به گزارش خبرگزاری ایمنا، از آغاز جنگ جهانی دوم و طی جنگ سرد بعد از آن شوروی و آمریکا در رقابتی تنگاتنگ در پی پیشرفت هرچه بیشتر پروژه‌های فضایی بودند که در این راستا شوروی توانست یوری گاگارین را به عنوان نخستین انسان به فضا اعزام کند. این آغاز حرکت دنیا در ساخت فناوی‌های فضایی بود. در ادامه و در پی پیشرفت‌های فضایی این دو کشور نقاط مختلف دنیا به تکاپو درآمدند و کشورهایی مانند ژاپن، چین اتحادیه اروپا، هند و در حال حاضر ایران یکی پس از دیگری نام خود را در فهرست برترین‌های این زمینه به ثبت رساندند.
امروزه ایران در بین ۲۰۶ کشور دنیا جزو ۱۴ کشور برتر دارای فناوری فضایی است که توانسته است انواع ماهواره‌های مخابراتی، سنجشی، و دفاعی را با تکیه بر توان داخلی به فضا پرتاب کند. این امر موجب شده است در بین کشورهای اسلامی، ایران به عنوان تنها کشور دارای فناوری فضایی شناخته شود. یکی از پیچیده‌ترین فناوی‌های فضایی کپسول‌های زیستی است که بین ۶۰ کشور آسیایی تنها چین، ژاپن، هند و ایران توانایی طراحی و ساخت آن را دارند.
کپسول زیستی نقش حفاظت و زنده نگه داشتن افراد و موجودات زنده در زمان سفر به خارج از جو زمین را بر عهده دارد. کپسول‌های زیستی دارای طراحی و ساختاری منحصر به فرد هستند تا بتوانند فضانوردان و موجودات زنده را برای مدت زمانی که در فضا قرار دارند، از شرایط خطرناکی مانند تابش‌های مضر، گرانش و نبود قدرت حرکت در فضا محافظت کنند. محفظه انسانی کپسول‌های زیستی که محل اقامت و کار فضانوردان در طول مأموریت فضایی است، شامل صندلی‌هایی است که فضانوردان در طول سفر استفاده می‌کنند و امکاناتی مانند کنترل دما و سیستم‌های تهویه هوا را فراهم می‌کند.
نمونه‌های مشهور فعلی کپسول‌های فضایی سرنشین‌دار شامل سایوز، شنژو و دراگون می‌شوند و از نمونه‌های جدید کپسول خدمه در حال توسعه می‌توان به اوریون ناسا، استارلاینر بوئینگ و نسل بعدی فضاپیمای سرنشین‌دار چین اشاره کرد. ایران نیز تاکنون ۹ کپسول زیستی به فضا پرتاب کرده است. کاوشگر «پیشگام» که با مدیریت یکپارچه سیستمی و تلاش دانشمندان سازمان فضایی ایران ساخته شد یکی از این کپسول‌های زیستی است که با استفاده از حامل سازمان صنایع هوا فضا تا ارتفاع مورد نظر، پرتاب و پس از طی مراحل پیش‌بینی‌شده و رسیدن به سرعت، شتاب و ارتفاع مورد نظر، مجدداً به زمین بازگشته و موجود زنده این کاوشگر (میمون از نژاد رزوس) با موفقیت بازیابی شد.
به دنبال موفقیت کاوشگر پیشگام در ارسال اولین میمون فضایی ایران به فضا و در راستای تحقق بخشی از برنامه اعزام انسان به فضا، کارشناسان و پژوهشگران «پژوهشگاه هوافضا» آماده‌سازی کپسول فضایی دیگری به نام «کاوشگر پژوهش» را با هدف ارسال دومین میمون فضایی ایران به فضا در دستور کار قرار دادند. پرواز «فرگام» به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین، یعنی ۲۰ کیلومتر بالاتر از مرز فضا، پای ایران را برای دومین بار به حوزه کاوش‌های علمی فرا جوی باز کرد.
چندی پیش حسین دلیریان، سخنگوی سازمان فضایی ایران در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «قرارداد ساخت جدیدترین نسل از کپسول‌های زیستی ایران بین سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه هوافضا امضا شد. این کپسول ویژگی‌های پیشرفته‌تر و بهتری به نسبت کپسول‌های قبلی خواهد داشت که یکی از مهم‌ترین این ویژگی‌ها، قابلیت هدایت و کنترل کپسول است.»
در نهایت بعد از یک دهه وقفه، طی روز گذشته جدیدترین نسل کپسول‌زیستی توسط پرتابگر سلمان متعلق به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به ارتفاع ۱۳۰ کیلومتری پرتاب شد.
این پرتاب موفقیت‌آمیز نخستین گام برای اعزام انسان به فضا محسوب می‌شود. با پرتاب موفق این کپسول ۵۰۰ کیلوگرمی که به سفارش سازمان فضایی ایران و توسط پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ساخته شده، توسعه فناوری‌های مختلف طرح اعزام به فضا شامل پرتاب، بازیابی، سامانه‌های کنترل سرعت و سپر ضربه‌گیر، طرح آیرودینامیک کپسول و چتر، سامانه‌های مربوط به کنترل و پایش شرایط زیستی و … با موفقیت مورد آزمایش قرار گرفت.
لازم به ذکر است با اینکه از ۱۷ سال گذشته، پرتاب کپسول‌های زیستی با هدف توسعه زیست فضا در کشور آغاز شده بود، اما این طرح چند سال متوقف شد.
چند ماه پیش و بعد از یک دوره توقف فعالیت در این حوزه، «حسن سالاریه» رئیس سازمان فضایی ایران از سرگیری پرتاب کپسول‌های زیستی در سال جاری را از برنامه‌های این سازمان، اعلام کرد و حال بعد از گذشت چند ماه از این اظهار نظر، شاهد یک پرتاب موفق با همکاری مشترک وزارت دفاع و سازمان فضایی ایران بودیم.
نظر شما