به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران سرزمین پهناوری است که سراسر عمرش شاهد فراز و نشیب‌های متفاوتی بوده است و در روزهای سخت تنها ملت متحد و سلحشورش پشتیبان آن بودند؛ مردمانی که دین، قوم، زبان و رنگ پوست متفاوتشان، مانع نشد که میهنشان را تنها بگذارند.
در ایران، ادیان و مذاهب مختلفی مانند یهودیت، مسیحیت، زرتشتیان و اهل سنت در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و علی‌رغم تفاوت‌ها، همزیستی و تعاونشان قابل تحسین است؛ یکی از ساده‌ترین تجلی‌ها و مصادیق این امر آن است که این روزها به سال جدید میلادی و ولادت حضرت عیسی (ع) نزدیک می‌شویم، تزئینات و جشن‌های مربوط به ارمنی‌ها در گوشه و کنار ایران از جمله اصفهان می‌بینیم و حضور و استقبال سایر مردم از این جشن‌ها نشانگر همزیستی مثال‌زدنی بین آن‌هاست.
ایران، سرزمینی منحصر به فرد در برخورد با اندیشه‌ها
بر همین اساس رضا مصطفوی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ ادیان با اشاره به مهد ادیان بودن کشور ایران اظهار می‌کند: آزادی اندیشه و به‌تبع آن، آزادی ادیان، در ایران سابقه‌ای بسیار کهن دارد که مستندترین سابقه آن به منشور کوروش برمی‌گردد که خودش کهن‌ترین بیانیه حقوق بشر در جهان شناخته شده است.
وی با بیان اینکه ایرانیان به دلیل هویت ملی و سرزمینی خودشان، ذهنی باز در برابر اندیشه‌ها و باورهایشان داشتند و همین آزاداندیشی آنان بود که به بازاندیشی در هویت و اعتقادشان و در نتیجه پذیرش اسلام شد، ادامه می‌دهد: با این سابقه، می‌توانیم ایران را سرزمینی منحصر به فرد در برخورد با اندیشه‌ها بدانیم و آن را مهد همزیستی بنامیم.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ ادیان با تاکید بر اینکه در جامعه متکثر ایرانی، همه ادیان در یک جغرافیا با هم تعامل داشته‌اند، خاطرنشان می‌کند: زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان، پیروان بسیاری در این جامعه داشته‌اند، همچنین در بخش‌های جنوبی ایران، خرده‌ادیانی بوده‌اند که کنار پیروان دیگر ادیان مناسک خودشان را به‌جا می‌آوردند؛ مثل مندانیان یا صائبی‌ها.
پیشگامی ایرانیان در مدون کردن دانش‌های دینی
مصطفوی ادامه می‌دهد: اندیشه باز ایرانی طوری بود که بعدها با ورود اسلام به ایران، بسیاری از دانش‌هایی که ما آن را «دانش مسلمین» می‌نامیم، در جامعه ایرانی شکل گرفت، یعنی حتی این جامعه ایرانی است که در مدون کردن دانش‌های دینی که تازه آن را پذیرفته، پیشگام است.
وی در خصوص ویژگی‌های شاخص مردم ایران که باعث این همزیستی شده است، تصریح می‌کند: گفت‌وگو و تعامل، هویت و منش ایرانیان بود و در این مسیر شاهدیم که حتی مغول‌ها که ایران را وحشیانه اشغال می‌کنند، بعدها در گفت‌وگو با ایرانیان و دانشمندان ایرانی، دچار یک دگردیسی کامل می‌شوند و لباس و هویت ایرانی-اسلامی به تن می‌کنند.
این نویسنده و پژوهشگر تاریخ ادیان با اشاره به تاکید قرآن و متون دینی در خصوص برخورد معقولانه با دیگر ادیان تصریح می‌کند: اسلام، تاکید بر شنیدن سخن و پیروی از بهترین سخن را دارد و بر همین اساس قرآن از ویژگی‌های مؤمنان این را برجسته می‌سازد که «یستمعون القول و یتبعون احسنه» حرف‌ها را می‌شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند و در ادامه به این دسته از افراد بشارت می‌دهد، یعنی خبر خوشی داده است که عاقبت خوبی دارند.
جامعه ایرانی، هیزمی برای برافروخته‌شدن آتش اختلاف میان پیروان ادیان اندوخته ندارد
مصطفوی با بیان اینکه تعقل و تفکر و تدبر، از دستورات و واژه‌های پرتکرار قرآن و احادیث اهل‌بیت است و قرآن از انسان می‌خواهد که اطراف خود را خوب ببیند، با مخالفان اعتقادی و ایدئولوژیک خود گفت‌وگو و در این مسیر مرزها را رعایت کند، جدال احسن داشته باشد، نه مجادله بیهوده و تهی توضیح می‌دهد: در روایات ما پیروی چشم‌وگوش‌بسته بسیار نهی شده و از آن با عنوان «ولیجه» نام برده شده است.
وی با تاکید بر اینکه همزیستی دینی در جامعه ایرانی پذیرفته شده و ایرانی‌ها ظرفیت تحمل تفکرات مختلف و مخالف را دارند، خاطرنشان می‌کند: با اینکه جامعه بزرگی از زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان در شهرهای مختلف کنار هم زندگی می‌کنند، تاکنون گزارش جدی‌ای از درگیری دینی بین پیروان این ادیان با مسلمان‌ها به‌دست ما نرسیده است و به نظرم جامعه ایرانی، هیزمی برای برافروخته‌شدن آتش اختلاف میان پیروان ادیان اندوخته ندارد.
همزیستی جامعه ایرانی نشان از بلوغ فرهنگی مردم است
حجت‌الاسلام مهراب صادق‌نیا، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب نیز در خصوص همزیستی میان ادیان در ایران به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در ایران از دیرباز قومیت‌ها، ادیان و گرایش‌های مذهبی مختلفی زندگی می‌کردند و به دلیل توانایی و قابلیت فرهنگی که جامعه ایران داشته است، از دیرباز تا کنون شاهد یک زندگی مسالمت‌آمیز، آرام و دگرپذیرانه بین پیروان ادیان در این سرزمین بوده‌ایم.
وی با تاکید بر اینکه در طول تاریخ نمی‌توان منازعه و یا جنگ فراگیری بر سر مسائل مذهبی در جامعه ایران پیدا کرد، ادامه می‌دهد: یعنی در این جامعه هیچ‌وقت شاهد درگیری مذهبی بین گروه‌های دینی نبوده‌ایم و همه گروه‌های مذهبی در کمال امنیت و آرامش به صورت دگرپذیرانه توانستند زندگی دینی خود را دنبال کنند و این نشان‌دهنده بلوغ فرهنگی جامعه ایران است.
استاد دانشگاه با بیان اینکه در همه دوره‌های تاریخی، جامعه ایران این همزیستی را داشته است اما می‌توان گفت در چه دوره‌ای مهم‌تر بوده است، می‌گوید: در دوره‌ای که جامعه ایران حکومت مذهبی نداشته‌است، انتظار همزیستی مسالمت‌آمیز بین پیروان ادیان مختلف دینی، به نسبت، امر طبیعی‌تری بود بنابراین بعد از انقلاب اسلامی به دلیل آمیختگی دین و سیاست و مبتنی شدن حکومت بر یک گرایش مذهبی، توقع می‌رفت یا پیش بینی می‌شد که این همزیستی آسیب ببیند ولی خوشبختانه این‌طور نشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همزیستی بین ادیان بسیار چشمگیرتر است
صادق‌نیا با تاکید بر اینکه در دوره بعد انقلاب، همزیستی بین ادیان بسیار چشمگیرتر بوده است، خاطرنشان می‌کند: دلیل این اتفاق شکل گرفتن یک حکومت دینی در جامعه بر اساس گرایش دینی است و علی‌رغم این اتفاق، همه گروهای مذهبی احساس امنیت و آرامش می‌کنند؛ حتی بعضی معترف هستند که نسبت به تعالیم دین خودشان در سایه انقلاب و جمهوری اسلامی به دین خود متدین‌تر شدند و می‌توانند دیندارانه‌تر از قبل انقلاب زندگی کنند و بر همین اساس است که می‌توان گفت در دوره بعد از انقلاب اسلامی ایران، همزیستی بین ادیان چشمگیرتر، قابل توجه‌تر، قابل تحسین‌تر و مهم‌تر است.
وی ضمن اشاره به مصداق بارز همزیستی بین پیروان ادیان اشاره می‌کند: مصداق بارز همزیستی بین پیروان ادیان این است که آن‌ها بتوانند علاوه بر اینکه نسبت به اصول دینی خود پایبند هستند و هیچ گروه مذهبی، جای دینداری گروه‌های مذهبی را تنگ نمی‌کنند، در چیزی به نام خیر عمومی مشارکت کنند؛ در عین حال همه این گروه‌های مذهبی در خیر عمومی یعنی صلح، امنیت، محیط زیست و تمامیت ارضی برطرف کردن چالش‌های اجتماعی و مسائل دیگر کشور با هم سهیم هستند و همزیستی می‌کنند.
استاد دانشگاه اضافه می‌کند: به‌طور مثال در دوره جنگ تحمیلی شاهد این بودیم که وقتی گروه‌های مذهبی متفاوت در ایران، احساس کردند تمامیت ارضی این سرزمین با تهدید مواجه شده است، با هم مشارکت کردند تا این خطر را دفع کنند یا امروز هم زمانی که گروه‌های مذهبی مختلف احساس می‌کنند تهدیدی کلیت جامعه ایران را تهدید می‌کند تلاش می‌کنند با هم تعامل و تعاون داشته باشند و در دفع این تهدید به یکدیگر کمک کنند؛ این نمونه بارز همزیستی دینی است.
ایران مادر همه ما است
صادق‌نیا با بیان اینکه مهم‌ترین ویژگی مردم ایران این است که از دیرباز به صورت یک بارانداز فرهنگی برای اقوام مختلف بودند، تصریح می‌کند: جاده ابریشم و ادیان و فرهنگ‌های مختلفی که از این جاده عبور می‌کردند، ایران را در مرکز تعاملات بین‌المللی و بین ادیانی قرار داده به همین دلیل از قدیم روحیه دگرپذیری و تعامل با دیگری در ایران وجود داشته است.
وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر جامعه ایران به لحاظ ماهوی، هوش فرهنگی بالایی دارد؛ یعنی خودش می‌تواند چالش‌ها، تفاوت‌ها و تمایزات فرهنگی خود را چاره کند و راهی برای کنار آمدن با تنوع فرهنگی در جامعه، پیدا کند؛ این هوش فرهنگی در بسیاری از جوامع دیگر ممکن است وجود نداشته باشد، اما در جامعه ایران به شکل کامل و جامعی وجود دارد و قابل تحسین است.
استاد دانشگاه در پایان می‌گوید: امیدوارم همه گروه‌های مذهبی در جامعه ایران بدانند که ایران مادر همه ما است و اگر آسیب ببیند، جایی برای زندگی هیچ گروه دینی وجود نخواهد داشت؛ همچنین امیدوارم همه گروه‌های مذهبی با همزیستی کامل در این جامعه و جغرافیا با هم زندگی کنند و با هم تعامل داشته باشند.
بسیاری از گروه‌های مذهبی و اقلیت‌های دینی به شیوه‌ای مطلوب و با همزیستی با همه اقلیت‌های دینی در ایران زندگی می‌کنند و می‌توان گفت ایران الگوی عینی همبستگی و همدلی بین پیروان ادیان توحیدی است زیرا از گذشته‌های دور اقلیت‌های دینی در ایران می‌زیسته‌اند.
به گزارش ایمنا، دین رسمی جمهوری اسلامی ایران «اسلام» است، اما به واسطه بلوغ و روشنگری که در میان جامعه ایران وجود دارد، تمام ادیان و اقلیت‌ها در این کشور فعالیت دارند و این موضوع نشان‌دهنده وسعت دیانت اسلام برای پذیرفتن همه اقلیت‌های درون خود است و به این موضوع تا آنجا اهمیت داده شده است که مطابق قانون اساسی اقلیت‌های دینی شناخته شده می‌توانند در مجلس شورای اسلامی‌نماینده داشته باشند و از بین هم‌کیشان خود نماینده‌ای انتخاب کنند و به مجلس بفرستند و علاوه بر این، مطابق اصل سیزدهم قانون اساسی: «ایرانیان زرتشتی، کلیمی، مسیحی، تنها اقلیت‌های دینی شناخته می‌شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصی و تعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل می‌کنند.»
نظر شما