به گزارش خبرگزاری ایمنا، انواع آلاینده‌ها بر اثر فعالیت‌های طبیعی و مصنوعی ناشی از اقدامات بشر که در زمین صورت می‌گیرد، وارد اتمسفر می‌شود و پیامدهای زیان‌باری را برای محیط زیست به وجود می‌آورد.
در میان منابع متحرک آلودگی خودروهای سبک، سنگین و موتور سیکلت‌ها از مهم‌ترین انواع آلایندگی‌ها به‌شمار می‌رود، همچنین دود و آلاینده‌های خروجی از اگزوز خودروها و کارخانجات با افزایش طول عمر و کارکرد، دیگر با استاندار اولیه تطابق ندارد و به مرور زمان آسیب‌هایی را به محیط زیست وارد می‌کند.
معاینه فنی به فرایند بررسی سلامت خودرو از هر نظر گفته می‌شود که کارشناسان مراکز معاینه فنی تمام قطعات و اجزای خودرو و نحوه عملکرد آن‌ها را بررسی می‌کنند و گزارشی مبنی بر سلامت خودرو و کارکرد صحیح آن تهیه می‌کنند و در اختیار راننده قرار می‌دهند.
معاینه فنی کارآمدترین و ارزان‌ترین ابزاری است که می‌توان با استفاده از آن، انتشار آلایندگی از منبع را کنترل کرد، همچنین جلوگیری از تردد خودروهای دودزا و فرسوده در سطح شهر یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که کاهش آلودگی هوا را به همراه خواهد داشت و علاوه بر اینکه نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی هوا دارد، در کنترل کیفیت و نداشتن نقص فنی خودروها نیز تأثیر بسزایی دارد و مواردی از جمله بررسی ظاهری خودرو، تست آلایندگی خودرو، بررسی فنی چراغ‌های جلو، تست لغزش جانبی، بررسی کمک فنر، بررسی ترمزها و بررسی سیستم تعلیق کنترل می‌شود، از این‌رو معاینه فنی خودرو می‌تواند تا حد زیادی از حوادث جبران‌ناپذیر جلوگیری کند.
بر اساس ماده ۶ قانون هوای پاک، همه وسایل نقلیه از جمله سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت که توسط بخش‌های دولتی، عمومی و غیردولتی به کار گرفته می‌شوند، ملزم به دریافت گواهی معاینه فنی پس از طی دوره معافیت خود بر اساس قانون هستند؛ یکی از بندهای قانون هوای پاک به موضوع معاینه فنی خودروها به منظور کنترل میزان آلایندگی آن‌ها اختصاص دارد و بر اساس برآوردهای انجام شده، انجام معاینه فنی و تأثیر آن در کاهش آلودگی هوا بسیار مهم است، به‌طوری که انجام معاینه فنی موجب کاهش ۱۶ درصدی در مقدار آلاینده CO (منواکسیدکربن) و کاهش ۱۰ درصدی در مقدار آلاینده HC (هیدروکربن‌های نسوخته) در خودروهای انژکتوری می‌شود.
این در حالی است که به گفته «داریوش گل‌علیزاده» رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، با بررسی‌هایی که مجلس و سازمان حفاظت محیط زیست انجام دادند مشخص شد قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ کمتر از ۱۰ درصد اجرا شده است و با توجه به اینکه بندهای آن از جنس هزینه‌ای است، نهادهای دولتی تاکنون اقدامی برای اجرای آن انجام نداده‌اند.
گل‌علیزاده اعلام کرده است که در کشور حدود ۶۷۹ مرکز معاینه فنی خودروهای سبک و ۱۷۱ مرکز معاینه فنی خودروهای سنگین وجود دارد که به‌رغم تعداد مناسب آن‌ها، مراجعه به این مراکز تنها در نیمه نخست سال جاری کمتر از ۵۰ درصد بوده و سایر خودروها به‌واسطه اعمال نشدن قانون، تاکنون مراجعه نکردند و رانندگان برحسب اجبار به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند، در صورتی که اگر مراکز معاینه فنی خوب معرفی شود، در کاهش آلودگی و افزایش ایمنی ترددها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
هر موتورسیکلت می‌تواند برابر با ۱۰ خودرو آلودگی ایجاد کند
ابوالفضل قربانی، رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سهم منابع متحرک در آلودگی هوا بیشتر از سهم منابع ثابت است، اظهار می‌کند: طبق مطالعاتی که دانشگاه صنعتی اصفهان در خصوص میزان آلودگی هوای شهر اصفهان و منابع آلوده کننده انجام داد، مشخص شد که منابع متحرک سهم بسیاری در این آلودگی دارد.
وی با اشاره به تردد تعداد زیادی خودرو در سطح شهر و استاندارد نبودن وضعیت سیستم احتراق آن‌ها اضافه می‌کند: میزان آلایندگی این خودروها در سطح شهر زیاد است، همچنین هر موتورسیکلت می‌تواند برابر با ۱۰ خودرو آلودگی ایجاد کند.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، موضوع معاینه فنی خودروها در راستای کاهش سهم منابع متحرک در آلودگی هوا از دیرباز در وظایف مدیریت شهری قرار گرفت، از این‌رو معاینه فنی خودرو از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است و خودروهایی که گواهی معاینه فنی ندارد، مشمول جرایم قانونی خواهد بود.
قربانی می‌گوید: مدیریت شهری در رابطه با ایجاد، احداث و توسعه مراکز معاینه فنی خودروها از دیرباز اقدام کرده و در حال حاضر این مراکز در سطح شهر مشغول خدمت‌رسانی و سرویس‌دهی است؛ بنابراین از شهروندان تقاضا می‌شود به معاینه فنی خودروی خود توجه لازم را داشته باشند، چراکه تسهیلات لازم را برای شهروندان فراهم کرده‌ایم.
۲۰ درصد خودروها در آزمون معاینه فنی مردود می‌شود
سیدعلی عبدالهی، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سهم قابل توجهی از آلودگی هوای کلان‌شهرها مرتبط با منابع متحرک‌آلاینده است، اظهار می‌کند: در مراکز معاینه فنی مواردی از جمله آلایندگی، ایمنی و وضعیت ظاهری خودرو بررسی می‌شود.
وی می‌افزاید: به صورت متوسط ۲۰ درصد از خودروهایی که به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند، بنا به دلایل مختلفی مردود می‌شوند و اکثر آن‌ها پس از رفع عیب در مهلت قانونی برای دریافت گواهی معاینه فنی مجدد به مراکز معاینه فنی خودرو مراجعه می‌کنند.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: هشت مرکز معاینه فنی خودرو سبک در اصفهان است که شامل ۱۲ خط می‌شود، همچنین دو مرکز معاینه فنی شفق واقع در اتوبان ذوب‌آهن بلوار شفق و مرکز انجمن حمایت از زندانیان واقع در خیابان زینبیه مجهز به خط معاینه فنی موتور سیکلت نیز هستند و به‌زودی خط سوم معاینه فنی موتورسیکلت نیز در مرکز معاینه فنی خیابان جی راه‌اندازی می‌شود.
عبدالهی با بیان اینکه مراکز معاینه فنی خودرو در اصفهان از ساعت ۷:۳۰ در دو شیفت صبح و عصر فعال است، می‌گوید: خودروهایی که گواهی معاینه فنی ندارد، توسط دوربین‌های ترافیکی سطح شهر به صورت مکانیزه جریمه می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی از الزامات برای صدور پروانه و مجوز فعالیت برای خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین حمل‌ونقل بار درون شهری ارائه گواهی معاینه فنی معتبر است، ادامه می‌دهد: یک مرکز معاینه فنی ویژه خودروهای سنگین و نیمه سنگین در بلوار فرزانگان مقابل پارک فدک توسط شهرداری اصفهان راه‌اندازی و در حال ارائه خدمات است.
از فروردین تا آذر سال جاری کمتر از ۱۰۰ دستگاه موتورسیکلت برای دریافت معاینه فنی به مراکز مربوطه در شهر اصفهان مراجعه کرده‌اند
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه شهروندان در راستای انجام معاینه فنی خودرو، باید احساس مسئولیت کنند، تصریح می‌کند: تعداد تردد موتورسیکلت‌های فرسوده در سطح شهر افزایش یافته و این افراد به سهم خود در افزایش آلودگی هوا بی‌توجه هستند.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان با بیان اینکه از فروردین تا آذر سال جاری کمتر از ۱۰۰ دستگاه موتورسیکلت برای دریافت معاینه فنی به مراکز مربوطه در این کلان‌شهر مراجعه کرده‌اند، می‌گوید: با راه‌اندازی مرکز معاینه فنی موتورسیکلت در خیابان جی در هفته حمل‌ونقل، ظرفیت پذیرش موتورسیکلت به ۱۶۰ هزار دستگاه در سال افزایش پیدا می‌کند.
عبدالهی با بیان اینکه محدودیتی برای مراجعه شهروندان قبل از پایان اعتبار گواهی معاینه فنی خودروی آن‌ها وجود ندارد، می‌افزاید: هزینه انجام معاینه فنی برای خودروهای سبک ۹۲ هزار تومان و برای موتورسیکلت‌ها ۲۲ هزار تومان است.
وی با اشاره با اینکه با وجود سامانه سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران) امکان صدور گواهی معاینه فنی معتبر بدون حضور خودرو در مراکز معاینه فنی، وجود ندارد، خاطرنشان می‌کند: شهرداری، اداره کل حفاظت محیط زیست استان و پلیس راهور شهرستان اعضای اصلی ستادهای معاینه فنی خودرو هستند و بر نحوه فعالیت مراکز معاینه فنی نظارت دارند.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان می‌گوید: در حال حاضر مراکز معاینه خودرو در اصفهان با نصف ظرفیت خود فعالیت می‌کند، در این راستا شهروندان با مراجعه به این مراکز، می‌توانند با صرف کمترین زمان نسبت به انجام معاینه فنی خود اقدام کنند.
وی اضافه می‌کند: افزایش تعداد مراکز معاینه فنی خودروهای سبک، همچنین تعداد خطوط مراکز معاینه فنی موجود در دستور کار قرار دارد، همچنین در صورت افزایش مراجعه شهروندان به مراکز معاینه فنی خودرو، این مراکز می‌توانند مدت زمان کاری خود را اضافه یا به صورت شبانه‌روزی فعالیت کنند.
عبدالهی با بیان اینکه با استفاده از تبلیغات و نصب بنر در سطح شهر سعی کردیم تا مسئولیت و آگاهی شهروندان را نسبت به دریافت گواهی معاینه فنی افزایش دهیم، تاکید می‌کند: شهروندان با مراجعه به سامانه www.Fani.hamlebar.com نیز می‌توانند به صورت غیرحضوری نوبت خود را دریافت کنند.
آلایندگی خودرو تأثیر مستقیمی در آلودگی هوا دارد
جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: معاینه فنی برای خودروهای سواری با سن چهار سال به بالا و وسایل نقلیه عمومی با سن بالای یک سال الزامی است.
وی با بیان اینکه زمانی که عمر ناوگان حمل‌ونقل عمومی به فرسودگی می‌رسد، تعداد دفعات معاینه فنی دوبرابر می‌شود و رانندگان این ناوگان باید دو بار در سال به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند، اضافه می‌کند: در مراکز معاینه فنی ابعاد مختلفی از جمله وضعیت ظاهری، ایمنی و آلایندگی خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد، همچنین وضعیت آلایندگی خودرو تأثیر مستقیمی در آلودگی هوای شهر دارد.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: به دلیل اینکه بعضی از خودروهای شهر به مراکز معاینه فنی شهرستان‌های مجاور مراجعه می‌کنند، همواره تناقضی در آمار مراجعه مردم به مراکز معاینه فنی وجود داشته است.
لقایی با اشاره به اینکه قطعه مهمی در خودروها با عنوان کاتالیز است که در مسیر خروجی دود از اگزوز قرار می‌گیرد، می‌گوید: کاتالیز باید بسیاری از دودهای سمی را تصفیه کند، اما این قطعه تاریخ انقضا دارد و به‌طور طبیعی پس از مدتی کارایی خود را از دست می‌دهد، بنابراین کاتالیز باید به‌موقع تعویض و جایگزین شود.
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی و افزایش قیمت‌ها، شهروندان توجه جدی به قطعه کاتالیز نداشته‌اند و تا زمانی که در محدود مجاز آلایندگی قرار داشته باشند از همان کاتالیز اولیه استفاده می‌کنند و به فکر تعویض یا جایگزین آن نیستند.
نداشتن گواهی معاینه فنی خودرو تخلف است
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: استاندارد سوخت و موتور خودرو باید هر سال ارتقا و هم‌زمان میزان استاندارد آلایندگی خودرو کاهش پیدا کند و با جدیت بیشتری با این موضوع برخورد شود، اینگونه اقدامات تنها با پیگیری سازمان محیط زیست، مرجع تصویب، مجلس شورای اسلامی و مراکز معاینه فنی شهرداری اصفهان به تصویب می‌رسد.
لقایی می‌گوید: دغدغه اصلی این است که آیا تمام رانندگان خودروهای مشمول معاینه فنی، برای تمدید گواهی معاینه فنی خودروی خود به موقع به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند؟
وی با بیان اینکه نداشتن گواهی معاینه فنی خودرو تخلف است، می‌افزاید: خودروهایی که گواهی معاینه فنی ندارد، باید توسط دوربین‌های مکانیزه و پلاک‌خوان یا پلیس راهور اعمال قانون شود و شهروندان نیز آگاه باشند که هرچقدر خودروی آن‌ها آلودگی کمتری تولید کند، آب و هوای بهتری را تنفس می‌کنند.
به گزارش ایمنا، نظارت مطلوب بر کنترل آلایندگی خودروها با توجه به تاکید قانونی آن در بند ۶ قانون هوای پاک در مراکز معاینه فنی فارغ از اینکه در کلان‌شهرها باشد یا در شهرهای دیگر، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش سطح انتشار آلاینده‌ها به‌خصوص در مواقع تشدید پدیده وارونگی دما داشته باشد.
طبق اعلام مرکز داده‌کاوی سامانه سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران)، فرایند معاینه فنی، ۹۵ درصد در بهبود عملکرد سیستم ترمز، ۹۳ درصد در بهبود انحراف محور، ۹۱ درصد در بهبود عملکرد کمک فنر، ۹۱ درصد در کاهش آلایندگی و ۹۰ درصد در بهبود وضعیت ظاهری خودروها مؤثر بوده است و به‌شدت می‌تواند در مواردی همچون کاهش آلودگی هوا، بهینه‌سازی مصرف سوخت و ایمنی خودروها و به‌تبع آن سلامتی شهروندان مؤثر باشد.
نظر شما