به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بسیار منحصر به فرد است و همچنین از مزایای ترانزیتی خوبی نیز برخوردار است و همین امر باعث شده کشورهای محصور در خشکیِ آسیای مرکزی برای دسترسی به آب‌های آزاد خواهان توافقنامه‌های مشترک با ایران باشند که این خود در تعاملات دوجانبه یک مزیت اقتصادی محسوب می‌شود.
اما با اینکه ایران در مسیرهای ترانزیتی مختلف مانند کریدور شمال _ جنوب، کریدور چین _ آسیای میانه _ آسیای غربی و همچنین در کریدورهای حمل و نقلی میان کشورهای عضو سازمان اکو مانند کریدور اسلام آباد _تهران _ استامبول و کریدور ایران _ عراق _ روسیه قرار گرفته متأسفانه توجه لازم و کافی به این ظرفیت‌ها صورت نگرفته است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد ظرفیت ایران برای ترانزیت دست‌کم ۸۰ میلیون تن در سال بوده است که در سال ۱۳۹۹ فقط ۵.۳۵ میلیون تن بوده که به نسبت سال ۱۳۹۲ کاهش ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
این موضوع نشان می‌دهد متأسفانه ما نسبت به دیگر کشورهای نوظهور اقتصادی همچون چین و هند که پیگیر تکمیل کریدورهای خود برای افزایش و بهبود تجارت خود هستند کمتر این موضوع را مورد توجه خود قرار داده‌ایم.
طبق گفته معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران با همکاری با کشورهای ازبکستان و ترکمنستان می‌تواند تحول قابل توجهی در ترانزیت از طریق کریدور شمال جنوب و شرق غرب ایجاد کند، زیرا کشوری همچون ازبکستان که در قلب آسیای مرکزی قرار گرفته و در حال تبدیل شدن به یک قطب صنعتی، اقتصادی و تجاری است، می‌تواند یک شریک استراتژیک برای ایران جهت وابستگی متقابل ژئواکونومیکی با آسیای مرکزی به خصوص در زمینه همکاری ترانزیتی باشد؛ همچنین این کشور به دلیل محصور بودن در خشکی برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل در حوزه واردات و صادرات کالاهای خود نیازمند همکاری با کشورهای است که به آب‌های آزاد دسترسی دارند و این موضوع برای این کشور اهمیت حیاتی دارد چون بدون حل این مشکل ازبکستان پیشرفتی نخواهد کرد.
علاوه بر اینکه هر سه کشور از این کریدور می‌توانند بهره ببرند کشور قزاقستان هم به خاطر بسته بودن تمامی پست‌های بازرسی بین روسیه و فنلاند و همچنین به دلیل اینکه پست‌های بازرسی اروپایی با حداکثر ۴۰ درصد ظرفیت استاندارد خود کار می‌کنند و توقف خودروهای قزاقستان در مرزهای بلاروس-لیتوانی و لتونی در حال افزایش است؛ خواهان برقراری ارتباط و استفاده از مسیر جدید «ترکمنستان- ایران» به این دلیل که این مسیر، یک مسیر مطمئن و ارزان است.
موقعیت جغرافیایی ایران فرصتی برای تکمیل زیرساخت‌ها
عبدالمجید شیخی، کارشناس مسائل اقتصادی در این بار به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با توجه به فناوری‌های روز تمامی ابعاد حمل و نقل مانند هزینه‌های نقدی، استهلاک، زمان، انتظار مصرف کننده و تولید کننده در حمل و نقل با کشتی نسبت به هزینه‌های هوایی و زمینی ارزان‌تر تمام می‌شود، درصورتی‌که محدودیت‌های همچون نداشتن ساحل و راه‌های ارتباطی دریای در کشورها مطرح باشد مسلماً بهترین جایگزین حمل و نقل با دریایی، حمل و نقل ریلی خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه کشورهای همسایه شمالی ویکی از کشورهای شرقی ایران به دریا دسترستی نداشته و نسبت به این موقعیت فاصله بسیاری دارند ادامه می‌دهد: ایران می‌تواند با بهره‌مندی از دو مزیت کم بودن فاصله با این کشورها و دسترسی به آب‌های آزاد همانند یک چهار راه و حتی هشت‌راه بین‌المللی با احیای مسیرهای زمینی بخصوص ریلی خود بالاترین منفعت را از نظر نقل و انتقال و ترانزیت کالا بین کشورهای مختلف کسب کند.
شیخی اضافه می‌کند: هشت‌راه بین‌الملی شامل دالان‌های شمال شرق، جنوب شرق، شمال غرب، جنوب غرب، جنوب شرق _شمال و همچنین شرق به غرب، شمال به جنوب؛ به عنوان فرصت‌های اقتصادی حمل و نقل بین‌المللی و همچنین برای تکمیل زیرساخت‌های خود استفاده کنیم.
وی در ادامه می‌گوید: در حال حاضر ایران عضو چند پیمان منطقه‌ای مانند پیمان اکو، اتحادیه پایاپای آسیا، اوراسیا، شانگهای و اخیراً هم عضو پیمان برید شده است، که علاوه بر این پیمان‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، پیمان‌های دوجانبه و سه جانبه با کشورهای همسایه هم دارد.
تولیدات انبوه درگروی تجارت‌ها و استعدادها
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به، برنامه جهانی غذا که از طریق بندر چابهار کمک‌های غذایی خود را به سمت افغانستان منتقل می‌کند و همچنین روسیه با توجه به فراهم نشدن مسیر ریلی یکسره به هند ترجیح می‌دهد محموله‌های خود را از طریق خط آهن به بنادر جنوب ایران و از این طریق به هند و دیگر کشورهای وارد کنند ادامه می‌دهد: اینها مزیت‌های است که در صورت احیا شدن کشور دیگر نیازی به صادرات مواد خام و منابع زیر زمینی خود نخواهد داشت.
شیخی اضافه می‌کند: در پرتو همین تجارت‌ها و استعدادها علاوه بر آنکه منافع بسیاری برای ما به ارمغان خواهد داشت باعث ایجاد یک امنیت بسیار بالای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌شوند و همچنین ایران به علت وابستگی اقتصادی دیگر کشورها به خود، محلی امن و درواقع می‌توانند همانند یک مغناطیس برای جذب سرمایه گذاری‌های مختلف عمل کند.
وی ادامه می‌دهد: با ایجاد ظرفیت‌های بزرگ سرمایه گذاران داخلی و خارجی و همچنین صاحبان بنگاه‌های تولیدی که در ایران سرمایه گذاری می‌کنند دیگر نگاهشان معطوف به به بازارهای داخلی نیست بلکه در مقیاس جهانی سرمایه گذاری خواهند کرد که در این صورت تولیدات محلی و منطقه‌ای به تولید انبوه با شمار بسیار بالا تبدیل خواهند شد.
کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه تولیدات انبوه اضافه می‌کند: این تولیدات برای ایران و دیگر سرمایه‌گذران داخلی و خارجی صرفه بسیار عظیم مقیاس اقتصادی خواهد داشت که در علم اقتصاد به Economics of scale « اقتصاد مقیاس » عملی خواهد شد، که به واقع می‌توانیم به یک بازار بین‌المللی برای کشورهای متقاضی کالا و یا سرمایه گذاری تبدیل شویم.
علت تکمیل نشدن کوریدورهای ترانزیتی کشور
شیخی در خصوص تکمیل نشدن کریدورهای ترانزیتی در ایران می‌گوید: علت تکمیل نشدن آنها در ۴۵ سال قبل را می‌توان ترمیم و نظم دهی‌های یک ساله اجتماعی _ سیاسی بعد از انقلاب و همچنین شروع جنگ هشت ساله دانست.
وی در ادامه می‌گوید: بعد از آنها هم دولت‌هایی پیشین عمدتاً اعتقادی به خود اتکایی، خود کفایی، توان داخلی، احیای فناوری‌ها در کشور، دانش بنیان کردن صنایع و فعالیت‌های اقتصادی، رشد علم و فناوری، برون سپاری فعالیت‌ها به بخش خصوصی، احیای تعاونی‌ها و همچنین اعتقادی به ما می‌توانیم نداشتند و تنها امیدشان به بیگانه بود روی کار آمدند.
نیاز به یک دولت جدی برای افزایش کریدورهای ترانزیتی
کارشناس مسائل اقتصادی عنوان می‌کند: تنها دولت‌های نهم و مقداری هم دولت دهم بود که مجال و فرصتی برای انجام کارهای عمرانی داشتند که متأسفانه دولت دهم هم اواسط کار منحرف شد.
شیخی اضافه می‌کند: در هر صورت دولت‌ها، دولت‌های جدی و پشت‌کاری برای شکوفایی استعدادها و تکمیل کننده زیر ساخت‌ها و همچنین مجریانی برای اجرای راهبردهای بلند مدت برای خود کفایی و خود اتکایی با فتح بازارهای جهانی، بزرگ کردن بخش مولد و در صدد بی نیاز کردن کشور از بیگانگان و همچنین به فکر صدور علوم فناوری به دنیا نبودند.
وی با اشاره به اینکه دولت فعلی یک دولت دلسوز و فعال و بسیار پر تلاش است و تمامی اقدامات و تلاش‌ها خود را بی دریغ برای پیشرفت کشور انجام می‌دهد، می‌گوید: در کار این دولت نیز مانند دیگر دولت‌ها اشکالاتی وجود دارد.
اصلاح سیاست‌های پولی و مالی داروی مشکلات تورمی
کارشناس مسائل اقتصادی تاکید می‌کند: پیکره کارشناسی ما همچنان تابع نسخه‌های اقتصاد سرمایه‌داری و نئورئالیسم است که این باعث متضرر شدن اقتصاد سرمایه‌داری در سیاست‌های پولی و مالی است، در واقع برای غلبه بر مشکلاتی همچون تورم که علت بسیاری از مشکلات دیگر است باید ساسیت‌های پولی و مالی خود را اصلاح کنیم زیرا مشکلات اقتصادی ما معلول تورم است که در حال حاضر باعث آزار ما شده است.
وی در آخر می‌گوید: باید تمامی دغدغه‌های خود را برای منابعی آزاد می‌شوند صرف سه راهبرد اساسی آمایش سرزمینی بر اساس مبنی‌ات اقتصاد اسلامی، احیا و مهار و همچنین ذخیره سازی و تولید آب در کشور در ادامه باید به فکر تکمیل زیر ساخت‌های ارتباطات به تمام معنا در کشور باشیم، در صورت پیش گرفتن این سه راهبرد تمامی تاکنیک‌ها هم می‌توانند در این مسیر هماهنگ شوند.
به نظر می‌رسد که ایران باوجود موقعیت جغرافیایی خود و بهره‌مندی از دریاهای شمالی و جنوبی نسبت به کشورهای همسایه و آسیای مرکزی که در مناطق خشک قرارگرفته‌اند از امتیازات بسیار بالایی در زمینه ترانزیت دریایی برخوردار است، اما متأسفانه با سهل انگاری‌های صورت گرفته از دوره‌های پیشین تا کنون نتوانسته آنگونه که باید از این نعمت در جهت پیش‌برد اهداف اقتصادی خود استفاده کند و نسبت به دیگر کشورهای نوظهور اقتصادی استفاده چندانی در تجارت‌های خود از این منبع آبی نداشته است.
حال با احیای کریدور ترانزیتی شمال _ جنوب و شرق _ غرب منطقه ایران می‌توان گفت یک چراغ راه روشن برای کشور است.
نظر شما