به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از شایع‌ترین اختلال‌های اضطرابی در کودکان، اختلال اضطراب جدایی است که در قالب نوعی ترس شدید برای جدا شدن یا از دست دادن یک عزیز تعریف می‌شود و به طور معمول در نوزادان و کودکان شایع است، اما می‌تواند بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
طبق تعریف کارشناسان، اضطراب جدایی، نوعی نگرانی و هراس است که در آن فرد تجربه‌ای از مضطرب شدن، استرس و ناراحتی شدید در مورد دوری یا از دست دادن فرد مهمی دارد؛ در واقع این اضطراب به عنوان یک اختلال روانی به احساسات شدیدی اشاره می‌کند که فرد در مواجهه با دوری یا از دست دادن فردی مهم با آن درگیر می‌شود.
ترک والدین، مرگ عزیزان، جدایی یا طلاق والدین، اعتیاد به الکل والدین، تغییر مدرسه، جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر و تشخیص اضطراب شدید در والدین از جمله عوامل بروز اضطراب جدایی در کودکان به شمار می‌رود و کابوس شبانه، شب ادراری، ترس از تنها ماندن، ترس از ربوده یا گم شدن، گشتن مداوم دنبال والدین یا مراقب خود و ترس از افتادن اتفاقات بد برای والدین پس از جدایی از علائمی است که در این کودکان بروز می‌کند.
ترس از جدایی کودکان نسبت به مادر بیشتر است
فاطمه قاسم‌زاده، روانشناس کودک، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه اختلال بعد شدید هر مشکل روانی است، اظهار می‌کند: ترس از جدایی، یکی از مشکلاتی است که در کودکان دیده می‌شود، اما بیشتر اوقات به شکل اختلال بروز نمی‌کند و با به‌کارگیری روش‌هایی متعدد برطرف خواهد شد.
وی با بیان اینکه ترس از جدایی هنگامی بروز می‌کند که تغییری در شرایط کودک صورت گیرد، می‌افزاید: به طور معمول، تغییر در شرایط زندگی کودک و جدا شدن او از والدین در موقعیت‌هایی از جمله رفتن به سفر یا مهدکودک منجر به بروز ترس از جدایی می‌شود.
این روانشناس کودک با بیان اینکه این چالش برای کودکان هنگامی که از مادر خود جدا می‌شوند بیشتر بروز می‌کند، تصریح می‌کند: ترس از جدایی یکی از حالات روانی است که می‌تواند بر جنبه‌های دیگر رفتاری کودکان تأثیرگذار باشد و در صورت شدید بودن، داشتن زندگی عادی و طبیعی و شادی کودکانه از فرد گرفته می‌شود.
اضطراب جدایی کودکان چه علائمی دارد؟
وی با بیان اینکه گریه کردن، ناراحتی و اختلال در خواب از جمله علائم اضطراب جدایی در کودکان است، ادامه می‌دهد: کودکان درگیر با این اختلال حتی لحظه‌ای از مادر دور نخواهند شد و نگرانی از نبود مادر در آنها بروز می‌کند.
قاسم‌زاده می‌گوید: بسیاری از مادران تصور می‌کنند در صورتی که هنگام ترک کردن فرزند خود برای انجام امور، به صورت پنهانی اقدام کنند، کودک آنها کمتر گریه می‌کند و ناراحتی کمتری در وی پدید می‌آید، اما با انجام این اقدام، ترس از جدایی در فرزند تشدید خواهد شد.
وی با بیان اینکه کودکان درگیر با این اضطراب هنگام حضور در کنار مادر خود مانند سایر کودکان عمل می‌کنند، اما اضطراب و نگرانی در آنها وجود دارد، اضافه می‌کند: بیشتر حواس این کودکان معطوف به حضور مادر است و سایر فعالیت‌های خود را با دقت انجام نمی‌دهند، حالت شادی و خوشحالی ندارند و بیشتر نگران هستند.
این روانشناس کودک با بیان اینکه بروز این ترس در کودکان، سن شاخص و معینی ندارد، اظهار می‌کند: در صورتی که والدین در موقعیت‌هایی مانند رفتن به مهدکودک فرزند خود، رفتارهایی صحیح و آگاهانه نداشته باشند، ترس از جدایی در فرزند آنها تشدید خواهد شد.
فرزندان نیاز به استقلال دارند
وی با بیان اینکه یکی از دلایل بروز این اضطراب در کودکان رفتارهای نادرست والدین است، می‌افزاید: جنبه معمولی‌تر اختلال ترس از جدایی در کودکان، وابستگی کودک به مادر یا پدر است و در بسیاری از موارد در ایجاد این وابستگی، خود والدین بدون داشتن آگاهی دخیل هستند.
قاسم‌زاده با بیان اینکه والدین باید آگاه باشند که فرزندان آنها نیاز به استقلال دارند، تصریح می‌کند: کودکان در سن حدود دو سالگی باید قادر به انجام فعالیت‌هایی از جمله غذا خوردن در حد توان خود به تنهایی باشند، اما والدین و به خصوص مادر با داشتن رفتارهایی ناآگاهانه منجر به ایجاد وابستگی در فرزند خود می‌شوند.
وی با بیان اینکه داشتن استقلال برای کودکان و فراهم شدن امکانات به منظور نشان دادن این استقلال و حفظ آن حائز اهمیت است، ادامه می‌دهد: وابستگی‌های ایجاد شده به نوعی دو سویه و کودک به والد و والد نیز به کودک وابسته است.
این روانشناس کودک با بیان اینکه حالت وابستگی بین مادر و کودک می‌تواند منجر به ایجاد اختلال ترس از جدایی در کودک شود، ادامه می‌دهد: کودک در چهار بعد جسمی حرکتی، عاطفی یا هیجانی، اجتماعی و شناختی باید به رشد برسد و در صورتی که مربی یا والدین از روند صحیح رشد ابعاد مختلف کودک اطلاعی نداشته باشند، با داشتن رفتارهایی ناآگاهانه چرخه رشد را دستخوش تغییر می‌کنند.
نقش ژنتیک در بروز اضطراب جدایی
علیرضا تبریزی، دکترای روانشناسی و درمانگر مشکلات یادگیری و رفتاری کودکان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: کودکان درگیر با اضطراب جدایی، رفتارهایی مشخص دارند؛ به عنوان مثال این کودکان هنگامی که از اشخاص یا محل زندگی خود که به آن دلبسته هستند دور شوند، درگیر احساس ترس می‌شوند.
وی با بیان اینکه داشتن نگرانی و دلشوره مداوم نسبت به بیمار شدن خود یا نزدیکان از سایر علائم کودکان درگیر با این اضطراب است، می‌افزاید: این کودکان همچنین در خصوص مسائلی مانند آدم‌ربایی یا دزدیده شدن در خصوص افرادی که به آنها دلبسته هستند نگرانی دارند و از بودن در هر شرایطی بدون فردی که به آن دلبسته هستند، تنها ماندن و دیگر به سراغ آنها نیامدن این افراد دلشوره دارند.
این درمانگر مشکلات یادگیری و رفتاری کودکان با بیان اینکه دلایلی متعدد منجر به درگیر شدن کودکان با ترس از جدایی می‌شود که بخشی از این عوامل مربوط به داشتن اضطراب در ژنتیک کودکان است، تصریح می‌کند: بخش عمده‌ای از عوامل زمینه‌ساز بروز این اضطراب در کودکان مربوط به شیوه‌های تربیتی استاندارد است و والدینی که با داشتن روش‌های تربیتی نادرست دلبستگی ناایمن را در فرزندان خود ایجاد می‌کنند، کودکان خود را در معرض درگیر شدن با این اختلال قرار می‌دهند.
ایجاد دلبستگی ناایمن در کودکان
وی با بیان اینکه ایجاد دلبستگی ناایمن در کودکان منجر به ترس آنها از والدین خود خواهد شد، ادامه می‌دهد: برخی از والدین به منظور تربیت فرزند خود، از تهدیداتی با مظنون ترک کردن کودک استفاده می‌کنند و با این اقدام زمینه‌ساز بروز اضطراب در فرزند خود می‌شوند و کارکردهای اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تبریزی با بیان اینکه اضطراب جدایی در بزرگسالان به شکلی متفاوت دیده می‌شود، می‌گوید: این اختلال به طور معمول در سنین کمتر از ۱۸ سالگی تشخیص داده می‌شود و در افراد بزرگسال بیشتر به صورت وابستگی بروز می‌کند و افراد بزرگسال درگیر با این اختلال به صورت مداوم ترس از دست دادن عزیزان خود را دارند و حاضر نیستند به سفرهایی بروند که از عزیزان خود دور باشند.
وی با اشاره به روش‌های درمانی اضطراب جدایی، اضافه می‌کند: روش‌هایی درمانی متفاوتی به منظور درمان این اختلال در مراکز مشاوره استفاده می‌شود؛ در واقع با تبدیل شدن مشکلی مانند اضطراب به یک اختلال، مراجعه به مراکز مشاوره از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
به کودک احساس امنیت بدهید
این درمانگر مشکلات یادگیری و رفتاری کودکان می‌افزاید: رویکردهایی مانند رفتار درمانی و بازی درمانی می‌توانند از رویکردهای مؤثر در راستای درمان کودکان درگیر با این مشکل باشند و والدین نیز باید از شیوه‌های صحیح دادن توجه مثبت به فرزندان خود اطلاع کافی داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: والدین باید بازی‌هایی را در منزل انجام دهند که منجر به ایجاد احساس ایمن بودن در کودک شود؛ در واقع والدین با این اقدام به فرزندان خود می‌آموزند که اگر زمانی در کنار آنها حضور ندارند، مجدد باز می‌گردند.
تبریزی با بیان اینکه قائم موشک، یک بازی دارای نقش مؤثر برای رفع این مشکل در کودکان است، می‌گوید: این بازی به کودکان می‌آموزد هنگامی که آنها والدین خود را نمی‌بینند، والدین باز هم حضور دارند؛ همچنین اصلاح روش‌های تشویق، تنبیه و شیوه‌های دستور دادن نیز در راستای درمان این اختلال مؤثر خواهند بود.
گریه کردن، بهانه‌گیری یا محکم چسبیدن به والدین، از نشانه‌های بارز اضطراب جدایی در نوزادان و کودکان به شمار می‌رود که در اوایل کودکی، واکنش‌هایی سالم و حاکی از سیر طبیعی رشد و نمو کودک هستند؛ در واقع اضطراب جدایی، یک مرحله طبیعی از رشد به شمار می‌رود که مدت زمان مشخصی در کودک بروز می‌کند و سپس از بین می‌رود، اما در صورتی که این اضطراب طولانی مدت شود و در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند، از آن به عنوان اختلال اضطراب جدایی نام می‌برند.
به گفته متخصصان این حوزه، رفتار درمانی شناختی، بهترین روش درمانی برای این نوع اختلال است و از گروه درمانی، خانواده درمانی و رفتار درمانی دیالیتیکی نیز می‌توان به عنوان سایر روش‌های درمانی این اختلال اشاره کرد، اما با این حال، کسب آگاهی از روش‌های صحیح تربیت فرزند و یاری جستن از مشاوران و روانشناسان این حوزه بهترین راهکار پیشگیری از تبدیل اضطراب جدایی به اختلال و رویارویی با این مرحله از رشد کودکان است.
نظر شما