به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان شرقی، کلان‌شهر تاریخی تبریز به واسطه موقعیت جغرافیایی ویژه محل رویداد وقایع تاریخی زیادی بوده که نتیجه آن‌ها را می‌توان در شکل‌گیری بناها و ساختارها مشاهده کرد. مقبرة‌الشعرای تبریز یکی از بناهای ارزشمند با سبقه تاریخی محسوب می‌شود که آرامگاه شاعران، عارفان و هنرمندان نام‌آشنای تاریخ و فرهنگ کهن و معاصر ایران است و در کوی سرخاب تبریز قرار دارد.
بنای یادبود مقبرةالشعرا توسط غلامرضا فرزانمهر از معماران معاصر طراحی شده است. احداث این بنا سال ۵۱ آغاز شد و سال ۶۱ پایان یافت. مقبرةالشعرا طی دو دهه اخیر همواره مورد توجه بازدیدکنندگان و گردشگران خارجی و داخلی بوده که لزوم ساماندهی آن را انکارناپذیر کرده است.
اگرچه که مقبرةالشعرا بیشتر با نام استاد شهریار، شاعر خوش ذوق ایرانی شناخته می‌شود و آرامگاه او در این مکان شوق بیشتری به بازدیدکنندگان، گردشگران و شهروندان برای بازدید از این مکان می‌دهد، اما مقبرةالشعرا تنها آرامگاه شهریار تبریزی نیست و بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف پرآوازه در این مکان به خاک سپرده شده‌اند.
مقبرة‌الشعرای تبریز در مقام بزرگ‌ترین، غنی‌ترین و منحصربه‌فردترین مجموعه فرهنگی کشور مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته و این مجموعه را دچار آسیب و نابسامانی گسترده کرده است. شهرداری تبریز به عنوان مجری، طرح بازسازی این مقبره تاریخی را به عنوان یکی از پروژه‌های شهری در دستور کار قرار داد، اما طولانی شدن روند بازسازی واکنش‌هایی را در پی داشته است.
مسئولیت مقبرةالشعرا از سال ۱۳۶۱ به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی سپرده و از سال ۱۳۸۹ آغاز ساخت پروژه مقبرةالشعرا آغاز شد. خاک‌برداری این طرح پیش از سال ۱۳۹۳ و با ورود شهرداری تبریز به این پروژه انجام و سال ۱۳۹۴ عملیات اجرایی این پروژه از طرف شهرداری آغاز شد.
مقبرة‌الشعرای تبریز در مقام بزرگ‌ترین، غنی‌ترین و منحصربه‌فردترین مجموعه فرهنگی کشور مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته و این مجموعه را دچار آسیب و نابسامانی گسترده کرده است
صفه شمالی و جنوبی مقبره، فضای سبز واقع در ضلع جنوبی، آب‌نمای موزیکال، سنگ‌فرش ضلع جنوبی، پیاده‌روهای محوطه و سنگ‌فرش معابر پیرامونی مجموعه مقبره‌الشعرا با مساحت ۱۰ هزار مترمربع در طرح ساماندهی مورد توجه قرار گرفته است. نمای بیرونی مقبرةالشعرا به مساحت ۲۵۰۰ متر مربع و نمای درونی با زیربنای شش هزار متر مربع در حال اجرا است.
اگرچه بناهای تاریخی و فرهنگی در شهرهای کشور به‌طور معمول در محوطه‌ای حفاظت شده قرار دارد، اما مقبرةالشعرا محل عبور و مرور شهروندان زیادی بوده که یکی از دلایل نابسامانی‌های تمام‌نشدنی این مجموعه است و موجب فرسایش و نابودی سریع‌تر این بنای تاریخی در طول زمان می‌شود.
بزرگانی از جمله میرزاعیسی قائم‌مقام فراهانی، ثقةالاسلام از مبارزان مشروطه که در روز عاشورا در میدان دانشسرای فعلی تبریز به دار آویخته شد، میرزاطاهر خوش‌نویس، محمود ملماسی شاعر متخلص به آزرم از نوادگان همام تبریزی، مهدی روشن‌ضمیر از ادیبان و دوستان شهریار، جواد کناره‌چی شاعر متخلص به جواد آذر و از دوستان شهریار و محمدرضا شجریان، علی حریرچی، سید یوسف نجمی و محمود پدیده از شاعران معاصر تبریزی، استاد عزیز دولت‌آبادی مصحح، ادیب و شاعر متخلص به درویش و نخستین رئیس کتابخانه ملی تبریز که اسناد مربوط به مقبره دوکمال را یافت و دیوان‌های بسیاری تصحیح کرد و اصغر فردی که با شخصیت ادبی و سیاسی‌اش ادیبی تکرارنشدنی در تاریخ تبریز است در این مکان دفن شده‌اند، اما به سرنوشتی دچار شده‌اند که حتی نام و نشانی از این مزارها نمی‌توان یافت.
سیدمحمدحسین بلاغی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی می‌گوید: ساماندهی پارک مقبره‌الشعرا، مقبره ثقةالاسلام و قائم‌مقام فراهانی با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه استان انجام خواهد شد و در راستای ارتباط بصری و هویتی این اماکن و امام‌زاده سیدحمزه با مقبره‌الشعرا با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه استان، اقداماتی انجام خواهد گرفت.
بلاغی با اشاره به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد از مجموعه مقبره‌الشعرا تصریح می‌کند: طی روزهای گذشته، سگ‌های ولگرد در پیرامون این مجموعه مشاهده و دستور لازم برای جمع‌آوری آن‌ها صادر شده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی در خصوص مدیریت قبرهای بزرگان که در پیرامون این مجموعه رها شده است، تاکید می‌کند: جلساتی برای بازسازی سنگ قبرهای شاعران و بزرگان معاصر با سازمان‌های مرتبط از جمله سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی برگزار و نسبت به اصلاح و مرمت وضع موجود تصمیماتی اتخاذ خواهد شد.
ساماندهی مقبرةالشعرا تا پایان سال جاری به پایان می‌رسد
تسریع عملیات اجرایی پروژه‌های عمرانی خواسته و اولویت متقابل شهرداری و شهروندان است که رضایت اجتماعی از سویی به نحوه عملکرد نهادهای مسئول بستگی دارد. موسی زارعی، شهردار منطقه ۱۰ تبریز می‌گوید: با اتمام ساماندهی مجموعه مقبرةالشعرا، این قطب گردشگری شمال غرب تبدیل به یکی از برندهای بین‌المللی گردشگری در ایران خواهد شد.
وی با اشاره به عملیات عمرانی مجموعه تاریخی و فرهنگی مقبرةالشعرا، می‌افزاید: پیشرفت ۷۵ درصدی پروژه مقبرةالشعرا با اجرای سنگ‌فرش صحن جنوبی مرکزی مقبرةالشعرا، ضلع شرقی، غربی و جنوبی پیرامون موزه احد حسینی به مساحت پنج هزار متر مربع با اعتبار ۱۰۰ میلیارد ریال، تاکنون محقق شده است.
شهردار منطقه ۱۰ تبریز با اشاره به اینکه پروژه ساماندهی مقبرةالشعرا از خرداد سال جاری آغاز شده است، در خصوص زمان پایان ساماندهی مقبرةالشعرا خاطرنشان می‌کند: ساماندهی این طرح تا پایان سال جاری به پایان خواهد رسید.
زارعی در خصوص اعتبار اختصاص داده شده به پروژه ساماندهی مقبرةالشعرا، تصریح می‌کند: تاکنون از سوی شهرداری منطقه ۱۰ و منطقه یک بیش از ۲۰۰ میلیارد ریال در این پروژه هزینه شده است.
وی اظهار می‌کند: اعتبار اختصاص داده شده برای ساماندهی صحن جنوبی از سوی شهرداری منطقه ۱۰ و منطقه یک تبریز هزینه شده و هیچ مشارکتی با سایر نهادها نداشته است.
مدیریت و بازسازی بنای داخلی مقبرةالشعرا با شهرداری نیست
شهردار منطقه ۱۰ تبریز با اشاره به مأموریت شهرداری منطقه ۱۰ و منطقه یک تبریز برای ساماندهی مقبرةالشعرا تاکید می‌کند: ساماندهی مناطق بیرونی از جمله صفه شمالی و جنوبی مقبره، فضای سبز واقع در ضلع جنوبی، آب‌نمای موزیکال، سنگ‌فرش ضلع جنوبی، پیاده‌روهای محوطه و سنگ‌فرش معابر پیرامونی مجموعه مقبرةالشعرا بر عهده شهرداری تبریز است.
زارعی با اشاره به بازسازی المان مشهور مقبرةالشعرا و مدیریت این مجموعه فرهنگی تاکید می‌کند: مدیریت و بازسازی بنای داخلی مقبرةالشعرا با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی است و شهرداری تبریز در این زمینه مسئولیتی ندارد.
بودجه از ارشاد است، شهرداری تنها پیمانکار است
سیدمحمدحسین بلاغی مبین، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی در خصوص وضعیت مجموعه مقبرة‌الشعرای تبریز، تاکید می‌کند: در دوره فعلی حفظ وضعیت و آماده‌سازی این مجموعه فرهنگی و تاریخی، مهم‌ترین هدف و رویکرد اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی است.
بلاغی با اشاره به اختصاص ۱۲۰ میلیارد تومان در سفر آیت‌الله رئیسی به تبریز برای ساماندهی مقبرةالشعرا، عنوان می‌کند: سال ۱۴۰۱ برای ساماندهی بخش جنوبی (صفه جنوبی) این مجموعه ۴۰ میلیارد تومان اختصاص یافت.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی با اشاره به روند اجرایی این پروژه، خاطرنشان می‌کند: اعتبار پروژه ساماندهی مقبرةالشعرا از اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأمین می‌شود و شهرداری تبریز در مقام مجری و پیمانکار پروژه و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کارفرما و ناظر، عمل می‌کند.
آنچه تجربه نشان داده آن است که رویکرد پروژه‌ای نسبت به بناهای تاریخی باید همراه با نگاه فرهنگی باشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد آنچه مقبرةالشعرا را از این نابسامانی‌های مستمر و طولانی رها می‌کند، پروژه‌های عمرانی و بودجه‌های کلان نیست بلکه توجه و پرداختن به وجهه فرهنگی بنا در باور جمعی است.
مقبرة‌الشعرای تبریز بیش از هر چیز از نبود مدیریت فرهنگی رنج می‌برد و نیازمند رویکردی فرهنگی برای حفظ سرمایه‌های هویتی است.
نظر شما