به گزارش خبرنگار ایمنا، عبارت اوردوز (Overdose ) یک کلمه انگلیسی و به معنای مصرف بیش از اندازه یک دارو یا ماده مخدر است، در حالت بیش‌مصرفی ممکن است بدن به مرحله سمی برسد و مرگ فرد را رقم بزند.
در واقع، زمانی که متابولیسم بدن فرد قادر به سم‌زدایی و خروج حجم زیادی از ماده مخدر یا دارو نیست، اوردوز اتفاق می‌افتد، این اتفاق به علت خطرناک بودن و عوارض جدی جسمی باید به سرعت به‌خصوص زمانی که تصادفی و غیرعمد رخ می‌دهد، تشخیص داده و درمان شود.
مصرف چند ماده مخدر به صورت همزمان، استفاده از مواد مخدر همراه با الکل، مصرف بیش از حد داروهای اپیوئیدی از جمله کدئین، مورفین، متادون، ترامادول و بوپرنورفین بیش از مقدار معمول و تجویز شده نیز می‌تواند منجر به اوردوز شود.
برخی افراد نسبت به داروها یا مواد خاصی حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند و با مقادیر پایینی از آن نیز دچار مسمومیت می‌شوند؛ بنابراین احتمال اوردوز این افراد حتی با مصرف دوز نرمال یک دارو نیز ممکن است.
علائم اوردوز
علائم مسمومیت و اوردوز با مواد مخدر و داروهای مختلف متفاوت است، اما علائم مشترک و عمومی بین تمام این مسمویت‌ها وجود دارد. مشکل تنفسی شدید از جمله مهمترین مشکلات فرد اوردوز کرده است و به سبب مشکل‌های تنفسی شدید، ممکن است از گلوی فرد صدای خرخر شنیده شود.
انسداد مجاری تنفسی و خر خر کردن گلو از جمله علائم بسیار شایع اوردوز محسوب می‌شود و وجود درد بسیار شدید در قفسه سینه که ممکن است به علت وجود اختلال در عملکرد قلب باشد، احساس درد در ناحیه شکم و معده و داشتن مردمک‌های چشم گشادتر از حالت معمول نیز از دیگر علائم اوردوز به شمار می‌رود.
رنگ لب‌ها و سر انگشت‌های فرد در مرحله اوردوز تغییر می‌کند و کبود می‌شود، بالا رفتن درجه حرارت نیز از جمله علائم اوردوز و ممکن است به فرد حالت رعشه و تشنج دست دهد. فرد اوردوز کرده حالت تهاجمی و عصبانیت به خود می‌گیرد و سرگیجه و عرق سرد و توهم زدن و هذیان گفتن نیز از علائم اوردوز است.
همچنین فرد اوردوز کرده با کاهش فشار خون، پایین آمدن ضربان قلب و سایر علائم حیاتی بدن، مسمومیت شدید، بیهوشی کما و در نهایت مرگ روبه‌رو می‌شود؛ از همین رو، در صورت مشاهده هر یک از علائم مذکور بلافاصله نسبت به انتقال فرد مسموم شده به اورژانس اقدام کنید تا عوارض اوردوز کنترل و آسیب‌های وارد شده به فرد به کمترین حالت خود برسد.
اوردوز در چه حالت‌هایی رخ می‌دهد؟
مصرف بیش از اندازه یک یا چند نوع دارو یا یک یا چند نوع ماده مخدر، مصرف سهوی دارو یا مواد در دسترس کودک، استفاده بیش از اندازه یک یا چند نوع ماده مخدر در یک نوبت، مصرف یک یا چند نوع ماده مخدر طی یک دوره زمانی کوتاه و استفاده از دوز بالاتر مواد پس از ترک، حالت‌هایی هستند که بیشترین احتمال اوردوز را به خود اختصاص می‌دهند.
هنگام وقوع اوردوز سم زیادی در بدن ایجاد می‌شود که عملکرد حیاتی بدن را مختل می‌کند، قلب و مغز دو بخش حیاتی مهم بدن هستند که در این مواقع ممکن است دچار اختلال در عملکرد خود شوند. این اختلال ممکن است به شکل کاهش ضربان قلب یا تنفس نادرست و خفگی بروز کند.
به ویژه زمانی که فردی با مصرف بیش از حد یک ماده مخدر صنعتی دچار اوردوز شود، بخش‌های عصبی مغز او مختل خواهد شد که این اختلال دی‌اکسید کربن خون را افزایش می‌دهد و باعث خفگی می‌شود.
حمله قلبی، سکته قلبی یا مغزی، بیهوشی و کما، بسته شدن راه هوا و خفگی از دیگر خطراتی است که اوردوز برای فرد تحت تأثیر به همراه دارد.
احتمال اوردوز با کدام ماده مخدر بیشتر است؟
احتمال اوردوز مواد مخدر و داروهای مختلف با هم متفاوت است. بر اساس آمار و مطالعات انجام شده مواد مخدر زیر بیشترین میزان اوردوز و مرگ و میر ناشی از آن را داشته‌اند:
اوردوز تریاک و مشتقات گیاه خشخاش: تریاک و مشتقات آن مانند متادون، مورفین، هروئین، فنتانیل، اکسی کودون و هیدروکودون بیشترین آمار بیش مصرفی را به خود اختصاص داده‌اند.
اوردوز کوکائین: کوکائین به عنوان دومین عامل اوردوز و مرگ ناشی از آن شناخته می‌شود. اگرچه کوکائین به تنهایی علت مرگ مستقیم در اوزدوز نیست، اما به دلیل اینکه با الکل و مخدرهای دیگر مانند بنزودیازپین و مشتقات تریاک مصرف می‌شود، موجب مرگ فرد خواهد شد.
اوردوز بنزودیازپین: بنزودیازپین حاوی آلپرازولام و دیازپام است و مانند کوکائین این ماده نیز به تنهایی منجر به مسمومیت شدید نمی‌شود، اما مصرف همزمان ان با الکل، مشتقات تریاک و داروهای مسکن ریسک اوردوز را افزایش می‌دهد.
اوردوز شیشه: شیشه یا کریستال قوی‌ترین نوع مت آمفتامین است و در سال‌های اخیر آمار اوردوز با مت آمفتامین‌ها به شدت افزایش یافته است.
اوردوز الکل: بخش قابل توجهی از اوردوز منجر به مرگ ناشی از بیش مصرفی الکل است، همچنین الکل تأثیر سایر مواد مخدر بر بدن را افزایش می‌دهد؛ بنابراین مصرف همزمان الکل و مواد مخدر دیگر خطر اوردوز را افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان چند مخدر (الگو چند مخدری): مصرف همزمان چند ماده مخدر فشار زیادی به بدن وارد کرده و با ایجاد مسمومیت شدید در بدن احتمال اوردوز را به شدت افزایش می‌دهد. استفاده ترکیبی از تماز (تمازپام)، بنزودیازپین هایی مانند آلپرازولام (زاناکس) و الکل همزمان با موادی مانند هروئین، اکسی کودون (اکسی کانتین) و مورفین، خطر اوردوز را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
عوامل مؤثر در افزایش خطر اوردوز
اعتیاد طولانی مدت به هرنوع ماده مخدر موجب مسمومیت می‌شود و برخی عوامل احتمال بروز اوردوز و عوارض ناشی از آن را بیشتر می‌کند که از جمله آنها می‌توان به افزایش تدریجی مقدار مصرف ماده مخدر، پایین بودن تحمل و مقاومت بدن، سابقه اوردوز و بیش مصرفی، سابقه اقدام به خودکشی و تزریق مواد اشاره کرد.
قطع ناگهانی برنامه درمان اعتیاد، شروع مجدد مصرف مواد بعد از درمان اعتیاد، مصرف مقدار زیادی مخدر در یک وعده، مصرف همزمان چند ماده مخدر با هم یا ماده مخدر همراه با الکل، وابستگی روانی شدید به مواد و دیر رسیدن فرد اوردوز کرده به مراکز درمانی از دیگر عوامل مؤثر در افزایش خطر اوردوز است.
نجات فرد اوردوز کرده چگونه است؟
فردی که دچار سوءمصرف یا بیش‌مصرفی می‌شود، در معرض خطرهای جانی مثل کما، سکته و حتی مرگ قرار دارد؛ اگر با چنین فردی در زمان اوردوز روبه‌رو شدید، به کمک او بروید و برای نجات جان او کاری انجام دهید.
فردی که دچار بیش‌مصرفی می‌شود، شرایط ناگواری خواهد داشت و شما به تنهایی از عهده کمک به او برنمی‌آیید؛ بنابراین، با اورژانس تماس بگیرید یا فرد حادثه دیده را به یک مرکز درمانی منتقل کنید. در این بین، اقداماتی را می‌توانید برای نجات جان شخص و جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر انجام دهید.
خونسرد باشید، سطح هوشیاری و وضعیت جسمی فرد بیمار را ارزیابی کنید، اگر بیمار هوشیار است، او را به آرامش دعوت کنید، با پرسیدن چند سوال از وضعیت جسمی و میزان مصرف او آگاه شوید، اطلاعات لازم برای مراقبت‌های بیشتر در مرکز درمانی را از شخص بیمار دریافت کنید، اگر اختلال تنفسی بیمار را تشخیص دادید، او را به پهلو یا وضعیتی بخوابانید که دچار خفگی و انسداد راه تنفسی نشود، نبض بیمار را بررسی کنید و در صورت بیهوشی و تشخیص احتمال ایست قلبی، احیای قلبی ریوی را انجام دهید.
در صورت بیهوشی فرد بیمار و آسیب‌های جدی، بلافاصله فرد را به بیمارستان یا مراکز درمانی دیگر منتقل کنید تا تحت درمان قرار گیرد.
نظر شما