به گزارش خبرگزاری ایمنا، تغییر اقلیم که به تغییرات طولانی‌مدت در الگوهای هواشناسی اشاره دارد، امروزه به یکی از مهمترین مسائل جهانی تبدیل شده است، این پدیده، که به‌طور عمده تحت تأثیر فعالیت‌های بشری قرار دارد، تأثیرات گسترده‌ای بر محیط زیست، سلامت عمومی و اقتصاد جهانی دارد.
دمای زمین در چند دهه گذشته افزایش یافته است و به این روند افزایشی دما، به اصطلاح گرمایش زمین گفته می‌شود، البته دانشمندان بیشتر از کلمه «تغییرات اقلیمی» استفاده می‌کنند، زیرا این کلمه علاوه بر افزایش دما، به تأثیر آن روی اقلیم نیز اشاره می‌کند.
تغییرات اقلیمی، مهمترین علت تغییر در الگوهای آب و هوایی در سراسر کره زمین و به عقیده بسیاری از دانشمندان، بزرگترین بحرانی است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه شده است؛ تغییر اقلیم به تغییرات طولانی‌مدت در دما، بارش، باد و سایر عناصر آب و هوایی اطلاق می‌شود.
این تغییرات می‌توانند ناشی از فرآیندهای طبیعی مانند فعالیت‌های آتشفشانی یا تغییرات در تابش خورشیدی باشند، اما در دهه‌های اخیر، فعالیت‌های بشری نظیر سوزاندن سوخت‌های فسیلی و تخریب جنگل‌ها، نقش عمده‌ای در این تغییرات داشته‌اند.
اصلی‌ترین عامل تغییر اقلیم، افزایش گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن (CO2)، متان (CH4) و اکسید نیتروژن (N2O) در جو زمین است، این گازها موجب گرم شدن کره زمین می‌شوند، زیرا تابش خورشیدی را جذب می‌کنند و مانع بازتابش آن به فضا می‌شوند.
لزوم جلوگیری از جنگ آب و هوایی
عباس رنجبر، نایب‌رئیس انجمن علوم و فنون دریایی ایران اظهار کرد: تغییرات آب و هوایی تأثیرات گسترده‌ای بر منابع طبیعی، محیط زیست و اقتصاد کشورها در مناطق مختلف جهان دارد و از جمله این تأثیرات می‌توان به کاهش منابع آب، خشکسالی، وقوع سیلاب، کاهش تولید محصولات کشاورزی، تغییر الگوی بارش‌ها، افزایش فرسایش خاک، آسیب به بیابان‌زایی و کاهش تنوع زیستی اشاره کرد؛ این تغییرات می‌توانند منجر به تنش بین کشورها برای دستیابی به منابع طبیعی محدود و ایجاد اختلافات در مورد توزیع منابع آب، خاک و انرژی شوند.
وی با اشاره به رابطه تغییرات آب و هوایی با امنیت ملی کشورها افزود: افزایش دما و تغییرات در الگوی بارش‌ها می‌توانند باعث خشکسالی‌ها و سیلاب‌های عمده شوند که منجر به کاهش توانایی تولید غذا و افزایش مهاجرت جمعیت خواهد شد، این مسائل می‌توانند ناپایداری اجتماعی و افزایش تنش‌ها در مناطق مختلف جهان را در پی داشته باشند و مناطق ساحلی که در معرض افزایش سطح آب دریا قرار دارند، با خطر از بین رفتن زمین و تخریب زیرساخت‌های ساحلی مواجه هستند که می‌تواند بر امنیت ملی تأثیر بگذارد.
نایب‌رئیس انجمن علوم و فنون دریایی ایران تصریح کرد: از جمله تلاش‌ها و اقداماتی که برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و جلوگیری از جنگ آب و هوایی صورت گرفته است می‌توان به همکاری بین‌المللی و تشکیل توافقات بین‌المللی برای حفظ منابع آب، کاهش گازهای گلخانه‌ای و توسعه پایدار بسته به همکاری کشورها، سیاست‌های ملی و تحقیقات علمی متنوع اشاره کرد، همچنین افزایش آگاهی عمومی درباره تغییرات آب و هوایی و تأثیرات آن بر زندگی انسان‌ها و محیط زیست نیز می‌تواند بر کاهش تداخلات و جنگ اقلیمی مؤثر باشد.
رنجبر گفت: در این زمینه تشکیل سازمان‌ها و سازوکارهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد (UN) و کمیته تغییرات آب و هوایی (IPCC) نقش مهمی در تحقیقات، تجزیه و تحلیل و ارائه سیاست‌های مبتنی بر شواهد علمی دارند، این سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا همکاری بین کشورها را ترویج دهند و بسترهایی را برای گفت‌وگو و توافق‌های بین‌المللی در خصوص تغییرات آب و هوایی فراهم کنند.
وی با اشاره به مفهوم جنگ آب و هوایی (Climate War) که به تداخل‌ها و تنش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و منابع طبیعی مرتبط با آن اشاره دارد، ادامه داد: در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند منطقه خاورمیانه به دلیل محدودیت منابع آبی، همراه با اثرات گرمایش جهانی و رخداد خشکسالی‌های گسترده و طولانی‌مدت و از طرف دیگر افزایش جمعیت، توسعه ناپایدار و استفاده بیش از توان اقلیمی، پتانسیل تقابل‌ها و جنگ‌های اقلیمی بالا است؛ چراکه حتی در صورت شرایط نرمال بارشی، مقدار بارش دریافت شده، پاسخگوی نیاز آبی بسیاری از کشورهای منطقه نخواهد بود.
نایب‌رئیس انجمن علوم و فنون دریایی ایران تاکید کرد: برای جلوگیری از جنگ آب و هوایی، ضرورت توسعه پایدار و استفاده بهینه از منابع طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر نیز بیش از پیش احساس می‌شود، توسعه فناوری‌های سبز و افزایش کارایی انرژی، بهبود مدیریت منابع آب و خاک و ترویج الگوهای مصرف پایدار منابع طبیعی از جمله راهکارهایی هستند که می‌تواند به جلوگیری از تداخلات بیشتر و جنگ آب و هوایی کمک کند.
ایران هم تحت تأثیر افزایش دما است
سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور بیست‌وسوم مرداد سال جاری اظهار کرد: مطابق بررسی نتایج پیش‌بینی‌های فصلی برای پاییز و زمستان پیش‌رو با تداوم افزایش دما در فصل‌های آینده، اعلام کرد، پاییز هم هوای گرم در کشور خواهیم داشت.
وی افزود: برای فصل پاییز بارش‌های نرمال و حتی بیش از نرمال پیش‌بینی می‌شود و با توجه به روند تولید گازهای گلخانه‌ای در دنیا می‌توانیم انتظار افزایش دما نسبت به حد نرمال را داشته باشیم، روند افزایش دما در یک سال گذشته نیز رخ داد، اما به دلیل گرمای طبیعی در فصل تابستان این گرما بیشتر احساس شد.
رئیس سازمان هواشناسی کشور تصریح کرد: نکته قابل توجه این است که افزایش دما همچنان در فصل‌های دیگر نیز تا حدود یک درجه سلسیوس برای غالب نقاط کشور مورد انتظار است و بر اساس نقشه‌ها و داده‌های هواشناسی، بارش‌های نرمال و در برخی نقاط بیش از حد نرمال برای کشور پیش‌بینی می‌شود که تا حدودی می‌تواند دمای هوا را به صورت موقت تعدیل کند، اما در روند جهانی چندان نمی‌تواند تأثیرگذار باشد، زیرا این افزایش دما مربوط به تمام فصول است.
تأثیرات تغییر اقلیم
احمد عباس‌نژاد، استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان اظهار کرد: میزان بارش، دما، باد و طوفان و رطوبت نسبی از پارامترهای اقلیمی تغییر یابنده است؛ عوامل خارج از زمین شامل تابش خورشید، مدار زمین، رقص محوری، زاویه میل زمین از جمله دلایل تغییر اقلیم است که منشأ انسانی ندارد، اما عوامل شیمیایی مانند دی‌اکسید کربن و تراکم، نوع و مقدار ذرات معلق از دیگر عوامل بروز تغییر اقلیم است که دارای منشأ انسانی است.
وی با اشاره به عوامل انسان‌زاد تغییر اقلیم افزود: آلودگی هوا، جنگل زدایی، هواپیماهای بلندپرواز از جمله این عوامل به‌شمار می‌روند؛ تغییر اقلیم در کوتاه‌مدت اثرات مخربی بر کشاورزی، امنیت غذایی، سطح آب دریاها و نواحی ساحلی، تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها، سلامت بشر و بلایای طبیعی دارد.
استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: تغییر اقلیم دارای نشانگرهایی است، عمق سطح آب‌های زیرزمینی، میزان تغذیه آب‌های زیرزمینی، میزان ذخیره کل آب‌های زیرزمینی، نشست و تورم زمین از جمله نشانگرهای پدیده تغییر اقلیم است.
نظر شما