنعتی اغلب از نفت و گاز استفاده می‌شود. بیشترین استفاده از این مواد را در تولید، وسایل نقلیه، ساختمان‌ها و تولید برق شاهد هستیم، اما همان‌طور که می‌دانید هر روزی که می‌گذرد، کره زمین گرم و گرم‌تر می‌شود، این افزایش دما به حدی رسیده است که برخی از یخ‌های قطب جنوب در حال آب شدن هستند، به همین دلیل اگر جلوی این افزایش دما را نگیریم در آینده‌ای نه‌چندان دور اتفاقات جبران‌ناپذیری برای زمین و زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد، با این حال دانشمندان اعلام کرده‌اند، علی‌رغم افزایش درجه حرارت زمین اما انتظار نمی‌رود که زمستان به پایان برسد، بر اساس پیش‌بینی‌های پژوهشگران تا پایان قرن بیست‌ویکم ثبت دمای پایین هنوز هم رخ می‌دهد.
بر این اساس به‌تازگی صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در گزارشی هشدار داد: «موج گرما برای بسیاری از کشورها به یک خطر اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است که سلامتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بنابر داده‌های جدید، تا سال ۲۰۵۰ این گرما بر همه کودکان جهان را اثرات زیادی خواهد داشت. علاوه بر این، تا اواسط قرن ۲۱ تخمین زده می‌شود که بیش از دو میلیارد کودک در معرض موج‌های مکرر، طولانی و شدید گرما قرار گیرند.»
همچنین در این میان کاترین راسل، مدیر اجرایی صندوق کودکان سازمان ملل متحد هشدار داد: «بحران آب و هوایی، بحران حقوق کودکان است و در حال حاضر خسارت و آسیب‌های ویرانگری را بر زندگی و آینده آنها وارد کرده است. آتش‌سوزی‌های جنگلی و موج گرما که در سال جاری در هند، اروپا و آمریکای شمالی رخ داد، نمونه نگران‌کننده دیگری از تأثیر تغییرات اقلیمی بر کودکان است.»
گرم‌ترین آذر ۳۳ سال اخیر کشور ثبت شد
سحر تاجبخش مسلمان، رئیس سازمان هواشناسی کشور در همایش ملی تبیین دستاوردهای ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش در تهران با بیان اینکه بیشترین افزایش دمای کره زمین در عرض‌های ۲۰ تا ۶۰ درجه رخ داده است که کشور ایران نیز در همین محدوده قرار دارد اظهار کرد: سال جاری گرم‌ترین آذر ۳۳ سال اخیر کشور ثبت شد.
وی گفت: سال ۲۰۲۳ رکورد دما در دنیا اتفاق افتاد، به‌طوری که میانگین دمای زمین برای نخستین بار ۱.۵ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از دمای انقلاب صنعتی بود.
رئیس سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه در کشور ما نیز روند افزایش دما و کاهش بارش رخ داده است، افزود: دمای هوا در کشور طی حدود نیم‌قرن اخیر حدود ۰.۴ درجه در هر دهه افزایش یافته است، به طوری که امسال گرم‌ترین آذر ایران در ۳۳ سال اخیر تجربه شد.
وی تصریح کرد: دمای بعضی از ایستگاه‌های هواشناسی کشور نظیر پارس‌آباد در شمال غربی‌ترین منطقه کشور به حدود ۲۰ درجه سلسیوس رسید که این یک رکورد بسیار عجیب برای کشور به‌شمار می‌رود.
تاجبخش مسلمان گفت: بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، بیشترین افزایش دما در بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۲ ابتدا در اروپا و بعد در آسیا رخ داده است که نشان می‌دهد آسیا جزو مناطق با بیشترین تاثیرپذیری از گرمایش زمین محسوب می‌شود.
وی اظهار کرد: یکی از مهمترین پیامدهای افزایش دما و تغییراتی که بین جو و اقیانوس رخ داده، روند افزایش مخاطرات حدی یا فرین است که در بارش‌های تابستانه سال گذشته پاکستان و ۲۳ استان کشور ما به‌خوبی دیده شد.
رئیس سازمان هواشناسی کشور افزود: از دیگر نمونه‌های رخدادهای حدی جوی می‌توان به موج گرمایی چین اشاره کرد که به مدت ۷۹ روز این کشور را تحت تأثیر قرار داد و از سال ۱۹۶۱ بی سابقه بود.
وی تصریح کرد: آتش‌سوزی‌های بسیار شدید در غرب آلاسکا و غرب آمریکا به دلیل افزایش دما نیز مصادیق دیگر رخدادهای شدید مربوط به تغییر اقلیم است.
تاجبخش مسلمان با بیان اینکه تغییر اقلیم سبب افزایش شدت طوفان‌های حاره‌ای در دنیا شده است، گفت: بررسی‌های هیئت بین دولتی تغییر اقلیم نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است تعداد رخداد طوفان‌های حاره‌ای افزایش پیدا نکرده، اما شدت آنها افزایش یافته است.
وی ادامه داد: پیش‌بینی‌های بلندمدت هیئت بین دولتی تغییر اقلیم نشان می‌دهد که اگر همچنان روند افزایش دما ادامه یابد، پیامدهای تغییر اقلیم بیشتر و مخاطره‌آمیزتر می‌شود.
رئیس سازمان هواشناسی کشور افزود: دو راهکار اصلی برای مواجهه با تغییر اقلیم از سوی سازمان جهانی هواشناسی و هیئت بین دولتی تغییر اقلیم پیشنهاد شده که یکی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و دیگری سازگاری است. هیئت بین دولتی تغییر اقلیم در آخرین کنفرانس تغییر اقلیم اعلام کرد که بهترین اقدامات سازگاری از سوی این هیئت به کشورها معرفی شود.
وی گفت: در حوزه‌های مدیریت منابع آب، کشاورزی و صنعت که از مهمترین بخش‌های مصرف آب است حتماً باید مقوله سازگاری با تغییر اقلیم را رعایت کنیم. بدیهی است غیر از مشکل تغییر اقلیم که برخی از مشکلات حوزه منابع آب را تحت تأثیر قرار می‌دهد، موضوع مدیریت منابع آب نیز در این شرایط کلیدی است، چراکه در منطقه خشک و نیمه‌خشک زمین قرار داریم.
تاجبخش مسلمان خاطرنشان کرد: باید بتوان از ظرفیت زیستی در حوزه‌های مختلف کشور به ویژه در حوزه کشاورزی که بیشترین منابع آب در آنجا مصرف می‌شود، استفاده کرد تا بتوانیم مدیریت بهتری برای آب‌های شیرین کشور داشته باشیم.
اثر گلخانه‌ای و گرمایش جهانی
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه دمای متوسط کره زمین حدود ۱۰۰ سال گذشته نزدیک به ۱۳ درجه بوده در حال حاضر این عدد به ۱۴ درجه رسیده است، اظهار کرد: در مقایسه با آن سال‌ها دمای سیاره زمین، یک درجه گرم‌تر شده است.
وی گفت: این افزایش گرما در همه مناطق دنیا یکسان نبوده در برخی از نقاط شاید سه تا چهار درجه گرم باشد، به طور مثال قاره اروپا حدود ۲.۵ درجه گرم‌تر شده، مناطق قطبی سه تا پنج درجه افزایش دما داشته، سرزمین‌های خاورمیانه دو تا ۲.۵ درجه گرم از جمله کشور ایران، به طور نواحی آمریکای لاتین کمترین گرمایش را به نسبت سایر سرزمین‌ها داشته باشند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با اشاره به دلایل اصلی گرمایش زمین انسان‌ها هستند، افزود: با صنعتی شدن وضعیت زندگی انسان‌ها طی ۱۰۰ سال اخیر بدون هیچ‌گونه واهمه، توجه و احترام به محیط‌زیست مغرضانه برای پیشبرد اهداف خود سوخت‌های فسیلی را مانند زغال‌سنگ، گازوئیل، مازوت، بنزین و گاز را سوزانده است.
وی ادامه داد: این سوخت‌ها حجم زیادی از گاز دی‌اکسید کربن را آزاد می‌کنند، چنین گازهایی تا حدودی توسط گیاهان جذب می‌شود، اما مازاد آنها سبب افزایش غلظت گازها در جو زمین شده است، البته گازهای ماکسا، ترکیبات نیتروژن، ساکسا از ترکیبات سولفوری هم بسیار اثر گذارند.
وظیفه تصریح کرد: غلظت دی‌اکسید کربن به ازای هر یک میلیون واحد ذره در جو طی ۱۰۰ سال گذشته حدود ۲۷۰ پی‌پی‌ام بوده، اما این میزان اکنون به ۴۲۴ پی‌پی‌ام افزایش یافته است، لذا چنین رشد صعودی ذرات اجازه نمی‌دهد، انرژی خورشیدی که طول روز در سطح زمین جذب شده با وجود گازهای فعال جو، طی شب از سیاره خارج شوند، لذا عملکرد آن همانند شیشه محیط گلخانه‌ها سبب افزایش گرمایش زمین می‌شود.
وی افزود: بسیاری از کشورها دنیا به ویژه کشورهای بزرگ و صنعتی آمریکا، چین، هند، ژاپن و اروپایی با بهره‌مندی حجم گسترده‌ای از مصارف نفت، گاز و زغال‌سنگ در توسعه فعالیت‌های صنعتی خود از جمله استفاده زغال‌سنگ سبب پیدایش گرمایش زمین شده‌اند. زیرا این نوع سوخت یکی از منابع اصلی آلاینده و تولید گاز دی‌اکسید کربن است. البته سرزمین‌های که به دلیل ارزانی انرژی نفت از آن بهره‌وری بیشتر می‌کنند با سوزاندن مواد زاد نفتی کنار چاه‌ها، منجر به گسترش حجم بالای آلایندگی‌ها و انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد.
کاهش برف و بارندگی‌ها ترسالی با گرمایش جهانی
رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در پاسخ به این سوالی مبنی بر اینکه آیا کاهش بارندگی و خشکسالی‌های متوالی بر افزایش گرمایش زمین تأثیرگذار است، بیان کرد: با گرمای هوا، میزان حرارت آب هم افزایش پیدا می‌کند و به تدریج حجم توازن دمایی الگوی جوی اطراف کره زمین نامتوازن خواهد شد، به طوری که در عصر حاضر برخی مناطق با خشکسالی‌ها گسترده و بعضی دیگر با ترسالی یعنی افزایش حدنرمال بارندگی‌ها مواجه هستند.
وی اضافه کرد: در این شرایط با کاهش ظرفیت بارش برف، بارش‌ها بیشتر گرایش و میل به بارندگی‌های گسترده دارند. لذا با تنزل بارش‌های جامد مانند برف، ذخایر آبی مناطق کوهستانی، برفی و سردسیر کره زمین کاستی یافته و در فصول بهار و تابستان با ذوب زودهنگام برف‌ها در نیمه دوم سال، دبی رودخانه‌ها به دلیل نبود جریان آب حاصل از ذوب، بسیار سریع‌تر تقلیل می‌یابند. هم اکنون تبدیل رودخانه‌های دائمی به فصلی و خشکی سریع رودهای فصلی از زمان مقرر در طبیعت، گواه بر این ادا است که دسترسی انسان به منابع آبی در بسیاری از نقاط دنیا محدود شده است.
وظیفه بهره‌مندی از انرژی‌های پاک خورشیدی و بادی را یکی از اساسی‌ترین راهکاری‌های کاهش آلایندگی‌ها و گرمایش زمین دانست و گفت: تولید گازهای دی‌اکسید کربن و متان دست‌ساز انسان با توسعه مصارف سوخت‌های فسیلی نفت، گاز، بنزین، گازوئیل، مازوت و زغال‌سنگ یکی از مهمترین عوامل گرمایش سیاره زمین است زیرا در سطح صنایع برق و الکتریسیته، توربین‌های گازی با زغال‌سنگ و گاز به عنوان منابع مهم آلایندگی‌ها، فعال هستند. اکنون بسیاری از کشورها برای تولید الکتریسیته در مجتمع‌های برق به سمت بهره‌وری و گسترش انرژی‌های پاک حرکت کرده‌اند.
وی افزود: در این مسیر کشورهای اروپایی طی هدف‌گذاری بلندمدت مصمم هستند که تولیدات الکتریکی و برقی صنایع قاره اروپا را با استفاده از انرژی‌های پاک تا سال ۲۰۳۰ حدود هفت تا هشت سال آینده به ۴۵ درصد برسانند و به تدریج این میزان را تا ۲۰۵۰ به صددرصد توسعه دهند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور خاطر نشان کرد: امید است که کشورمان با سرمایه‌گذاری بیش از پیش به سوی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند، زیرا بهره‌وری چنین انرژی‌هایی یکی از مهمترین راهکارهای کاهش گرمایش زمین است. هرچند گرمای سیاره طی مدت کوتاهی تنزل پیدا نمی‌کند و شاید سالیان طولانی و زمان‌بری باید طی شود، اما بهره‌مندی از این انرژی‌ها علاوه بر پاکی محیط‌زیست، کاهش آلایندگی‌ها هوا و افت تا حدودی گرمایش زمین، می‌تواند با ایجاد اشتغال و کارآفرینی برای عده‌ای از افراد، منفعت‌ها و صرفه‌های اقتصادی هم داشته باشد.
نظر شما