به گزارش خبرگزاری ایمنا، انسان موجودی اجتماعی است و همواره تمایل دارد با دیگران ارتباط داشته باشد، از این رو وقتی در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌هایی که بر سرنوشت خود تأثیر می‌گذارد، مشارکت می‌کند، خود را فردی مفید و دارای آزادی عمل و قدرت انتخاب در جامعه تلقی می‌کند.
از سویی اگر جامعه‌ای می‌خواهد رشد کند، باید شهروندانی با نشاط و شاداب داشته باشد، زیرا در جامعه شاداب و بانشاط می‌توان به اهداف مهم در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دست یافت و تصمیم‌گیران جامعه همواره می‌توانند از آن به‌عنوان یک فرصت بهینه استفاده کنند. بنا بر این می‌توان گفت که نشاط اجتماعی به‌عنوان یکی از مهمترین و مؤثرترین شاخص‌های اجتماعی در گسترش احساس رضایت عمومی از زندگی، بسط تعاملات اجتماعی سازنده، رشد اعتماد عمومی و مشارکت همه جانبه اجتماعی به شمار می‌رود.
به نظر می‌رسد احساس شادی از یک سو انسان‌ها را برای زندگی بهتر و بازدهی بیشتر آماده می‌کند و از سوی دیگر به دلیل ویژگی مسری بودن آن، وابستگی‌های فرد را با محیط گسترده می‌کند، از این رو مادامی‌که شهروندان احساس نشاط کنند، همواره در خدمت به شهر و افراد جامعه اهتمام بیشتری می‌ورزند.
در هفتمین قسمت از فصل دوم برنامه تلویزیونی «اصفهان من» که با حضور «علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان» و «حجت‌الاسلام محمد قطبی، مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق» برگزار شد، در ارتباط با نشاط اجتماعی و فعالیت‌هایی که شهرداری باید در این راستا انجام دهد، مباحثی مطرح و تبادل نظر شد.
در این قسمت همچون قسمت‌های گذشته فصل دوم این برنامه تلویزیونی، پیشنهادات اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های مختلف در رابطه با نشاط اجتماعی پخش شد و در باره هر پیشنهاد، مهمانان برنامه توضیحاتی ارائه کردند.
کاهش نشاط؛ کاهش مشارکت و سرمایه اجتماعی
رضا اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اصفهان: نشاط اجتماعی یک احساس خوشایندی است که ما نسبت به خود، محیط خانواده، محله‌ای که در آن زندگی می‌کنیم و نسبت به کل جامعه‌ای که در آن زیست می‌کنیم داریم و اگر این نشاط و امید به فردا وجود داشته باشد، نشاط اجتماعی درون انسان شکل می‌گیرد. برای افزایش نشاط اجتماعی گروه‌های مختلف شهروندی از جمله کودکان، نوجوانان، جوانان، میان‌سالان و کهن‌سالان، مطابق با نیازهایی که دارند می‌توان راهکارهای مختلفی اتخاذ کرد؛ به طور مثال برای کهن‌سالان، فراهم کردن دورهمی‌ها و شرکت در فعالیت‌های جمعی بسیار مؤثر است، برای میان‌سالان فراهم کردن فضاهای فراغتی و جدای از محیط کار می‌تواند نشاط را افزایش دهد، برای نوجوانان و جوانان محیط‌های فرهنگی، ورزشی و انجام فعالیت‌های جسمانی پرتحرک می‌تواند نشاط آن‌ها را ارتقا دهد و برای کودکان فراهم کردن محیط‌های بازی و تفریحی که لازمه آن در فضاهای جمعی است، می‌تواند نشاط را چندین برابر کند؛ انگیزش پایین یا ناکافی برای انجام فعالیت‌ها یکی از مهمترین پیامدهای نشاط اجتماعی کم است، که این مهم میزان همکاری و مشارکت اجتماعی شهروندان را کاهش می‌دهد در واقع به تعبیر جامعه شناسان سرمایه اجتماعی جامعه کاهش پیدا می‌کند.
حجت‌الاسلام محمد قطبی، مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق: خوشایندی یعنی با فضا و شرایطی مواجه می‌شویم که از اطراف ناملایمات و آزردگی خاطر به ما نمی‌رسد در واقع وقتی از خانواده جدا و وارد اجتماع می‌شویم، ارتباط با مردم و محیطی که در آن تردد می‌کنیم با خلق و خو و طینت ما سازگاری دارد.
خوشایندی نشاط و سرزندگی به همراه دارد و در نقطه مقابل اگر با ناملایمات جسمی و شرایط محیطی مواجه شویم، همچنین ناملایماتی که روح را آزرده می‌کند، طبیعت خشنی را برای ما فراهم می‌کند و شرایطی را ایجاد می‌کند که روح حس می‌کند توازن ندارد، در این راستا میزان نشاط و سرزندگی پایین می‌آید که نتیجه این موارد کاهش مشارکت و سرمایه اجتماعی را به دنبال دارد.
علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان: نشاط به سه دسته تقسیم می‌شود؛ نشاط فردی، خانوادگی و اجتماعی که تعاریفی نسبی است، البته به اقتضای وظیفه‌ای که در شهرداری دارم ترجیح می‌دهم تمرکز روی نشاط اجتماعی باشد؛ یعنی فرد پس از خروج از منزل باید با چه پدیده‌ها و اتفاقاتی مواجه شود که به افزایش نشاط آن کمک کند، هرچند که نشاط فردی و خانوادگی بسیار مهم است، اما در این برنامه به نشاط اجتماعی می‌پردازیم.
ایجاد امید، مؤلفه‌ای مهم در نشاط اجتماعی
احسان مشکلانی، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان: نشاط اجتماعی یک احساس مکرر مثبت و یک رضایت کلی است که انسان نسبت به زندگی و شهر خود می‌تواند داشته باشد که ابعاد مختلفی دارد؛ امید به زندگی و آینده برای رضایت نسبت به زندگی و استمرار در احساسات و عواطف مثبت، بهترین و مهمترین پارامتری است که در واقع شادی و نشاط را ایجاد می‌کند.
نشاط اجتماعی در واقع می‌تواند یکی از مؤلفه‌های اصلی و متغیر مستقل باشد که برای بهره‌وری شهری بسیار اهمیت دارد و در حوزه منابع انسانی نیز این موضوع حائز اهمیت است؛ هر چقدر نشاط اجتماعی افزایش پیدا کند، جامعه و شهر پویاتر و بهره‌ورتر می‌شود.
اگر نهادهای عمومی همچون شهرداری برنامه‌هایی برای تمام اعضای خانواده ترتیب دهند، هرچند که محدودیت‌های زیادی ایجاد می‌کند، اما می‌تواند اتفاق خوبی برای دور هم بودن اعضای خانواده باشد و شور و نشاط از دل خانواده به شهر منتقل شود.
شهردار اصفهان: پیرو مقدمه اول به روشن‌تر شدن نقش شهرداری می‌پردازم؛ وقتی مشکلی پیش می‌آید، ابتدا باید نسبت شهرداری را به آن مسئله یا مشکل در خانواده یا در جامعه مشخص کنیم که نقش شهرداری در بروز این مشکل چقدر است و در مقابل آیا شهرداری می‌تواند تمام آن مسئله را حل کند یا تنها بخشی از رفع مشکل به شهرداری مربوط می‌شود.
اگر کمبود نشاط اجتماعی را یک مشکل فرض کنیم، شهرداری در واقع می‌تواند علت بخشی از این مشکل باشد و در مقابل نیز بخشی از رفع این مشکل است. طبق مطالعات و تحقیقاتی که انجام شده است به طور مثال یکی از متغیرهای مؤثر در نشاط اجتماعی، رفاه اقتصادی است؛ اینکه شهروندان دغدغه نیازهای ابتدایی خود را نداشته باشند موضوع مهمی است، اما از فرصت برنامه امشب خارج است و نمی‌توان راه‌حل اقتصادی برای رفع مشکلات اقتصادی مطرح کنیم و در جای خود کارشناسان حوزه اقتصاد باید به این مسئله بپردازند. در این سلسله برنامه‌ها بهتر است به فعالیت‌هایی که شهرداری می‌تواند برای این موضوع انجام دهد بپردازیم و شهروندان بگویند اگر جای شهردار و شهرداری بودند برای افزایش نشاط اجتماعی در شهر چه اقدامی انجام می‌دادند که ممکن است برخی راه‌حل‌ها سلبی باشد و بگویند اگر بعضی اقدامات انجام نشود، شاداب هستیم یا همچون صحبت‌های عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان پیشنهادهایی ارائه دهند از جمله برنامه‌های خانواده محور که موجب افزایش نشاط اجتماعی می‌شود.
مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق: باید به سمت نقش‌آفرینی شهرداری در حوزه نشاط اجتماعی برویم؛ یعنی اینکه شهرداری در این حوزه چه نقشی می‌تواند داشته باشد؛ صحبت‌های عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان دو ضلع داشت؛ یکی خانواده محور بودن که توضیحاتی داده شد و قسمت دیگر امید است که ترجمه امید در منطق فعالیت‌های شهرداری به این صورت است به طور مثال اگر به‌عنوان یک شهروند بخواهم امید به آینده را به‌صورت جاری ببینم که اتفاقات مثبتی در زندگی رقم می‌خورد، پس از خروج از منزل پیشرفت شهر در زمینه احداث خیابان‌ها، پل‌ها یا مطلع شدن از پروژه‌های آینده شهرداری، احساس خوشایندی نسبت به خدمات انجام شده در انسان ایجاد می‌کند. ترجمه مؤلفه امید که مؤلفه مهمی محسوب می‌شود این است که تمام برنامه‌های شهرداری از جمله ساخت‌وسازهای عمرانی بسیار بزرگ و با عظمت که در حال شکل‌گیری است تا برنامه‌های ریز که یکی از آن‌ها می‌تواند برنامه‌های خانواده محور در بوستان‌های محلی باشد، همیشه با لایه امید ارائه شود و نسل خردسال، کودک و نوجوان به ویژه خانواده‌ها و افراد بزرگسال زمانی که با پدیده‌های پیرامون خود مواجه شوند، آینده را روشن ببینند، به طور مثال پویشی که توسط شهرداری برگزار شده که شهروندان مشکلات محله خود را می‌توانند اعلام کنند گزینه خوبی است و امید را زنده می‌کند.
یکی از نکاتی که جوانان و نوجوانان با آن درگیر هستند، مهاجرت است و از علت‌های آن این است که فکر می‌کنند در کشور دیگر کمک بیشتری دریافت می‌کنند اگرچه بعضی از این احساس‌ها، کاذب است. در جمهوری اسلامی، اتفاقاتی که شهرداری‌ها و تمام دستگاه‌ها رقم زده‌اند، امید می‌دهد، اما تمام این رویدادها باید به صورت جزئی اطلاع‌رسانی گسترده شود و مشارکت مردمی صورت گیرد، تمام این موارد امید را افزایش می‌دهد، البته از نقش خانواده نیز نباید غافل شد.
حذف بروکراسی اداری تا سال ۱۴۰۳
قاسم نوروزی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان: نشاط اجتماعی مسئله‌ای است که شهرداران می‌توانند برنامه‌های خوبی برای توسعه آن داشته باشند، بنابراین من اگر شهردار بودم در درجه اول سعی می‌کردم بروکراسی اداری را درست کنم تا در بسیاری از سازمان‌ها از جمله سازمان‌های وابسته به شهرداری ارباب رجوع، رضایتمندی داشته باشد، همچنین بر اساس سنین مختلف به طور مثال برای کودکان مراکز بازی تفریحی فرهنگی را توسعه می‌دادم، برای دختر خانم‌ها هم مراکز تفریحی، فرهنگی و کتابخانه‌ها را تقویت می‌کردم و از طریق بیلبوردهای سطح شهر امکانات موجود را به اطلاع شهروندان می‌رساندم.
جامعه‌ای که نشاط اجتماعی داشته باشد، افرادی با سلامت روح و روان که از زندگی، شغل و وضعیت موجود خود راضی هستند را در بر می‌گیرد و اگر نشاط اجتماعی را در جامعه ایجاد کنیم، تعلق اجتماعی در بین شهروندان، مشارکت اجتماعی و احساس مسئولیت شهروندان افزایش و سلامت روح و روان جامعه فراهم می‌شود.
شهردار اصفهان: در رابطه با امید به آینده این نوید را برای سال آینده به شهروندان می‌دهم که به‌صورت تدریجی خدمات شهرداری الکترونیکی و غیر حضوری می‌شود که تاکنون ۳۰ خدمت، الکترونیکی شده است و به مرور توسعه پیدا می‌کند و شهروندان از طریق سامانه می‌توانند خدمت مدنظر خود را تقاضا و مسیر آن را تعقیب کنند که در تمام مراحل مدت زمان انتظار نیز مشخص شده است و در واقع بروکراسی اداری به‌صورت کامل حذف می‌شود.
مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق: الکترونیکی شدن خدمات اتفاق بزرگی است که شهروندان بدون اینکه مسافتی را طی کنند، ترافیکی ایجاد کنند و زمانی را از دست دهند در هر مکانی هستند می‌توانند خدمت مورد نظر را دنبال کنند.
انتظار می‌رود شهرداری اصفهان به لحاظ اینکه همیشه یک گام و بلکه چند گام از شهرهای دیگر جلوتر بوده است به موضوع هوش مصنوعی ورود کند؛ هوش مصنوعی کمک می‌کند بسیاری از کارهایی را که امروزه به‌صورت انسانی محاسبه می‌کنیم، تصمیم می‌گیریم و اقدام می‌کنیم، آگاهانه‌تر، بدون توقف، منطقی و منظم انجام شود، تصمیم بگیرد و بازخورد دهد. تحلیل‌هایی که امروزه برای شناخت ذائقه شهروندان نیاز داریم و برای اینکه توازن بین خدمات شهری و نیازهای شهروندان را فراهم کنیم، با صرف اتوماسیون فراهم نمی‌شود، زیرا اتوماسیون را یک نفر باید پیش ببرد، اما هوش مصنوعی به صورت خودکار این کار را انجام می‌دهد.
آسیب‌ناپذیری نوجوانان در گرو قصه‌های گذشته و رویاهای آینده
حمیدرضا عریضی، استاد تمام روانشناسی دانشگاه اصفهان: اقداماتی که برای نشاط اجتماعی می‌توان انجام داد این است که ببینیم نشاط اجتماعی در سازمان‌های جهانی به چه صورت تعریف شده است تا بفهمیم چه مولفه‌هایی را برای ارتقای نشاط اجتماعی بهبود ببخشیم.
یکی از مؤلفه‌ها، ایجاد امید به آینده در کودکان است؛ یعنی کودکان احساس کنند که آینده خوبی دارند، بنابراین اگر هر برنامه‌ای که در شهر ایجاد می‌شود، افراد احساس کنند که آینده مطمئنی در انتظارشان است، احساس نشاط اجتماعی می‌کنند و اگر نشاط اجتماعی را افزایش دهیم به تبع آن انرژی و سرزندگی افراد در جامعه زیاد می‌شود و وقتی انرژی زیاد شود، فعالیت و کار بیشتر می‌شود و یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم آن یعنی کاهش تعارض‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد.
اگر نشاط اجتماعی در جامعه به همراه تعارض‌ها نیز وجود داشته باشد، این تعارض‌ها در جهت رشد و تعالی آن جامعه است و برای روبه‌روی هم قرار گرفتن شهروندان در جامعه نیست، بنابراین تبعات مهم آن ایجاد انرژی، افزایش کار و تولید است که تبعات بسیار مثبتی است؛ یکی از مؤلفه‌های نشاط اجتماعی نیز این است که افراد بتوانند به صورت آزاد انتخاب‌های خود را انجام دهند که این انتخاب آزاد بسیار مهم است.
شهردار اصفهان: در صحبت‌های این استاد دو نکته بیان شد که یکی از آن‌ها بسیار مهم بود؛ اگر به دو موضوع ویژه کودکان و نوجوانان توجه نکنیم آن جامعه آسیب‌پذیر خواهد شد؛ یکی خاطرات، قصه‌ها و روایت‌ها که نوجوان اگر از گذشته قصه نداشته باشد در معرض آسیب قرار می‌گیرد؛ یعنی ریشه ندارد و به گذشته متصل نیست.
دوم اینکه برای آینده‌اش آرزو نداشته باشد؛ این انسان، انسانی است که همچون برگ خزان معلق است و احتمال سقوط و لگد مال شدن آن وجود دارد.
کشورهایی که قصد از بین بردن ریشه ملت ایران را دارند به صورتی برنامه‌ریزی کرده‌اند که نوجوانان تمایلی به شنیدن قصه‌های گذشته و رویایی نیز برای آینده نداشته باشند. در حال زندگی کردن به این مفهوم که زمان را غنیمت بدانیم خیلی خوب است، اما اینکه نسبت به گذشته و آینده بی‌حس شویم، خطرناک است.
مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق: صحبت‌ها بسیار عالمانه و دقیق بود. کار، هویت انسان، احساس ارزشمندی، باعث ایجاد سرزندگی و رضایت از زندگی می‌شود و نشاط ایجاد می‌کند.
شاید شهرداری نتواند تمام مشکل «کار» را حل کند، اما بی‌ربط هم نیست، زیرا اگر بتوانیم فرهنگ کار و فرهنگ توجه به کار را در جامعه ترویج دهیم، یکی از مهمترین مؤلفه‌های مؤثر در نشاط را به‌وجود آورده‌ایم. اینکه چقدر این موضوع با فعالیت‌های شهرداری ارتباط دارد جای بحث دارد و می‌شود در این مورد گفت‌وگو کرد.
با به‌کارگیری برنامه‌های فرهنگسراها و فعالیت‌های هنری، فرهنگی و رسانه‌ای می‌توانیم فرهنگ کار را افزایش دهیم؛ دو آمار سر دستی در این زمینه یکی آمار ترک تحصیل قطعی در سال گذشته نزدیک به ۱۰ درصد بوده که از سوی آموزش‌وپرورش به صورت کشوری منتشر شد و دیگری شاخص NEETکه شاخص جهانی است و وضعیت نوجوان ۱۵ تا ۲۴ ساله‌ای که نه در حال تحصیل، نه مشغول مهارت‌آموزی و نه در جایی مشغول کار هستند را روایت می‌کند که طبق آمار رسمی که وزارت کار منتشر کرد ۲۷ درصد از نوجوانان این شرایط را دارند و اگر بخواهیم فضای عمومی جامعه نشاط پیدا کند و رو به آینده امید داشته باشد، باید به فعالیت کارآفرینی بیشتر توجه کنیم.
نظر شما