به گزارش خبرگزاری ایمنا، بازی کردن در رشد عاطفی کودک نقش مثبتی ایفا می‌کند و نیاز به تعامل، یادگیری، برتری‌جویی و بروز احساسات و عواطف، ترس و تردیدها و برون‌گری را در کودک ارتقا می‌دهد، همچنین بازی، رشد اجتماعی کودکان را تسریع می‌کند و موجب شکوفایی استعدادهای نهفته و بروز خلاقیت، همکاری، همدلی و مشارکت و ارتباط کودک با محیط بیرون می‌شود.
بازی موجب همانندسازی با بزرگترها شده و کمک می‌کند که کودک، شکست و پیروزی را در حد خود به طور واقعی تجربه کند، بازی به دلیل تحرک در بعضی از اشکال خود در رشد جسمی کودک مؤثر بوده و باعث هماهنگی دستگاه‌ها و اعضای بدن و تقویت حواس کودک و توانمندی فکری و بدنی او می‌شود، کودکان از بازی‌های آزاد و خلاق در خانه علاوه‌بر لذتی که می‌برند، می‌توانند سود بیشتری نسبت به بازی‌های مهد و مدرسه ببرند و فعالیت‌های خلاقانه به کودک کمک خواهد کرد که مهارت‌های ظریف حرکتی را رشد دهند، همچنین هماهنگی بین چشم و دست را بهبود دهند.
بازی تنها یک تفریح ساده نیست
فهیمه اردشیری، روانشناس و مشاور کودک در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت بازی در دوران کودکی اظهار می‌کند: بازی یک جنبه ضروری از دوران کودکی است که بسیار فراتر از یک عمل ساده تفریح است، این به عنوان یک ابزار قدرتمند در شکل دادن به زندگی کودکان، تأثیر بر سلامت روان آنها و کمک به رفاه کلی آنها عمل می‌کند.
وی می‌افزاید: بازی تنها یک سرگرمی ساده نیست، بلکه یک بلوک اساسی برای رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی کودکان است، از طریق بازی، کودکان یاد می‌گیرند که جهان اطراف خود را هدایت و درک کنند.
این روانشناس و مشاور کودک می‌گوید: بازی مهارت‌های ضروری را توسعه می‌دهد و انعطاف‌پذیری ایجاد می‌کند، همچنین خلاقیت، تخیل و توانایی‌های حل مسئله را تقویت می‌کند و به شکل گیری یک فرد کامل کمک می‌کند، بازی‌های ساختاریافته و بدون ساختار هر دو نقش مهمی در رشد کودک دارد، بازی‌های ساختاریافته، مانند ورزش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا کار گروهی، نظم و انضباط و تفکر استراتژیک را توسعه دهند، از سوی دیگر بازی بدون ساختار، خلاقیت، ابراز وجود و توانایی سازگاری با موقعیت‌های مختلف را در کودک تقویت می‌کند.
وی با اشاره به اثرات مهم بازی در زندگی کودک خاطرنشان می‌کند: توجه به بازی، اهمیت ویژه‌ای در زندگی کودک دارد، نیاز است با هدف افزایش آگاهی والدین، مربیان و سیاست‌گذاران در مورد نقش محوری بازی در راستای تقویت و رشد سالم کودک برنامه‌های هدفمندی پیش‌بینی شود، بازی باید در اولویت قرار گیرد و در زندگی روزمره کودکان، چه در خانه و چه در محیط‌های آموزشی، ادغام شود.
اردشیری با بیان اینکه فقدان بازی می‌تواند اثرات مخربی در زندگی کودک داشته باشد، تصریح می‌کند: فقدان بازی در زندگی کودک می‌تواند اثرات مخربی بر سلامت جسمی، شناختی و عاطفی او داشته باشد، محرومیت از بازی ممکن است منجر به افزایش استرس، اضطراب و مشکلات در تعاملات اجتماعی شود، علاوه بر این فقدان بازی می‌تواند مانع رشد مهارت‌های حرکتی و ضروری، توانایی‌های حل مسئله و خلاقیت شود، برای والدین و مراقبان بسیار مهم است که اهمیت بازی را درک و فعالانه فرصت‌هایی را برای فرزندانشان فراهم تا در اشکال مختلف بازی شرکت کنند.
وی با اشاره به اصول صحیح بازی اظهار می‌کند: در حالی که بازی یک فعالیت طبیعی و خودانگیخته است، اصول خاصی وجود دارد که می‌تواند اثربخشی آن را در ارتقای رشد کودکان افزایش دهد، بنابراین باید به کودکان اجازه دهیم تا در فعالیت‌های بازی خود رهبری و استقلال و مهارت‌های تصمیم‌گیری را تقویت کنند.
این روانشناس و مشاور کودک و نوجوان در خصوص فرصت‌های متنوع بازی اضافه می‌کند: لازم است مربیان و والدین انواع تجربیات بازی، از جمله بازی در فضای باز، بازی تخیلی و بازی تعاملی را برای تحریک جنبه‌های مختلف توسعه ارائه کنند، همچنین لازم است فرصت‌هایی برای کودکان فراهم شود تا در بازی با همسالان شرکت کنند، مهارت‌های اجتماعی، همدلی و همکاری را ارتقا دهند، در نتیجه، بازی جزو حیاتی دوران کودکی است که به طور قابل توجهی بر سلامت روان و رفاه کلی کودکان تأثیر می‌گذارد.
بازی درمان نیست، بلکه بخشی از فرایند رشد کودک است
میترا نور، روانکاو و روان‌درمانگر تحلیلی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت بازی کردن کودکان و تأثیر آن بر سلامت روان و خلاقیت آنها اظهار می‌کند: زمانی که کودک با بازی‌های رایانه‌ای و فضای مجازی مشغول می‌شود، تحرک و ارتباطات او کم و کم‌کم دوری‌گزین می‌شود، از این‌رو کودک تا حدودی دچار کسالت و یأس می‌شود.
وی می‌افزاید: هرچقدر محیط‌های ارتباطی با وجود انسان‌های سالم بیشتر باشد، در رشد کودکان اثر بهتری دارد، والدینی که حالشان با خودشان و با یکدیگر خوب نیست نیز نمی‌توانند با کودکان ارتباط گیرند، به همین دلیل کودک را به واسطه بازی‌های رایانه‌ای یا دنیای مجازی از خود دور می‌کنند.
این روانکاو و روان‌درمانگر تحلیلی ادامه می‌دهد: در زمان حاضر برخی والدین مطرح می‌کنند، برای کودکمان روانشناس گرفتیم تا در منزل با کودک کاردرمانی و بازی‌درمانی انجام دهد، در صورتی که آن کودک سالم بوده و نمی‌توان گفت دچار نقص است.
وی اضافه می‌کند: بازی درمان نیست، بلکه بخشی از فرایند رشد کودک است، زمانی که از بازی به عنوان درمان استفاده می‌کنیم، شکل آن برای کودک به‌گونه‌ای دیگر می‌شود، والدین یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که به رشد کودک کمک می‌کند را به دید یک درمان نگاه می‌کنند و نمی‌توان از آن کودک انتظار چندانی داشت.
نوری با بیان اینکه کودک تمایل دارد تا با والدین خود بازی کند، خاطرنشان می‌کند: بچه‌ها باید بازی‌های سخت را با پدر خود انجام دهند و مادر باید این اعتماد را به کودک بدهد که کنار پدرش امن است، اما در این فرایند که از بازی به عنوان درمان استفاده شود، کودک نه با پدر و نه با مادر خود بازی نمی‌کند.
وی با اشاره به راهکار رفع مشکلات در زمینه بازی کردن کودکان تصریح می‌کند: والدینی که با کودک خود سازگاری ندارند و مدام وی را تحت فشار قرار می‌دهند و با روش‌های خاص کودک را بزرگ می‌کنند، نیازمند این هستند که ابتدا به خود رجوع کنند؛ هرچقدر آگاهی آنها بیشتر شود و سلامت روان والدین بیشتر باشد، فرایند رشد روانی، جنسی و سلامت کودکان بیشتر تضمین می‌شود.
این روانکاو و روان‌درمانگر تحلیلی می‌گوید: هرچقدر کودکان بیشتر بازی کنند، دنیای فانتزی آنها بیشتر به سمت سلامت رشد می‌کند و رویاپردازی و خلاقیت آنها بیشتر می‌شود؛ از این‌رو والدین باید بدانند که بازی کردن کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است.
بازی هیجانات کودکان را تخلیه می‌کند
نرگس عطریان، متخصص حوزه مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه بازی باعث تخلیه هیجانات مثبت و منفی کودکان می‌شود، اظهار می‌کند: بازی یک فعالیت ذهنی و جسمی است که هدفمند اتفاق می‌افتد و همراه با کسب لذت و علاقه‌مند بودن به شرایطی است که کودک در داخل آن قرار می‌گیرد، بازی‌ها ابعاد مختلف رشد در کودکان را محقق می‌کنند، بازی باعث رشد ذهنی، هیجانی، اخلاقی، جسمانی و اجتماعی کودکان می‌شود.
وی می‌افزاید: زمانی که کودک را در موقعیت بازی قرار می‌دهیم، باید سه ضلع یک مثلث یعنی نوع بازی، اسباب بازی و هم‌بازی بچه‌ها در نظر گرفته شود، همه این سه ضلع در رشد شخصیت کودکان تأثیرگذار است و رسیدن به اهداف مورد نظر را محقق کرده و زمینه کسب لذت را برای بچه‌ها ایجاد می‌کند.
این متخصص حوزه مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری تصریح می‌کند: هم‌بازی یکی از شاخص‌های اساسی در بازی کودکان است و به معنای شریک بودن و همپا بودن کودک دیگر در بازی است، در علوم روانشناختی سالم‌ترین انسان‌ها سازگارترین آنها هستند و میزان سازگاری فرزندان را در گروه و در بین هم‌بازی‌های آنها می‌توان تشخیص داد.
وی تاکید می‌کند: در بازی کردن و فرایند بازی باید اصل تعادل حفظ شود، با توجه به اینکه اجتماعی شدن کودکان از چهار سال به بالا اتفاق می‌افتد، همین جامعه‌پذیری باعث درمان بسیاری از اختلالات در کودکان می‌شود، در رعایت این اصل باید والدین سعی کنند، کودکانی که تا حدودی تکمیل‌کننده رفتارهای فرزندان آنها هستند با کودکشان هم‌بازی شوند.
عطریان با بیان شناخت واقعی ویژگی‌های فرزند در اجتماع اتفاق می‌افتد، می‌گوید: میزان سازگاری فرزند زمانی مشخص می‌شود که در گروه و در بازی با هم‌بازی‌های خودش قرار می‌گیرد، داشتن یک رابطه صمیمی با هم‌بازی‌ها منجر به افزایش احساس اعتماد به نفس کودک می‌شود و هم‌بازی می‌تواند در شکل‌گیری اخلاق و شخصیت کودک و زندگی آینده او بسیار مؤثر باشد.
وی با بیان اینکه باید بازی‌هایی را که کودک به میزان متعادل و متعارف نیازمند است برای او در نظر گرفت، ادامه می‌دهد: لازم است والدین کودک را در مرکز بازی قرار دهند و یک گروه بزرگ‌تر از خود او را برای شناساندن دنیا به عنوان هم‌بازی‌های اجتماعی در نظر گیرند، بازی با بزرگترها باعث می‌شود که کودک احترام به والدین و بردباری و افزایش صبر را بیاموزد و در عین حال بچه هنگام بازی با بزرگترها حرف شنوی بیشتری را دارد.
بر این اساس؛ بازی می‌تواند بر رشد و شکوفایی کودک در همه زمینه‌های اجتماعی، عاطفی، عقلانی و شخصی، مؤثر باشد، تخیل و خلاقیت ریشه عمیقی در بازی دارند و روحیه بازی کردن در طول دوران زندگی ما به عنوان بخش خلاق وجودمان باقی می‌ماند، همچنین بازی انعطاف‌پذیری و مهارت‌های حل مسئله را تقویت می‌کند و بین فرایند خلاقیت و بازی ارتباط و ویژگی‌های مشترکی وجود دارد.
نظر شما