به گزارش خبرنگار ایمنا، پلنگ ایرانی در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت طبقه‌بندی شده و در کنار اردک سرسفید، جزو گونه‌های در معرض خطر یا (ENDANGERED) به شمار می‌رود. پلنگ و یوزپلنگ دو گونه چتر هستند و گونه چتر یا سایبان Umbrella Species به جانداری گفته می‌شود که حضورش در یک محیط برای سایر گونه‌ها جنبه حمایتی دارد، به عبارت دیگر این گونه‌ها با دارا بودن گستره خانگی وسیع و نیازهای زیستگاهی گسترده با سایر گونه‌ها همپوشانی زیستگاهی دارد، بدان معنی که اگر در مسیر حفاظت از آن گام برداشته شود، سایر گونه‌ها نیز به طور غیرمستقیم حفظ می‌شوند و بر این اساس حمایت از پلنگ و یوزپلنگ آسیایی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در این میان، کمتر فرد آگاه و آشنا به محیط زیستی است که «ارس»، این توله پلنگ ایرانی را نشناسد و برای دیگر افراد نیز اگرچه ممکن است این نام همراه با داستان زندگی پرنشیب و فرازش شناخته شده نباشد، اما نامی آشنا به گوش همگان است. ارس ۴۰ ماهه بود که در سال ۱۳۹۱ از متخلفان شکار و صید زنده‌گیری شد؛ حملات صرع از سال ۹۵ به صورت نامنظم در این توله پلنگ مظلوم و داغدیده زخم شکارچیان آغاز شد و در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ بود که این‌گونه ارزشمند، که هنوز تنها پلنگ باغ وحش مشهد است، به دلایل نامشخص دچار شدت حملات تشنجی و عصبی و تداوم آن شد.
فرایند تشخیصی و درمانی بیماری «ارس»، تنها پلنگ باغ وحش مشهد، سبب شد این‌گونه ارزشمند از ۱۱ سال پیش تاکنون، هرچند کج‌دار و مریز به حیات خود ادامه دهد و به تعبیری می‌توان ادعا کرد انجام اقدامات مؤثر برای زنده ماندن این گربه‌سان بیمار از ایام تولگی تا امروز، می‌تواند به عنوان الگویی بی‌همتا در عرصه ملی و جهانی معرفی شود، لذا در سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار در کشور مراحل سی تی اسکن و ام. آر. آی با هدف تشخیص بیماری و به تبع آن تجویز صحیح، بر روی ارس انجام گرفت که مشخص شد این‌گونه ارزشمند دچار بیماری عصبی شده است و سیر درمان این پلنگ چندین سال زیرنظر جدی دامپزشکان متخصص و دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد و نیز نظارت دقیق اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در جریان است.
براین اساس دی‌ماه سال گذشته بود که چند روز بی‌حالی ارس توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد و روند آزمایش‌ها و درمان بار دیگر از سر گرفته شد و تیم تخصصی دامپزشکی و درمانی با هدف حفظ این‌گونه ارزشمند کمر همت بستند تا بار دیگر جان این توله پلنگ را در برابر بیماری پیش رونده و رو به وخامت حفظ کرده و دل دوستداران محیط‌زیست را شاد کنند، اما خبر بدحالی دوباره ارس پس از حدود شش ماه، قلب خاطرخواه محیط‌زیست را به درد آورد و بار دیگر نفس‌ها به شمارش افتاد و آنان که در جریان روند زیست ارس هستند همچنان شرایط را با نگرانی دنبال کرده و امیدوارند که تخصص و دانش متخصصان به بهبود حالش کمک کند، پرداختن به الگوی تشخیصی و درمانی "ارس" از آن جهت مهم و ضروری است که روند درمانی این پلنگ موجب شده، خراسان رضوی در یک دهه اخیر در درمان پلنگ‌های زخمی و بیمار تجارب ارزنده‌ای اندوخته و در مراحل درمان و رهاسازی آنان در محیط زیست موفق عمل کند.
تشخیص صحیح، رمز ادامه حیات پلنگ پیر باغ وحش مشهد
آن‌گونه که جواد خوش‌نگاه، سرپرست تیم درمان تخصصی ارس، در دی‌ماه سال گذشته بر منحصربه‌فرد بودن فرایند تشخیصی و درمانی این پلنگ تاکید کرده و گفته بود که حمله ویروسی به سلول‌های مغزی و عفونت ایجاد شده، عامل اصلی بی‌حالی "ارس"، در کنار بیماری عصبی قدیمی این‌گونه ارزشمند است.
وی ادامه داد: بیماری ارس کنترل شده است و در ببرهای بنگال و شیرهای آفریقایی طی سال‌های اخیر شیوع بیماری مشابه بیماری ارس مشاهده شده است، این گونه‌ها تلف شدند، اما به دلیل تشخیص صحیح بیماری عصبی این پلنگ در سال ۱۳۹۷ و تجویز درست دارو و همچنین شرایط خوب نگهداری و محیط، شاهد ادامه حیات ارس هستیم.
سرپرست تیم درمان تخصصی ارس، با اشاره به اینکه در حالت خوش‌بینانه پلنگ در طبیعت به صورت میانگین ۱۵ سال عمر می‌کند، اظهار کرد: اعتقاد داریم ارس که اکنون وارد ۱۱ سالگی شده میزبانی خوبی در بیماری داشته و مقاومت بدنی بالایی دارد و البته نمی‌توان به صورت علمی پیش بینی کرد که این پلنگ تا چند سال عمر می‌کند.
وی درباره روند درمانی ارس در سال ۱۴۰۱، خاطرنشان کرد: طی یک دوره یک تا شش ماهه دوباره پس از مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک و تداوم داروهای قبلی با انجام آزمایش روند بیماری را کنترل خواهیم کرد.
روند درمان ارس، الگوی عالی همکاری در حفظ گونه‌های ارزشمند
براین اساس محمد عرفانی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی در بیستم تیرماه امسال، اظهار کرد: از اوایل سال ۹۲ که ارس را در ۴۰ ماهگی از چنگال متخلفان شکار و صید خارج کردیم، به دلیل شرایط خاص سنی و عدم امکان ادامه حیات، در باغ وحش مشهد نگهداری شد اما از سال ۱۳۹۵ بود که حملات نامنظم صرع جانش را با خطر روبه‌رو کرد.
وی با بیان اینکه بیماری ناشناخته این جانور در سال‌های ۹۶ و ۹۷ تشدید شد، گفت: از همان سال بود که تیم درمانی کار کنترل ۲۴ ساعته، سونوگرافی و انگل شناسی را انجام داده و داروهای لازم را برای بهبود نسبی ارس تجویز کرد.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی با اشاره به بی حالی ارس در دی‌ماه ۱۴۰۱ بعد از مشاهده علائم بیماری، افزود: بار دیگر با تشکیل تیم متخصصان محیط زیست، دامپزشکی و دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی تصمیم بر بیهوشی ارس گرفته شد و بار دیگر رادیولوژی و سونوگرافی ارس و نیز اقدامات درمانی انجام شد.
وی با بیان اینکه نکته قابل توجه در این چرخه درمانی این است که طبق قاعده و نگرش کلی در حیات وحش این پلنگ از همان سال ۹۱ با توجه به بیماری که به آن مبتلا بود عملاً از چرخه طبیعت خارج بود، تصریح کرد: تمام تلاش ما بر کنترل بیماری و کند شدن روند پیشرفت بیماری ارس بود و خوشبختانه همین امر موجب شد ارس تا کنون زنده بماند.
عرفانی با اشاره به اینکه عمر گونه پلنگ در شرایط طبیعی حدود ۱۸ سال است، اظهار کرد: تلاش‌ها و اقدامات تشخیصی و درمانی در قالب یک کار تیمی و با حضور متخصصان موجب شد ارس تا کنون ۱۱ سال به زندگی خود ادامه دهد و عملاً سن پیری را نیز تجربه کند.
درمان ارس، الگوی منحصربه فرد درمان در حیات وحش
وی با بیان اینکه روند درمانی ارس موجب شد که یک الگوی مناسب و عالی از همکاری بین‌بخشی در استان ایجاد شود، گفت: همکاری محیط‌زیست، شبکه دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی و مدیریت باغ وحش مشهد در این روند تجربه ارزشمند ملی و جهانی را در روند درمان به وجود آورد که قابلیت استفاده در حفظ سایر گونه‌های ارزشمند گربه‌سان و نیز سایر انواع گونه‌های حیات وحش را خواهد داشت.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی ادامه داد: در طول سال‌های گذشته تجربه درمان ارس موجب شد که چندین بار موفق به تیمار و بازگرداندن گونه‌های مختلف حیات وحش به زیستگاه‌های اصلی‌شان داشته شویم و این امر را مدیون تجارب حاصله از درمان ارس، به عنوان تنها پلنگ باغ وحش مشهد هستیم.
وی افزود: دستاوردهای کسب شده را مدیون ارس هستیم و نام این‌گونه ارزشمند و تجربیات آن همیشه ماندگار است و الگوی این مدل را می‌توان به سطح کشور و حتی جهان نیز ارائه کرد زیرا تجربه توله پلنگ باغ وحش مشهد در دنیا بی‌نظیر و یگانه است.
بار دیگر حال ارس ناپایدار شد
عرفانی با بیان اینکه طی روزهای اخیر به دلیل پیشرفت بیماری این‌گونه ارزشمند جانوری حال مساعدی ندارد، گفت: در سال ۱۳۹۷ برابر اعلام متخصصان دانشگاه فردوسی مشهد و بر اساس مستندات آزمایشگاهی و پاراکلینیک (به ویژه ام آر آی مغز و پی سی آر نمونه‌های گرفته شده از بیمار)، بیماری قطعی ارس، ابتلای شدید به ( CDV) دیستمپر سگسانان اعلام شد.
وی اظهار کرد: دیستمپر، بیماری ویروسی مخصوص سگسانان است که در مواردی نادر در گربه‌سانان و پلنگ‌های شرق کشور نیز دیده شده است؛ در فرم نوروتروپ ویروس شبکه اعصاب مرکزی حیوان درگیر می‌شود که منجر به بروز علائم عصبی و عدم هوشیاری و حملات صرعی می‌شود. حال این‌گونه ارزشمند مساعد نیست، اظهار امیدواری کرد که ارس این دوره را نیز با مقاومت بدنی بالای خود از سر بگذراند.
وضعیت «ارس» رو به بهبود است
براین اساس شنیده‌ها حاکی از این است که سیر بهبودی "ارس"، تنها پلنگ باغ وحش مشهد به دنبال مقاومت این‌گونه ارزشمند در مقابله با بیماری طی سه هفته گذشته رو به پیشرفت است، به طوری که ایمان محمدی آبیز، کارشناس مسؤول اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، اظهار کرد: بعد از گذشت سه هفته از بدحالی "ارس" و انجام آزمایشات و درمان‌های دارویی برای بهبودی دوباره این پلنگ، نمونه‌برداری‌ها و آزمایشات نشان از بهبودی نسبی حال این‌گونه دارد.
وی با بیان اینکه ارس از نیمه تیرماه امسال دچار بدحالی شد، گفت: پس از انجام آزمایشات تخصصی مشخص شد که این گونه دچار بیماری کلیوی، مشکلات کبدی و عفونت در بدن است. بر اساس آزمایش‌ها جدید شرایط عفونت داخلی رو به بهبود و نسبت به دو هفته گذشته روند کاهشی دارد و روند کلی عملکرد کلیه رو به بهبود است و مجموعاً می‌توان گفت که روند بهبودی رو به پیشرفت است. همچنین رژیم درمانی و دارویی تا دو هفته آینده برای "ارس" تعریف شده و درمان همچنان ادامه دارد.
نظر شما