به گزارش خبرنگار ایمنا، امروز گردشگری یکی از درآمدزاترین صنایع جهان است که شالوده اقتصاد بسیاری از کشورها را تشکیل می‌دهد، کشوری که با اتکا به گردشگری اقتصاد خود را توسعه می‌دهد، در واقع با یک تیر چند نشان زده است؛ زیرا علاوه بر توسعه اقتصادی، نشاط اجتماعی و زیرساخت‌های اساسی کشور نیز دستخوش تغییراتی بدون بازگشت خواهد شد.
هر اقدام و هزینه‌ای که برای جذب گردشگران انجام شود، به نوعی سرمایه‌گذاری برای درآمد بیشتر در آینده است، ایران پهناور و کهن با اقوام مختلف که هرکدام دارای آداب و رسوم و فنون و باورها و شیوه زندگی خاص خود هستند، ظرفیت بزرگی در جذب گردشگران به خود دارد. چنین گنجینه گرانبهایی نباید بدون استفاده بماند و یا به راحتی نادیده گرفته شود.
تنوع در نوع کوچ عشایر، جاذبه‌ای برای گردشگری
یک پژوهشگر مردم‌شناس معتقد همانطور که تنوع طبیعت مانند کویر، جنگل، کوهستان، دریا و آبشار، در جذب گردشگر مؤثر است، تنوع قومی و ایلی و عشایری نیز با آداب و رسوم پوشاک و غذا و صنایع دستی و مسکن و تنوع فرهنگ اقوام ایرانی نیز می‌تواند گردشگران را جذب کند.
حمیدرضا حسنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا بیان می‌کند: برای مثال، نوع کوچ بختیاری‌ها و قشقایی‌ها و سایر ایلات متفاوت است و محصولات متفاوتی نیز دارند. عشایر سنگسر بیش از ۳۰ نوع محصول از شیر تولید می‌کنند که در فهرست آثار معنوی ثبت شده است و پوشاک مخصوص به خودشان را دارند. جاذبه‌های ایلات و اقوام با توجه به تنوعی که دارد، در جذب گردشگر بسیار مؤثر است.
وی می‌افزاید: جاذبه گردشگری فقط طبیعت زیبا نیست بلکه تنها با توجه به چند مقوله پوشاک، مسکن، محصولات غذایی و مراسم عروسی و عزا، می‌توان گردشگری را رونق داد. بختیاری‌ها با شیوه عزاداری متفاوتشان که ساز چپ می‌نوازند و برد شیر (شیر سنگی) که روی سنگ مزار قرار می‌گیرد، می‌توانند گردشگران را جذب کنند. شیوه زندگی، هنر و صنایع دستی، باورهای اقوام در رابطه با طبیعت و روش وفق دادن خود با طبیعت محل زندگی‌شان مثل خنک نگه داشتن آب و محصولات غذایی در کویر، می‌تواند جاذبه گردشگری باشد.
این پژوهشگر مردم‌شناس بیان می‌کند: امروز گردشگری روستایی و عشایری در حال پیشرفت سریع است و حتی در دورافتاده‌ترین نقاط استان‌های مختلف نیز بوم گردی وجود دارد که پذیرای گردشگران است و گردشگران می‌توانند از موسیقی و ترانه محلی، خوراکی‌های محلی و آئین‌های مختلف و دیدن طبیعت لذت ببرند.
حسنی می‌گوید: امروز بسیاری از آئین‌های روستایی که در گذشته فقط در عروسی‌ها اجرا می‌شد، در جشنواره‌ها اجرا می‌شود؛ رقص چوب بازی، نمایش اسب چوبی سبزوار و شتر گمشده، مراسمی بود که داشت به فراموشی سپرده می‌شد اما با جان گرفتن بوم‌گردی، روستاگردی و عشایرگردی، دوباره زنده شد و امید است به عنوان میراث کهن برای آیندگان باقی بماند.
وی می‌افزاید: مراسم عزاداری شاخص زیادی در ایران وجود دارد. عزاداری‌های محرم، تنوع زیادی در کشور ما دارد. در شاهرود مرایم «یا عباس یا عباس» در روز پنجم محرم و نخل‌گردانی‌ها در بسیاری از نقاط کشور، جزو مراسم خاص و شاخص است. در هر منطقه، آئین‌های ازدواج و عروسی‌های سنتی، مراسم گذار تولد تا بلوغ برای نوزادان و حتی آئین سوگواری در مرگ افراد، تحت عنوان میراث ناملموس و نانوشته شاخص است. ترانه‌ها و ادبیات شفاهی، لالایی‌ها و ضرب المثل‌ها نیز از میراث ناملموس است که غالباً ثبت نمی‌شود اما سینه به سینه بین نسل‌ها منتقل می‌شود. برای مثال، دختر قالی‌باف روستایی نقش قالی را از مادرش یاد می‌گیرد و بدون اینکه جایی بنویسد و یا ثبت کند، به فرزند خود منتقل می‌کند. این همه نقوش سنتی روی دست بافته‌ها برای گسترش گردشگری مفید است. عشایر با الهام از شکار و طبیعت محل زندگی خود این نقوش را خلق کرده‌اند و این‌ها زیبایی اقوام مختلف ایران است.
نقوش روی سنگ مزار و یک دنیا معنا
این پژوهشگر مردم‌شناس با بیان اینکه با دقت در نقوش سنگ مزارها، یک دنیا معنا و داستان وجود دارد، می‌گوید: بسیاری از محققان امروز به آرامستان‌ها می‌روند و نقوش سنگ قبرها را مطالعه می‌کنند تا دریابند که چرا تصاویر خاص در قرون گذشته حکاکی شده است و فرهنگ و باورهای مردم منطقه را بشناسند.
حسنی بیان می‌کند: ابزار آلات و فنون سنتی هر قوم و هر منطقه مخصوص به خودشان است، فنون سنگ‌تراشی، چرم‌دوزی کارهای چوبی، پنجره‌های گره‌چینی، اسلحه سازی، کشاورزی، تقسیم آب و انتقال آب در سطوح ناهموار، ساخت قنات و لایروبی آن، پخت نان و تهیه لبنیات باعث می‌شود اقوام در منطقه خود زندگی را پیش ببرند که این موضوع به وفور در ایران وجود دارد. تفاوت اقلیم‌های مختلف و روش‌های زندگی مختلف درخور هر منطقه جاذبه گردشگری است.
وی می‌افزاید: تجربه کوچ، مسئولیت‌های زن عشایر در این زندگی، طی کردن مسیر کوچ به این طولانی و حمل تجهیزات زیادشان برای گردشگران جذاب باشد.
این پژوهشگر مردم‌شناس می‌گوید: رسم زیبای «گلغلتان» در امیریه دامغان، هر سال بهار برگزار می‌شود. در این آئین، کودکان که اولین بهار خود را می‌بینند، را در گلبرگ‌های گل محمدی می‌غلتانند و معتقد هستند این کودک دیگر دچار بسیاری از بیماری‌های پوستی نمی‌شود. این آئین همراه با نوازندگی محلی و اشعار روایی و صلوات انجام می‌شود و همین رسم سنتی باعث شده است از ۱۴ سال پیش در این منطقه جشنواره گردشگری برگزار شود و بسیاری از خانواده‌ها از مناطق مختلف کشور نوزاد خود را گلغلتان می‌کنند.
حسنی ابراز می‌کند: یک رسم زیبای دیگر، دوخت کیسه مراد در ۲۷ ماه رمضان است که در زنان در مساجد جامع کیسه کوچک می‌دوزند و سکه‌ای در آن می‌گذارند و حاجت طلبی می‌کنند. از این رسوم در فرهنگ ما بسیار زیاد است؛ مانند نوروزخوانی و شوخوانی یا سحرخوانی در ماه رمضان که در آن فردی خوش‌صدا هنگام سحر ابیات حزن انگیز بر پشت بام می‌خواند و مردم را بیدار می‌کند.
وی می‌افزاید: خوشبختانه امروز جشنواره‌های گردشگری مبتنی بر آداب و رسوم سنتی در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود و می‌تواند در معرفی و زنده نگه‌داشتن این رسوم و انتقال آن به آینده و جذب گردشگران نیز مؤثر باشد.
به گزارش ایمنا، آداب و رسوم زیر مجموعه میراث فرهنگی محسوب می‌شود و کشور ایران با دارا بودن فرهنگ غنی و همزیستی اقوام و ادیان مختلف، از این بابت تنوع قابل توجهی را دارد و سرمایه‌گذاری بر روی معرفی آداب و سنن در گوشه و کنار کشور، می‌تواند عامل مؤثری در جذب گردشگر داخلی و خارجی باشد.
نظر شما