به گزارش خبرنگار ایمنا، مدیریت پسماند مسئلهای است که با گستردگی شهرها و روستاها و رشد روزافزون جمعیت شهری در استان اصفهان و افزایش تعاملات انسانها با منابع طبیعی و زیست محیطی و عوارض دفع غیر بهداشتی و بازیافت مواد زائد سبب گرایش فزاینده سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان به فناوریهای نوآورانه هوش مصنوعی است، چرا که یکی از مزایای کلیدی هوش مصنوعی در سیستمهای مدیریت هوشمند زباله، قابلیت بهینهسازی مسیرهای جمعآوری زباله است، زیرا روشهای سنتی جمعآوری زباله اغلب به زمانبندیهای ثابت پیروی میکنند که منجر به گشت و گذارهای ناکارآمد و غیرضروری میشود.
با این حال، سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی قادر به تجزیه و تحلیل دادههای زمان واقعی هستند، مانند الگوهای تولید زباله و شرایط ترافیک، و بر اساس آنها، مسیرهای جمعآوری را به صورت پویا تنظیم کنند، با این کار، هوش مصنوعی میتواند به طور قابل توجهی مصرف سوخت و آلودگی را کاهش دهد، از این رو هدف اصلی از ایجاد و راهاندازی سامانه هوشمند جمعآوری پسماند خشک با عنوان «اصپاک» در بستر سامانه «اصفهان من» پیشگامانه در سطح کشور این است که شهرداری اصفهان بتواند با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات شیوهها و زیرساختهایی را فراهم کند که مردم یا مشتریان آنها با استفاده از این تسهیلات بتوانند سریعتر به اطلاعات و خدمات دسترسی پیدا کنند و از کیفیت خدماتی که دریافت میکنند راضی بوده و هر روز این خدمات بهتر و توسعه یافتهتر شود به شکلی که فرصتهای بیشتری به مشتریان آنان داده شود تا حتی در فرآیندها و خدمات آنها مشارکت داشته باشند و در تمامی روزهای هفته و در ساعات شبانهروز پاسخگوی انواع نیاز مردم جامعه خود باشد.
با اجرای طرح سامانه جمعآوری هوشمند اصپاک خدمات جدید شهرداری به شهروندان اصفهانی با هدف حفاظت از محیطزیست طی استفاده از انواع فناوریهای نوین در دستور کار این سازمان مردم نهاد قرار گرفت به نحوی که لزوم جلوگیری از ترددهای غیرضروری، شهرداری اصفهان را بر آن داشت تا با برداشت گامهایی فراتر از چشماندازها و تبدیل تهدیدات به فرصت با استفاده از پتانسیلهای علم فناوری اطلاعات، ارتباطات و ایجاد بستر اپلیکیشن «اصفهان من» به نشانی https://isfpak.com برای جمعآوری پسماند خشک از در منازل شهروندان اصفهان است تا در کمترین زمان و در نهایت سرعت خدمات کیفیت به مشترکان خود ارائه کند، لذا این طرح با هدف فراهمسازی امکان استفاده سهل و آسان از فناوری اطلاعات هوشمند به صورت مستقیم و ۲۴ ساعته، بدون تعطیلی و به منظور تأمین رفاه حال شهروندان و رعایت پروتکلهای بهداشتی در تمام منازل مشترکین اصفهانی پیادهسازی شده است.
علاوه بر این مزایا، خدمات الکترونیکی و هوشمند میتواند در تصمیمگیری مبتنی بر داده در مدیریت زباله نیز کمک کند، چرا که با تجزیه و تحلیل مقدار زیادی داده، هوش مصنوعی میتواند تجربیات و توصیههای ارزشمندی را به مسئولان مدیریت زباله ارائه دهد. به عنوان مثال، سامانه جمعآوری هوشمند اصپاک به صورت اپلیکیشن در دسترس شهروندان قرار گرفته است که با ثبت درخواست هوشمند افراد، حداکثر طی یک روز عوامل جمعآوری پسماند خشک، به جلوی در منازل شهروندان اعزام خواهند شد، زیرا چنین طرحی این امکان را برای مسئولان شهرداری اصفهان فراهم میکند تا به کمپینهای آموزشی مورد هدف برای ترویج بازیافت و کاهش زباله پرداخت کنند، علاوه بر این میتواند به بهبود فرآیندهای بازیافت زباله، مانند کمپوستسازی با تجزیه و تحلیل پارامترهای مختلف و پیشنهاد بهبودها کمک کند.
بنابراین همزمان با تشکیل بلدیه در شهرهای مختلف، دفع پسماندها و توجه به سلامت محیط زیست به روشهای مختلف در دستور کار قرار گرفت و با دست مایهای از پیشرفتهای علمی و تجربههای بومی و جهانی گامهای بلندی در این راه برداشته شد؛ در این میان راهکارهای متنوعی برای مدیریت پسماندها در کلانشهرهای کشور از جمله پسماند تر و خشک اجرایی شده است که نتایج مثبتی در راستای حفظ محیط زیست داشته است که شهرداری اصفهان نیز در راستای مدیریت پسماند خشک علاوه بر نصب ایستگاههای ثابت جمعآوری پسماند و جمعآوری از درِ منازل در اقدامی نو طرح هوشمندی را اجرایی کرده است.
طراحی اصپاک؛ در راستای ارائه خدمات بهتر و مؤثرتر به شهروندان و افزایش همکاری آنها برای بازیافت پسماند
در این میان امروزه تکنولوژی تلفن همراه نحوه تعامل با کاربران نهایی و مصرفکنندگان را به چالش کشیده است، فرقی نمیکند که کاربر مشتری، کارمند، همکار و یا حتی یک راننده سرویس مدرسه و بانو خانهداری باشد، چرا که آنها برای دسترسی آسان و سریع به اطلاعات، اپلیکیشنها را به وب سایتها ترجیح میدهند، از این رو غلامرضا ساکتی، ایجاد بستر اپلیکیشن «اصفهان من» به نشانی https://isfpak.com برای جمعآوری پسماند خشک از درب منازل شهروندان اصفهان، روی گوشی همراه را یکی از سهلترین روشهای فناوری نرمافزار «اصپاک» میداند و معتقد است که در این روش ارتباطات مشتریان با دانلود اپلیکیشن همراه مدیریت پسماند شهرداری اصفهان یکی درگاههای الکترونیکی است که شهروندان اصفهانی درخواستهای خود را با خیال آسوده ثبت و پیگیری میکنند، چرا که اپلیکیشن سازمان میتواند اطلاعات، خواستهها و نیازهای مشتریان را به صورت اتوماتیک و هوشمندانه دریافت و ذخیره کنند.
وی یکی از اصلیترین فعالیت حوزه مدیریت پسماند را تفکیک از مبدا است، میداند و اظهار کرده است؛ سالهای زیادی است که تفکیک از مبدا در اصفهان با برنامه و روشهای مختلف بهوسیله همکاری شهروندان با شهرداری و آموزشهایی که شهرداری و سازمان مدیریت پسماند گذاشته در حال انجام است، اما چند سالی بود که در رابطه با تحویل پسماند خشک با چالش روبهرو بودیم و انگیزهای برای شهروندان در زمینه تحویل پسماند خشک وجود نداشت؛ البته روشهای مختلفی در اصفهان از جمله ایستگاه ثابت دریافت پسماند خشک و مراجعه هفته یک بار در منازل اجرایی شده است که در خیلی از شهرها حتی کلانشهرها نداریم، از این رو اولین هدیه پیشبینی شده برای اصپاک بیمه آتشسوزی است که با تحویل ۲۵ کیلو پسماند خشک و کسب ۵۰ امتیاز حق بیمه را دریافت میکنند بر این اساس توسط بیمه طرف قرارداد شهرداری منزلشان بیمه میشود.
از سوی دیگر یکی از چالشهای حوزه جمعآوری پسماند خشک، مراجعه هفتگی خودروهای جمعآوری بازیافت به محلات بود، اما در حال حاضر با ثبت درخواست هوشمند افراد، حداکثر طی یک روز عوامل جمعآوری پسماند خشک، به جلوی در منازل شهروندان اعزام خواهند شد، چرا که در این طرح شهروندان میتوانند با مراجعه به سامانه «اصفهان من» به آدرس app.isfahan.ir یا وبگاه اصپاک به نشانی isfpak.com از امکان تماس یا ارسال پیام به پیک سیار سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان استفاده کرده و از مأموران این سازمان بخواهند تا به درب منازل، اماکن تجاری، ادارات و مجموعهها مراجعه کرده و پسماند خشک را تحویل گیرند، همچنین همشهریان میتوانند برای برقراری تماس با پشتیبان اصپاک با شماره ۱۸۰۰ تماس گیرند، بنابراین با وجود این اپلیکیشن و خدمت هوشمند، افراد با برنامهریزی میتوانند نسبت به تحویل پسماند خشک منازل خود اقدام کنند، تمام تلاشهای انجام شده در راستای ارائه خدمات بهتر و مؤثرتر به شهروندان و افزایش همکاری آنها است.
در حال گذر به سمت هوشمند شدن جمعآوری پسماند حرکت میکنیم
مهدی بقایی، معاون محیطزیست و خدمات شهری شهردار اصفهان در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه در حال گذر به سمت هوشمند شدن جمعآوری پسماند حرکت میکنیم، در مرحله گذار به این سمت برای تفکیکهای مناسب هستیم، میگوید: در قراردادهای جدید جمعآوری پسماند خشک، ایستگاههای ثابت و سیار در اختیار پیمانکاران جمعآوری پسماند تر مناطق پانزدهگانه قرار گرفته است.
وی میافزاید: سامانه اصپاک راهاندازی شده است و علاوه بر آن همچون گذشته، موضوع جمعآوری پسماند خشک با عبور خودروی مخصوص نیز انجام میشود، با توجه به اینکه ایستگاههای ثابت و سیار پسماند در مناطق وجود دارد، جمعآوری پسماند خشک نیز به پیمانکاران جمعآوری پسماند تر واگذار شد تا رقابتی بین این شرکتها ایجاد شود و بتوانند حجم بیشتری پسماند خشک را تحویل بگیرند.
معاون محیطزیست و خدمات شهری شهردار اصفهان اظهار میکند: سامانه «اصپاک»، به لحاظ پشتوانه و پشتیبانی تفاوتهایی با دیگر نرمافزارهای مشابه خود دارد و این جز به همت سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان محقق نشده است.
وی تصریح میکند: امیدواریم سامانه «اصپاک» تحول عظیم و خوبی را در حوزه جمعآوری پسماند خشک و البته در ادامه در بخش جمعآوری پسماند تَر داشته باشد، حرکت به سمت هوشمندی از افقهای آینده این مجموعه است.
بقایی میگوید: اقدام به جمعآوری پوستهای میوه در روز جمعه، از دیگر تفاوتهای و وجوه تمایز سامانه اصپاک، است، وارد شدن پسماند تر به موضوع هوشمندی، گام نخست در موضوع هوشمندی است.
وی میافزاید: بسیاری از افراد در دهه ۸۰، فرهنگسازی تفکیک پسماند خشک از تر و تحویل آن را امری شدنی نمیدانستند، اما اکنون از نظر تفکیک پسماند در سطح کشور پیشتاز بوده، اگر چه هنوز فرهنگسازی کاملی در بعضی موارد برای تفکیک سازی انجام نشده است.
معاون محیطزیست و خدمات شهری شهردار اصفهان اظهار میکند: در چشمانداز و افقی که برای سال ۱۴۱۰ در حوزه خدمات شهری شهر اصفهان ترسیم کردهایم، باید ۲۰۰ تن زباله شهر را کاهش دهیم، در این مسیر نیازمند مشارکت شهروندان هستیم.
وی تصریح میکند: در هر ۲۰۰ تن زباله، ۵۰ تن شیرابه، ۵۰ تن مواد سلولوزی، ۲۰ تا ۳۰ تن منسوجات و ۵۰ تا ۶۰ تن تفاله چایی وجود دارد که همه این موارد قابل جداسازی از پسماند تر است.
بقایی با بیان اینکه از طریق اصپاک در حال حاضر فقط پسماندهای خشک از درِ منازل شهروندان تحویل گرفته میشود، میافزاید: در مرحله نخست هر بار با تحویل پسماند خشک، مقدار آن در سیستم ثبت میشود و زمانی که این عدد به میزان ۲۵ کیلوگرم رسید یا ۵۰ امتیاز در نرمافزار ثبت شد، شهروندان میتوانند از بیمه آتشسوزی منازل به مبلغ یک میلیارد و ۴۰۰ تومان استفاده کنند.
وی میگوید: زمان حضور خودروهای جمعآوری پسماند خشک در منازل را خود شهروندان از طریق سامانه اصپاک در نوبتهای صبح یا بعدازظهر درخواست میکنند.
معاون محیطزیست و خدمات شهری شهردار اصفهان خاطرنشان میکند: در آینده نزدیک طرحهای بیمهای دیگر و کیف پول به این سامانه اضافه میشود و شهروندان میتوانند از کیف پول اصپاک برای بهرهمندی از خدمات کلی در شهر استفاده کنند؛ نکته دیگر اینکه روزهای جمعه پوسته میوهها نیز با ثبت درخواست در سامانه اصپاک تحویل گرفته میشود.
بیشترین پسماند تولیدی مربوط به پسماندهای عادی و خانگی است
جواد وروانی، دانشیار محیطزیست دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به خطرات جبرانناپذیر پسماندها بر محیطزیست، اظهار میکند: آلودگیهای محیطزیستی شامل سه عنصر آب، خاک و هوا میشوند که پسماندها، پتانسیلهای آلودگی زیستمحیطی در سه حوزه را دارند و حتی این آلودگی به محیطزیست خلاصه نمیشود و باعث بروز بسیاری از بیماریها و سرطانها برای افراد میشود، زیرا وقتی آب، خاک و هوا آلوده شد تأثیر مستقیمی در تهدید سلامت افراد دارد.
وی با بیان اینکه پسماندها براثر کاربری آن تقسیم میشود، میگوید: بر اساس جنس و نوع مادهای که در پسماندها وجود دارد، پسماندها طبقهبندی میشود، اما در حال حاضر پسماندهای پزشکی در بین دستهبندی پسماندها بیشترین خطرات را برای محیطزیست و انسان دارند.
این دانشیار محیطزیست دانشگاه آزاد اسلامی میافزاید: نمیتوان گفت کدام دسته از پسماندها بیشترین آلودگی را در کشور ایجاد کردهاند و هر منطقه از کشورمان یک نوع از دستهبندی پسماند در آن بیشتر و محیطزیست و سلامت افراد آن منطقه را به خطر انداخته است، اما در مجموع بیشترین پسماند تولیدی مربوط به پسماندهای عادی و خانگی است، زیرا جمعیت خانوارها در روستاها و شهرها هرروز رو به افزایش است.
وروانی اظهار میکند: یکی از سادهترین روشهای که در کشور برای دفن پسماند انجام میشود، دفن فیزیکی آنها است که این شیوه تنها پنهان کردن پسماند و مشکل است و این دفن پسماندها بهصورت فیزیکی، علمی و بیخطر برای محیطزیست نیست و روش اصولی مدیریت پسماند بیخطر سازی و بازیافت آن است.
وی میگوید: خلأهایی که در مدیریت پسماند وجود دارد این است که از پسماندها بهرهوری بهینهای نمیشود منظور از استفاده تبدیل کردن پسماند به انرژی، بازیافت و تولید ثروت و اشتغال برای افراد جامعه است، امروزه پسماندها در کشورهای توسعه یافته به عنوان طلای کثیف شناخته میشوند، زیرا این کشورها با بازیافت این پسماندها ضمن تولید انرژی، اشتغال و تولید ثروت ایجاد کردهاند.
برنامههای جامع شهرداری اصفهان در حفاظت از محیطزیست با بازیافت پسماند
اسماعیل کهرم، بوم شناس، فعال محیط زیست با اشاره به اهمیت مسئله پسماندها در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به برنامههای جامع شهرداری اصفهان در حفاظت از محیطزیست با بازیافت پسماند، میگوید: میتوانیم با تفکیک از مبدأ زبالههای خشک را تحویل بازیافت دهیم و با تغییر در روش مصرف اقلام مورد استفاده به همدیگر کمک کنیم؛ منتظر نباشید کسی دعوتتان کند.
وی با بیان اینکه شهرداری اصفهان به حیطه حفاظت از محیطزیست ورود پیدا کرده است و برنامههای بسیار مفصلی برای آن دارد، اظهار میکند: شهرداریها تنها مسئول فرهنگسازی، جمعآوری زبالهها نیست؛ بلکه دیگر سازمانها و ارگانها مرتبط زیست محیطی و بهداشتی نیز از مسئولان این امر هستند؛ این سازمانها باید با یاری یکدیگر به فرهنگسازی در زمینه بازیافت زبالهها و آموزش آن اهمیت دهند.
این فعال محیط زیست پیرامون اینکه، روزانه به علت استفادههای عدیده از پلاستیک به صورت یکبار مصرف و تبدیل سریع به زبالههای غیرقابل بازیافت مشکلات و حتی معضلات زیست محیطی فراوانی را برای کره زمین ایجاد میشود، میافزاید: در کشورهای پیشرفته تدابیر مهمی برای منسوخ کردن استفاده پلاستیک در طبیعت اندیشیده شده و راههای جایگزین مختلفی را امتحان کردهاند، بعضی از کشورها به جای کیسههای پلاستیکی از کیسههای پارچه یا مقوایی در طبیعت استفاده میکنند، لذا این موضوع مهم باید برای حفاظت از محیطزیست و حیات وحش در کشورمان رایج شود تا کیسههای پلاستیکی در طبیعت رها نشود، زیرا این نخهای نایلونی سبب گرفتاری پای پرندگان شده و یا آنها را زخمی میکند، یا باعث مرگ آنان خواهد شد.
وی با بیان اینکه امروزه زمان مفید استفاده از نایلون حدود سه تا پنج روز است، میگوید: برخی معتقدند که زمان بین رفتن نایلون بسیار طولانی است و بین یکهزار تا دو هزار سال طول میکشد، اما چندان عقیدهای در این زمینه ندارم، زیرا هفتاد سال بیشتر از تولید نایلون نمیگذرد، از این رو هنوز به طور دقیق نمیدانیم مواد پلاستیکی به چه میزان در طبیعت عمر میکند و چه زمانی از بین میرود؟ لذا نمیتوان بر زمان از بین رفتن آن صحه گذاشت.
کهرم پیرامون اینکه میتوانیم با تفکیک از مبدأ زبالههای خشک را تحویل بازیافت بدهیم و با تغییر در روش مصرف اقلام مورد استفاده به همدیگر کمک کنیم، خاطرنشان کرد: شهرداری اصفهان برنامههای بسیار مفصل و جامع برای بازیافت و جمعآوری پسماند خشک به طور مکانیزه از سطح شهر دارند و هر روزه صدها تن کود از این زبالهها تولید میشود.
پایداری محیطزیست با مدیریت هوشمند زباله
قنبر احدزاده، فعال و کارشناس محیطزیست با بیان اینکه شهرداری اصفهان به منظور حفظ محیطزیست، مدیریت پسماندها و زیستپذیری هرچه بیشتر نصفجهان، نسبت به راهاندازی سامانه هوشمند جمعآوری پسماند خشک با عنوان «اصپاک» در بستر سامانه «اصفهان من» پیشگامانه در سطح کشور اقدام کرده است، میگوید: مدیریت پسماند یکی از ضروریترین محورهای توسعه پایدار محیطزیست محسوب میشود.
وی اظهار میکند: در سالهای اخیر، نگرانی روز افزونی در جهان برای پایداری و حفاظت محیطزیست، سبب گرایش دولتها و سازمانها به طور فزایندهای به فناوریهای نوآورانه بوده است تا با مسئله فوری مدیریت پسماند خشک روبهرو شوند، یکی از این فناوریها که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است هوش مصنوعی است، زیرا یکی از مزایای کلیدی هوش مصنوعی در سیستمهای مدیریت هوشمند زباله، قابلیت بهینهسازی مسیرهای جمعآوری زباله است، چرا که روشهای سنتی جمعآوری زباله اغلب به زمانبندیهای ثابت پیروی میکنند که منجر به گشت و گذارهای ناکارآمد و غیرضروری میشود.
این فعال و کارشناس محیطزیست، بهترین روش برای حفظ طبیعت، بازیافت زبالههای رها شده میداند و میافزاید: هر فردی که دغدغه حفظ محیطزیست داشته باشد، اولین قدمی که میتواند برای آن بردارد، توجه به ساماندهی بازیافت است، زیرا بازیافت زباله به کاهش آلودگی آب، هوا و خاک کمک میکند، در واقع با بازیافت، نیاز به استخراج معادن، حفاری و چوببری کمتر میشود، علاوه بر این، بازیافت بر کاهش سرعت تغییر اقلیم تأثیرگذار است، چرا که باعث تنزل اثر گازهای گلخانهای خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه با همهگیری شیوع کرونا در سطح جامعه، فناوری الکترونیکی و شهر هوشمند توانسته به طور مطلوبی موقعیت ارتباطات غیرحضوری خود را پیدا کند، تصریح میکند: مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با محوریت توسعه خدمات الکترونیک و پیشبرد اهداف شهر هوشمند؛ امکانات فراوانی را برای تحقق مشتری مداری فراهم کرده و با به کارگیری فناوریهای جدید به بهبود فرآیندهای ارائه خدمات عمومی، تسریع در ارائه خدمات، پاسخگوتر شدن و شفافیت اطلاعات، کاهش فاصله میان شرکت و مشترکان، مشارکت شهروندان در تصمیمگیریهای عمومی و تسهیل فرآیندهای کاری سازمانها را به عرصه ظهور تبدیل کرده است، شاید اجرای این طرح طی چند سال گذشته به مانند شرایط فعلی مورد استقبال و رغبت مردم قرار نمیگرفت.
در نهایت؛ امروزه صرف نظر از تعاریف متنوع و دامنه وسیع کاربرد فناوری ارتباطات در بخشهای مختلف زندگی بشری، دسترسی سریع به اطلاعات و انجام امور بدون در نظر گرفتن فواصل جغرافیایی و فارغ از محدودیتهای زمانی که محوریترین دستاورد فناوری نرمافزار «اصپاک» در بستر سامانه «اصفهان من» پیشگامانه در سطح کشور است، تغییرها در عرصههای گوناگون بشر همیشه و در تمام زمینهها با مقاومتهایی روبهرو است، اما بدون شک ایجاد بسترهای لازم و دسترسی سهلتر و دقیقتر تغییرات، ریشه اعتمادسازی مردمی را پرورش و توسعه خواهد داد، بنابراین در دهههای اخیر که ظهور فناوریهای جدید اطلاعات و ارتباطات جز جداییناپذیر زندگی انسان قلمداد میشود، اجرای طرح شیوه غیرحضوری طرح سامانه جمعآوری هوشمند اصپاک خدمات جدید شهرداری به شهروندان اصفهانی با هدف حفاظت از محیطزیست با بهرهمندی از تکنولوژیهای نوین در جهت هوشمندسازی شهری و شهر هوشمند برای جلب اعتماد شهروندان یکی از مهارتهای هوش اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی الزامات زندگی است، اما نباید فراموش کرد لازمه ایجاد فناوریهای الکترونیکی تنها در نظر گرفتن و ایجاد ساختار فنی نیست، بلکه باید جامعه نیز از نظر زیرساختهای فرهنگی و اجتماعی شرایط ورود به این پدیده را داشته باشند، لذا ایجاد ارتباطات غیرحضوری رابطهای دوسویه است که شهروندان در طرف دیگر این جریان قرار دارند و همکاری آنها به طور قطع استمرار و توسعه و تقویت طرحهای هوشمندانه را رقم میزند.
نظر شما