آیا یخ جنگ سرد جدید در حال آب شدن است؟

به گزارش خبرگزاری ایمنا، روزنامه فایننشال تایمز دیدار مهم رئیس‌جمهور چین و ایالات متحده آمریکا را بررسی کرده و به ابعاد رابطه خصوصی جو بایدن و شی‌جین پینگ نیز پرداخته است. رهبران دو ابرقدرت جهان مذاکرات چهار ساعته خود را در سانفرانسیسکو به پایان رسانده بودند که بایدن تلفن خود را بیرون آورد و عکسی را به همتای چینی خود نشان داد.

به گفته رسانه‌های چینی رئیس‌جمهور آمریکا پرسید «این مرد جوان را می‌شناسید؟» و شی‌جین پینگ با لبخند پاسخ داد: «بله. این من بودم، ۳۸ سال پیش.» این عکسْ، شی‌جین پینگ جوانی را نشان می‌داد که در اولین سفر خود به ایالات متحده در سال ۱۹۸۵، زمانی که یک رهبر استانی کمترشناخته شده بود، در کنار پل گلدن گیت ایستاده بود. بایدن افزود: «[از آن زمان] یک ذره هم تغییر نکردی!»

به گفته این روزنامه، این لحظه دلنشین یادآور همه چیزهایی بود که طی چهار دهه گذشته تغییر کرده است به ویژه در سال‌های اخیر که روابط ایالات متحده آمریکا و چین به پایین‌ترین سطح خود رسیده و برخی نگران هستند که دو کشور بر سر تایوان آماده مواجهه با یکدیگر هستند. تلاش قبلی برای بازتنظیم روابط دیپلماتیک سال گذشته همزمان شد با ورود بالن هوایی چین در مرزهای آمریکا که نهایتاً به بهانه جاسوسی توسط ایالات متحده ساقط شد و به همراه آن امیدهای بهبود روابط چین و آمریکا برملا شد.

این روزنامه ادامه می‌دهد که با این حال، ۹ ماه پس از آن واقعه دیدار شیء و بایدن با نشانه‌های مثبتی از پیشرفت روابط تمام شد و زمانی که یک خبرنگار از بایدن سوال کرد که این دیدار تاریخی چگونه پیش رفته است او لبخند زد و پاسخ داد «خوب!» در کنفرانس مطبوعاتی که پس از عزیمت شیء جین پینگ به سانفرانسیسکو برای شرکت در مجمع همکاری اقتصادی آسیا-پاسیفیک برگزار شد، بایدن گفت که آنها «سازنده‌ترین و کارآمدترین گفت‌وگو» در سابقه روابط دیپلماتیک‌شان را برگزار کردند.

به گزارش فایننشال تایمز، طرفین بر سر دو وعده قطعی توافق کردند. اولین آن موافقت بر سر بازگشایی کانال‌های ارتباطی بین ارتش آمریکا و چین که در سال ۲۰۲۲ پس از سفر نانسی پلوسی، رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان که خشم پکن را برانگیخت و باعث قطع این همکاری شد.

دومین تعهد مربوط به همکاری واشنگتن و پکن برای مبارزه با مواد مخدر است که شامل جلوگیری از گروه‌های چینی می‌شود که برای کارتل‌های مکزیکی مواد لازم برای تولید مخدر مصنوعی فنتانیل را مهیا می‌کنند که در سال گذشته عامل مرگ ۷۰ هزار در ایالات متحده بوده است.

بایدن در جمعی از خبرنگاران اظهار داشت: «برای جهان مهم است که ببیند ما در حال اجرای این رویکرد در بهترین سنت‌های دیپلماسی آمریکایی هستیم. ما با رقبای خود صحبت می‌کنیم. رئیس جمهور شیء و من موافقت کردیم که هر یک از ما می‌تواند تلفن را بردارد، به‌طور مستقیم تماس بگیرد و بلافاصله صدای دیگری را بشنود.»

رئیس‌جمهور چین نیز لحن آشتی‌جویانه داشت. وی گفت: «سیاره زمین به اندازه کافی بزرگ است که دو کشور موفق شوند و موفقیت یک کشور فرصتی برای دیگری است.» اما در موقعیت‌های مختلف در روز چهارشنبه، هر دو رهبر به وضوح بیان کردند که همچنان اختلافات فاحش میانشان باقی است.

به گفته فایننشال تایمز، شیء جین پینگ به آمریکا هشدار داد که در مسائل داخلی چین مداخله نکند که در اصل منظور عدم دخالت آمریکا در مسئله تایوان است و از تحریم‌های کنترل صادرات ایالات متحده بر فناوری‌های پیشرفته انتقاد کرد. بایدن نسبت به آنچه که ایالات متحده به عنوان اقدامات اقتصادی ناعادلانه چین و فعالیت نظامی قهری چین در سراسر دریای جنوبی چین ابراز نگرانی کرد.

این روزنامه در ادامه نوشته است که یک نشست هرگز نمی‌توانست مسائل اساسی را که باعث رقابت بین ایالات متحده و چین شده، حل کند. پکن از نحوه ایجاد نظم جهانی به میل آمریکا ناراضی است، در حالی که واشنگتن از ظهور یک رقیب بالقوه همتا که تمایل دارد ارتش ایالات متحده را از غرب اقیانوس آرام بیرون کند، بیم دارد.

با این حال کارشناسان می‌گویند که این دیدار و ایجاد مجدد کانال‌های گفت‌وگوی نظامی، گشایشی برای روابط آسان‌تر در آینده ایجاد می‌کند که به متحدان واشنگتن در منطقه که نگران سالی هستند که با انتخابات ریاست‌جمهوری در تایوان آغاز می‌شود و با انتخاباتی دیگر در آمریکا به پایان می‌رسد، اطمینان خاطر لازم را می‌دهد. آماندا شیاو، کارشناس چین در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «این [دیدار] محیط تسهیل‌بخشی را برای دو طرف ایجاد می‌کند تا با هم در مورد فهرستی از مسائل جهانی کار کنند و از احتمال تساعد تنش برای جنگ ناگهانی جلوگیری می‌کند.»

رقابت مدیریت شده

به گزارش فایننشال تایمز، هنگامی که شیء و بایدن برای اولین بار در سمت رهبران کشورشان، یک سال پیش در بالی ملاقات کردند، آن‌ها توافق کردند که برای جلوگیری از فروپاشی بیشتر روابط ایالات متحده و چین، یک کف حداقل برای روابط آمریکا و چین تعیین کنند. اما ساقط کردن بالون چین توسط آمریکا سریع این توافق را به هم زد.

مقامات آمریکایی می‌گویند که نشست با چین اوضاع را تثبیت کرد. به گفته این مقامات، پکن شروع به درک پارادایم ایالات متحده برای «مدیریت رقابت» بین رقبا کرده است و گفت‌وگوها «حجمی از واقع‌گرایی» الزامی را وارد روابط ایالات متحده و چین کرد. این مقامات آمریکایی هشدار دادند که نتایج این نشست نباید با مصالحه اشتباه گرفته شود، اما ایالات متحده با این احساس جلسه را ترک کرد که به اهداف خود دست یافته است.

به گفته این روزنامه اما بایدن تنها مخاطب مورد نظر رهبر چین نبوده است. پس از این دیدار، شی‌جین پینگ در هتلی در مرکز شهر با رهبران تجاری ایالات متحده، از جمله تیم کوک، مدیر شرکت اپل و لری فینک، رئیس شرک بلک راک، تلاش در جلب نظر آنها داشت. شیء طی یک سخنرانی گفت که او و بایدن به «اجماع مهمی» دست یافته‌اند. او افزود: «جهان به همکاری آمریکا و چین نیاز دارد.» اما از نظر برخی تحلیلگران این اقدام وی در ظاهر تلاشی برای برانگیختن مجدد علاقه سرمایه گذاران خارجی به اقتصاد چین است.

مت تورپین، کارشناس امور چین و آمریکا در مؤسسه هوور به فایننشال تایمز گفته است که چین تلاش دارد از شکاف در دولت بایدن به نفع خود استفاده کند. از نظر او، جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا، طرفدار روابط اقتصادی سالم‌تری با چین است، در حالی که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و هم نظرانش بر تلاش برای شکل دادن محیط بین‌المللی اطراف چین با هدف فشار آوردن و مهار آن هستند.

وانگ یی‌وی، کارشناس روابط خارجی در دانشگاه رنمین پکن، از منظر چین به فایننشال تایمز گفته است که هر طرف دلایل متفاوتی برای رسیدن به یک نتیجه خوب دارد. ایالات متحده می‌داند که متحدانش نگران تحت فشار قرار گرفتن برای محدود کردن روابط اقتصادی‌شان با چین هستند، در حالی که پکن می‌خواهد قبل از ورود آمریکا به دور انتخاباتی در سال آینده، تنش‌ها را کاهش دهد.

مسئله تایوان

این روزنامه نوشته است که منتقدان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا نشست بایدن و شیء به چیزی دست یافته است که واقعاً مشکلات اساسی در روابط آمریکا و چین را حل کند؟ به‌ویژه با توجه به اینکه میان آنها بر مسئله تایوان اختلافاتی باقی مانده است. چند فرد آگاه از روند مذاکرات گفته‌اند که بحث تایوان سخت‌ترین بخش این نشست بود، اما شدت آن کمتر از نشست بالی بود که پس از دیدار نانسی پلوسی از تایوان انجام شد.

به گفته فایننشال تایمز بایدن حتی در کنفرانس مطبوعاتی از سوالی مبنی بر اینکه آیا پشت تعهدات قبلی برای دفاع از تایوان در برابر حمله چین ایستاده است، طفره رفت. او در اظهاراتی که مورد استقبال چینی‌ها قرار گرفت، گفت که ایالات متحده به سیاست «چین واحد» متعهد است که بر اساس آن پکن را به عنوان تنها دولت چین به رسمیت می‌شناسد (نه تایوان که مدعی است) و در عین حال ادعای حاکمیت این کشور بر تایوان را نیز تصدیق می‌کند (اما تأیید نمی‌کند).

علت این محافظه‌کاری بایدن بر خلاف اظهارات محکم سابق این است که به گفته برخی مقامات بایدن می‌خواهد قبل از انتخابات تایوان در ژانویه شرایط محیطی آرام باشد. رایان هاس، مدیر سابق شورای امنیت ملی کاخ سفید در امور چین و تایوان، هشدار داد که جو گسترده ضد چین در واشنگتن همچنان مانعی برای بهتر کردن روابط دو طرف خواهد بود. بایدن همچنین برای رضایت این بخش سیاسی واشنگتن در پاسخ به پرسش خبرنگاری رئیس جمهور چین را دیکتاتور خطاب کرد که باعث پخش گسترده ویدئویی از واکنش ناراضی آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا شد.

به گفته زو ژیبو، یکی از مقامات ارشد اندیشکده CASS وابسته به دولت چین، بعید است که کاهش تنش‌ها در کوتاه‌مدت منجر به تغییرات زیادی شود. او می‌گوید: «من نگران طرف آمریکایی هستم. سال آینده آنها انتخابات ریاست‌جمهوری دارند و می‌توانند از تایوان استفاده کنند.» او افزود که ممکن است یک یا دو سال دیگر طول بکشد تا روابط به مسیر اصلی بازگردد.

فایننشال تایمز این‌گونه نتیجه‌گیری کرده است که این نشست نشان داد که دو رهبر حداقل می‌توانند از نظر شخصی با هم کنار بیایند اما در نهایت باید منتظر بود که آیا دو طرف بر سر تعهدات خود باقی خواهد ماند یا خیر. زیرا سابقه این نوع توافق‌های غیررسمی در ۲۰۱۵ زمان اوباما نیز بوده است. به‌خصوص بر مسئله تایوان اقدام تحریک‌آمیز مشابه بازدید سال گذشته نانسی پلوسی می‌تواند تمام برنامه‌ها را به هم بزند.