به گزارش خبرنگار ایمنا، در دین اسلام و فرهنگ ایرانی، همواره به فعالیت‌های جمعی و تأثیرگذاری قابل توجه آن، تأکید شده است و در طول تاریخ کشور نیز، مردم در حساس‌ترین روزها نقش‌های مهمی را ایفا کرده‌اند، حاکمیت و دولت‌ها تا حد مشخصی قابلیت حل مسائل و مشکلات را دارند و از یک جایی به بعد این مردم هستند که با نقش‌آفرینی ویژه در کنار دولت‌ها، معضلات جامعه را مرتفع ساخته و به نقش اصلی صحنه تبدیل می‌شوند تا با برداشتن موانع، پویایی و پیشرفت جامعه را رقم بزنند.
مشارکت مردم در اداره کشور امری بسیار مهم است تا آنجا که این مشارکت در در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری بزرگ نیز مورد توجه است، لذا لازم است فعالیت‌های خودجوش مردمی با سازماندهی و هدف‌گذاری ویژه بررسی و پیگیری شود تا شاهد نتایج کارساز آن در پیشبرد امور و نتایج مؤثر آن در رفع موانع و ایجاد همدلی بیشتر باشیم، در پاسخ به این نیاز مجموعه‌های مختلفی از هیئت‌ها و کانون‌های فرهنگی گرفته تا شوراهای شهری و محلی و اتحادیه‌های مختلف، به وجود آمده‌اند تا ساماندهی فعالیت‌های خودش‌جوش و مردمی برای جامعه بیش از پیش تأثیرگذار باشد.
سازمان مردم‌نهاد چیست؟
به همین منظور علاوه‌بر مجموعه‌های مذکور، تشکل‌های مردم‌نهاد که آنها را با عناوین سمن یا NGO نیز می‌شناسند، تشکیل می‌شوند؛ سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌هایی هستند که مردمی اداره می‌شوند، دولتی نیستند و در سطوح و موضوعات مختلف به عنوان یک پل میان مردم و حاکمیت فعالیت می‌کنند.
با پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مردم و گروه‌های مردمی در اداره امور کشور و نقش‌آفرینی آنها در سطح جامعه افزایش محسوسی پیدا کرد، اما می‌توان ادعا کرد که هنوز سازمان‌های مردم‌نهاد از جمله ظرفیت‌هایی به شمار می‌روند که در این کشور باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
لزوم آگاهی افراد نسبت به ماهیت و ظرفیت سمن‌ها
نوید مسائلی، از فعالان اجتماعی شهر است که اداره یک سازمان مردم‌نهاد را برعهده دارد و در زمینه آسیب‌های اجتماعی و کودکان کار مشغول است و در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: از همان ابتدا به کار جمعی اعتقاد داشتم و فکر می‌کردم که برای رفع آسیب‌های اجتماعی لازم است یک کار گروهی و مردمی انجام شود و به صورت تخصصی به آنها پرداخته شود و به همین دلیل بود که تصمیم گرفتم فعالیت خود را به شکل ثبت یک سمن ادامه دهم.
وی می‌افزاید: برای ورود به مسائل فرهنگی و اجتماعی، در کشورهای مختلف سازمان مردم‌نهاد ثبت می‌کنند و ما نیز به این دلیل سازمان مردم‌نهاد ثبت کردیم که از ظرفیت و حمایت مردمی استفاده کنیم.
فعال حوزه آسیب‌های اجتماعی با گلایه از اینکه یکی از مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد ناآگاهی مردم نسبت به سمن‌ها و ظرفیت آنها است، می‌گوید: بهتر است در این خصوص اقدامات ویژه‌ای انجام گیرد تا فعالیت‌های تشکلی بیش از پیش به مردم شناسانده شود، به‌ویژه در مدارس لازم است دانش‌آموزان سمن‌ها را بشناسند، لذا می‌طلبد مسئولان این حوزه برای آشنایی دانش‌آموزان با سمن‌ها و نحوه فعالیت‌شان برنامه‌ریزی داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: لازم است دولت نیز زیرساخت‌های لازم را مهیا کند و از سمن‌ها حمایت بیشتری داشته باشد، بهتر است به جای افزایش تعداد سمن‌ها به توانمندسازی آنها توجه شود.
مسائلی یادآوری می‌کند: از سوی دیگر تشکل‌ها نیز باید توانایی و دانش کافی برای پیشبرد اهداف مد نظر را داشته باشند و برای انجام اقدامات مؤثر برنامه‌ریزی دقیق و کارآمدی را مطرح کنند و در نهایت به عمل برسانند.
چالش‌های پیش روی سازمان‌های مردم‌نهاد
وی با ذکر چالش دیگری در حوزه تشکل‌ها تصریح می‌کند: یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که سازمان‌های مردم‌نهاد از همان ابتدای شروع به کار به خوبی توجیه نمی‌شوند و گاهی درگیر مشکلات مالی و بحران‌های بزرگ می‌شوند، همچنین وابسته نبودن این تشکل‌ها به دولت نیز بسیار مهم است و باید مورد توجه باشد.
این فعال حوزه اجتماعی تأکید می‌کند: هنگام دریافت مجوزها لازم است سازوکاری پیاده شود تا صلاحیت افراد برای گرفتن مجوز به طور دقیق بررسی شود، از سوی دیگر لازم است نظارت بیشتری بر عملکرد سازمان‌های مردم‌نهاد انجام شود.
مسائلی با انتقاد از اینکه چندین دستگاه به مجموعه‌های مختلف مجوز آغاز به کار می‌دهند، اضافه می‌کند: یکی از مشکلاتی که برای سمن‌ها وجود دارد، متولیان متعدد و متفاوتی است که اعطای مجوزها را انجام می‌دهند، بهتر است که تمام فرایند دریافت مجوز محدود به یک ارگان شود و بهتر است دولت خدمات آموزش و افزایش برنامه‌های اطلاع‌رسانی در خصوص تشکل‌های مردم‌نهاد را بیشتر مورد توجه قرار دهد، همچنین لازم است از انجمن‌های مردم نهاد بیشتر حمایت شود.
بسیاری از کارهای دولتی باید به دست مردم رقم بخورد
هومن هاشمی‌نژاد، فعال حوزه تشکل‌های مردم‌نهاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: لازم است که فرایند صدور مجوزهای سازمان‌های مردم‌نهاد تسهیل و تسریع شود و سخت‌گیری‌ها کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به لزوم حمایت بیشتر از سمن‌ها می‌افزاید: منظور از حمایت، کمک‌های بلاعوض نیست، بلکه منظور انجام پروژه‌های مشارکتی است، در پروژه‌های مشارکتی، توزیع عادلانه این پروژه‌ها متناسب با توان، ظرفیت و مهارت‌های تخصصی گروه‌ها نکته مهمی است، در واقع پروژه‌ها باید به گروه‌هایی داده شود که متخصص آن هستند.
فعال حوزه تشکل‌های مردمی تصریح می‌کند: در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته بار اجرایی مسئولیت‌های کلانشهری و کشوری در حوزه پژوهش، علمی، اجرایی و ارائه خدمات به مردم و… بر دوش سمن‌ها بوده و هدف کوچک‌تر دولت است.
وی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری خاطرنشان می‌کند: رهبر معظم انقلاب اسلامی سال‌ها است که در سخنان‌شان تاکید می‌کنند دولت باید کوچک شود و کار برعهده خود مردم گذاشته شود.
هاشمی‌نژاد تاکید می‌کند: لازم است به‌صورت تخصصی به این موضوع نگاه شود، بسیاری از اتفاقاتی که شهرداری‌ها و دستگاه‌های دولتی در شهرها، استان‌ها و کشور رقم می‌زنند، می‌تواند به صورت مردمی، با کیفیت و تعهد انجام شود.
مردم از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به نقش‌آفرینی پرداختند
شاید اگر از چند نفر از افرادی که این حوزه مشغول هستند بپرسیم بیشتر آنها روی مشکلات اداری و کاغذبازی‌هایش تأکید داشته باشند و از آن گلایه کنند؛ اگرچه در کشور و استان برنامه‌های آموزشی زیادی برگزار می‌شود، اما گاهی اوقات آشنایی نداشتن با قوانین اداری این مجموعه‌ها را دچار چالش جدی می‌کند.
اولین جایی که فرد برای گرفتن مجوز تشکل مردم‌نهاد می‌تواند به آن مراجعه کند، استانداری اصفهان است، چندین کارشناس آنجا مستقر هستند که می‌توانند او را نسبت به درخواستی که دارد راهنمایی کنند، یکی از افرادی که در فرایند ثبت سمن و پس از آن با او مواجه می‌شویم، رسول تاجمیرریاحی، معاون تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان است، برای پرسش از آخرین وضعیت تشکل‌های مردم‌نهاد استان و مطالباتی که دارند به سراغ او می‌رویم و در پاسخ به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در زمانی زندگی می‌کنیم که یکی از رخدادهای بی‌نظیر معاصر که همان فجر جدید در تاریخ بشریت است و منشأ اتفاقات و آثار شگرفی در دنیا شده، محقق شده و این شجره طیبه با تکیه بر اعتقادات الهی مردم ایثارگر و فداکار خود روز به روز پرثمرتر شده است.
وی می‌افزاید: با عنایت به اینکه از ارکان اصلی هر انقلاب ایدئولوژی، مردم و رهبری هستند، در انقلاب ما رابطه امام و امت رابطه‌ای مبتنی بر شناخت و اعتقاد به دین مبین اسلام بوده که با هدایت امام و نقش‌آفرینی امت اثرات مثبت آن نمایان شده است.
معاون تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان اضافه می‌کند: امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری همواره بر نقش بی‌بدیل مردم در عرصه‌های مختلف تاکید داشته و با توجه به اعتقاد عمیق آنها به این موضوع، بر لزوم پیشبرد امور از این طریق تأکید کرده‌اند.
وی می‌گوید: از همان ابتدای انقلاب مردم در قالب و شکل‌های مختلف به نقش‌آفرینی پرداختند که مصادیق بارز آن وقوع انقلاب اسلامی، هشت سال دفاع مقدس، حوزه‌های سازندگی، علمی، حمایتی و … است که با مرور زمان به تدریج این فعالیت‌ها بر اساس ضوابط خاصی شکل گرفته و مدیریت شدند، همچنان نیز ادامه دارد و بر تعداد آنها افزوده می‌شود.
تاجمیرریاحی با بیان اینکه با توجه به ماهیت حکومت ما که بر پایه مردم سالاری دینی بنا نهاده شده است، نقش، اهمیت و اثرگذاری تشکل‌های مردم‌نهاد مشخص می‌شود، ادامه می‌دهد: در استان اصفهان که در تمام عرصه‌ها به‌ویژه فعالیت‌های جهادی و داوطلبانه پیشرو بوده و نمود اصلی آن شهدای گرانقدر این استان هستند، اکنون در حوزه‌های مختلف فرهنگی اجتماعی و فعالیت‌های داوطلبانه نیز پیشتاز بوده و کارهای مفید مردم‌پایه بسیاری رخ می‌دهد.
چه تعداد تشکل مردم‌نهاد در اصفهان فعال است؟
وی تأکید می‌کند: در حوزه امور خیر اصفهان به بهشت خیریه‌ها شهرت دارد که شاهد آن مؤسسات بسیار زیاد خیریه و داوطلبانه است که گوشه‌ای از مصادیق آن در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، وجود بیش از ۱۳۰۰ تشکل مردم‌نهاد در مجموعه استانداری در حوزه وزرات کشور، ۳۰۰ تشکل در حوزه ورزش و جوانان، ۲۴۰ تشکل در حوزه اداره کل بهزیستی و ۵۷۰ تشکل در حوزه کمیته امداد است.
معاون تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان ادامه می‌دهد: علاوه بر آن، بیش از ۲۲۰ تشکل خیریه‌ای در حوزه فراجا، ۱۸۰۰ تشکل مسجدمحور در حوزه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیش از ۴۰۰ کانون و ۶ هزار هیئت مذهبی در حوزه تبلیغات اسلامی استان، بیش از ۳۷۰۰ گروه جهادی بسیج، کانون‌های خدمت رضوی، خدمات مردمی هلال احمر، فعالیت‌های جبهه فرهنگی و … بخشی از خدمات مردم پایه است که در این استان در حال فعالیت و خدمت‌رسانی به مردم هستند.
وی در خصوص حقوق سمن‌ها در متن قانون می‌گوید: بر اساس آئین‌نامه سازمان‌های مردم‌نهاد، تشکل‌هایی که تأسیس می‌شوند دارای حقوقی می‌شوند که می‌توان به اظهار نظر و ارائه پیشنهاد و راهکارها به دستگاه‌های اجرایی و ارائه خدمات اجتماعی متناسب با تخصص و موضوع فعالیت، عقد تفاهم‌نامه و قرارداد همکاری با اشخاص حقیقی و حقوقی، ارائه خدمات آموزشی و ترویجی، مطالبه‌گری، مشارکت در اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد.
تاجمیرریاحی اضافه می‌کند: این مشارکت مؤسسات بر اساس سرفصل‌هایی، از طریق دستگاه‌های متناظر ملی تعیین می‌شود و تشکل‌ها با توجه به توانمندی و تخصص خود در موضوع ورود می‌کنند.
جزئیات فرایند تخصیص بودجه و پروژه‌ها میان سمن‌ها
وی در پاسخ به سوالی در خصوص نحوه تخصیص بودجه‌ها و اختصاص پروژه‌های مختلف به سمن‌ها می‌گوید که سیاست حاکم بر دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اینگونه است که در صورت تخصیص اعتبار با مدنظر قرار دادن شاخص‌هایی مانند داشتن مجوز قانونی، رعایت ضوابط، تخصص و توان اجرا، اثرگذاری و … اقدام می‌کند.
معاون تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان می‌افزاید: با توجه به شناسایی و احصاء آسیب‌های اجتماعی در حوزه معاونت آسیب‌های دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری، اولویت‌هایی برای تشویق به تأسیس تشکل مردم‌نهاد پیش‌بینی شده که حوزه جمعیت، تحکیم بنیان خانواده، کاهش آسیب‌های خاص اجتماعی و زیست عفیفانه تعدادی از آنها هستند.
چطور می‌توانیم یک سمن ثبت کنیم؟
وی پیرامون گلایه افرادی که در فرایند ثبت سمن به مشکلاتی برخورد می‌کنند، می‌گوید: برای تأسیس سمن‌های حوزه وزارت کشور، همگی بر اساس سامانه یکپارچه وزارت کشور به آدرس moi.ir درخواست‌ها ثبت می‌شود و پس از بررسی و طی مراحل تعریف شده در دستورالعمل‌ها منتهی به صدور مجوز می‌شود.
تاجمیرریاحی تأکید می‌کند: تمهیدات و سازوکارهایی پیش‌بینی شده که اگر افراد علاقه‌مند به صورت صحیح عمل کنند، دریافت مجوز با سهولت بیشتری انجام خواهد شد که این موضوع مورد توجه جدی شورای توسعه و حمایت از تشکل‌های استان به ریاست معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری است.
مردم از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به نقش‌آفرینی پرداختند
با توجه به نفوذ و گستردگی دولت در اداره کشور، می‌توان گفت که فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران رنگ‌وبوی متفاوتی دارد، شاید در جوامع دیگر یک بند ناف نامرئی از اداره و مدیریت تمام امور جزئی و کلی به دولت نکشیده باشند و اعضای جامعه به این اندازه چشم‌انتظار ورود دولت به تمام مسائل نباشند، اینجا است که استقلال و قدرت سمن‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند تا در کنار دولت به پیشبرد اهداف و رفع مشکلات کمک بیشتری شود.
نظر شما