به گزارش خبرنگار ایمنا، نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می‌کند. ترکیبات شیر خشک تا اندازه‌ای شبیه ترکیبات شیر مادر، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می‌دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی‌شوند، در حالی که نوزاد شیر خشک‌خوار در کودکی، ۲۰ تا ۳۰ درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت. نوزادانی که در سه ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می‌کنند، ۳۴ درصد کمتر از نوزادان شیر خشک‌خوار احتمال ابتلاء به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت و در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری‌های قلبی می‌شوند.
افزایش قابل توجه حجم شیر مادر پس از زایمان
شهناز دلبرپور احمدی، رئیس گروه سلامت نوزادان، کودکان و شیر مادر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر ضرورت شروع تغذیه با شیر مادر بلافاصله و طی ساعت اول پس از تولد نوزاد، اظهار کرد: افزایش قابل ملاحظه حجم شیر، حدود ۴۰ ساعت پس از زایمان روی می‌دهد و گرچه مقدار شیر طی دو روز اول بعد از زایمان کم است، اما به طور معمول مقدار کلستروم (آغوز) برای تأمین نیازهای شیرخوار کافی است و جریان شیر مادر در سه تا پنج پنج روزگی نوزاد بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه گریه و جیغ زدن علامت دیررس گرسنگی است، افزود: نباید اجازه داد گرسنگی شیرخوار به این مرحله برسد. شیرخواران با حرکات دهان، مکیدن لب و انگشت، گرسنگی خود را بیان می‌کنند. آنها هنگام گرسنگی هر چیزی را به دهان می‌برند، نق می‌زنند و صداهای ظریف از خود تولید می‌کنند.
رئیس گروه سلامت نوزادان، کودکان و شیر مادر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: وقتی این علائم را در شیرخوار مشاهده کردید، او را تغذیه کنید اما اگر آشفته است و گریه می‌کند، ابتدا باید او را آرام کنید تا بتواند سینه مادر را به درستی بگیرد و مکیدن شیر را انجام دهد.
علائم سیری شیرخوار
وی نشانه‌های سیری شیرخوار را شامل توقف صدای بلع، توقف بیشتر بین دفعات مکیدن، رها کردن سینه، شل شدن و به خواب رفتن نوزاد اعلام کرد و ادامه داد: به طور معمول شیرخوار بعد از شیر خوردن آرام و راحت است. ناکافی بودن شیر یکی از نگرانی‌های مادران شیرده است و به ویژه مادران جوان ممکن است احساس کنند شیر آنها کافی نیست و نوزاد را سیر نمی‌کند.
احمدی بهترین راه برای تشخیص کفایت شیر مادر را افزایش وزن شیرخوار و ترسیم منحنی رشد دانست و گفت: نوزادان در دو تا چهار روز اول پس از تولد مقداری از وزن خود را از دست می‌دهند و این کاهش وزن، طبیعی است. شیرخواری که وزن زیادی از دست نداده و به طور مؤثر تغذیه می‌شود، از روز چهارم تا پنجم پس از تولد شروع به افزایش وزن به میزان تقریبی ۱۵ تا ۳۰ گرم در روز می‌کند.
وی اضافه کرد: بیشتر شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند تا ۱۰ لغایت ۱۴ روز، وزنی بیشتر از وزن زمان تولد خود خواهند داشت و طی دو ماه اول، ۱۵۰ تا ۲۱۰ گرم در هفته افزایش وزن دارند. چنانچه نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود، وزنش در دو هفتگی کمتر از وزن زمان تولدش باشد، نیازمند ارزیابی دقیق و مداخله است. باید توجه داشت که حداقل ۶۰۰ گرم افزایش وزن (یا بیشتر) در ماه برای یک شیرخوار مطلوب است.
شیر مادر چه فوایدی دارد؟
رضا سعیدی، فوق تخصص نوزادان، اظهار کرد: از مزایای شیر مادر برای نوزاد می‌توان به احساس آرامش بیشتر نوزاد، کمتر درگیر کولیک شدن و کاهش مرگ ناگهانی نوزادان اشاره کرد؛ همچنین این نوزادان در آینده کمتر دچار سرطان می‌شوند. در مطالعه‌ای مشخص شد ضریب هوشی نوزادان تغذیه شده با شیر مادر نسبت به سایر نوزادان هشت واحد بیشتر است و ابتلاء به بعضی بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های بدخیم، آلرژی، آسم و بیماری‌هایی که با سیستم ایمنی بدن در ارتباط هستند، در بزرگسالی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شده باشند، مشاهده می‌شود.
وی با اشاره به فواید روانی و عاطفی استفاده از شیر مادر برای نوزاد ادامه داد: این نوزادان از نظر عاطفی باثبات‌تر بوده و آرام‌تر هستند. شیر مادر آنتی‌بادی را به صورت تازه با هر بار شیردهی از طریق بدن مادر به نوزاد منتقل می‌کند، در حالی که هیچ شیر خشکی، آنتی‌بادی و فاکتورهای سلول‌های زنده ایمنی بدن را ندارد. در واقع دو موضوع «شیر مادر» و «مهر مادر» جایگزین ندارد.
این فوق تخصص نوزادان با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر برای خود مادر نیز فواید قابل تأملی دارد، تصریح کرد: این مادران کمتر دچار کم‌خونی و فقر آهن می‌شوند و ابتلاء به سرطان‌هایی مانند سرطان سینه یا سرطان رحم در این مادران کمتر است. اضافه‌وزن مادران در دوران شیردهی از بین می‌رود، ذخایر چربی ایام بارداری مصرف می‌شود و افزون بر این، مادران شیرده از نظر عاطفی، احساس رضایتمندی بهتری دارند.
شیری که مادران تولید می‌کنند، ترکیب ثابتی دارد
وی ادامه داد: به طور تقریبی تمام مادران شیری مشابه با یکدیگر تولید می‌کنند، مگر مادرانی که سوءتغذیه شدید دارند که روی شیر مادر تأثیر می‌گذارد و کیفیت و کمیت آن را کاهش می‌دهد. تفاوت‌های تغذیه‌ای و جسمی مختصری که بین افراد وجود دارد، تأثیر چندانی بر ترکیب شیر ندارد؛ به عبارت دیگر شیری که مادران تولید می‌کنند، ترکیب ثابتی دارد و بدن مادر هر کمبودی داشته باشد، بدن برای تولید شیر از ذخایر بدن برداشت می‌کند و این اتفاق در آینده مشکلاتی برای مادر ایجاد خواهد کرد.
سعیدی با بیان اینکه شیر مادر از نظر تقسیم‌بندی به آغوز یا کلستروم، شیر انتقالی و رسیده تقسیم می‌شود، گفت: آغوز شیری است که در سه تا پنج روز اول تولد نوزاد در شیر مادر ترشح می‌شود و ترکیب این شیر متفاوت است. این شیر حجم پروتئین و آنتی‌بادی بالا و آب و کالری کمتری دارد. سپس از پنج تا ۱۵ روزگی ترکیب آغوز تغییر می‌کند و به شیر رسیده تبدیل می‌شود. این فاز پنج تا ۱۵ روزگی را به اصلاح شیر انتقالی می‌گویند که شیر از مرحله آغوز به شیر رسیده تبدیل می‌شود.
بهترین زمان آغاز شیردهی
وی اضافه کرد: دوران شیر انتقالی کوتاه است. در این دوران پروتئین کاهش، چربی، کالری و حجم شیر افزایش پیدا می‌کند. مادری که دو هفته از زایمانش گذشته، شیر رسیده ترشح می‌کند. شیر رسیده در هر ۱۰۰ سی‌سی ۷۰ کیلوکالری انرژی، هفت گرم قند، چهار گرم چربی و ۱.۲ گرم پروتئین دارد. این ترکیب تا پایان یک سالگی ترشح می‌شود. مادران شش ماه بعد از زایمان روزانه یک لیتر تا ۱.۵ لیتر شیر بسته به نیاز روزانه نوزاد شیر تولید می‌کنند.
این متخصص نوزادان افزود: بهترین زمان آغاز شیردهی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه اول تولد است که به محض تولد نوزاد زمانی که شرایط تنفسی قلبی و معاینه اولیه نرمال بود، باید نوزاد را تحویل مادر داد تا شروع به شیر خوردن کند. این موضوع باعث می‌شود ارتباط بهتری بین مادر و نوزاد برقرار شود و شیردهی مادر موفق‌تر باشد.
وی با اشاره به لزوم تداوم شیردهی به مدت حداقل ۱.۵ تا ۲ سال گفت: در شش ماه اول نوزاد باید از شیر مادر استفاده کند و قطره مولتی ویتامین و قطره AD به نوزاد خورانده شود. بعد از شش ماهگی می‌توان در کنار شیر مادر از غذای کمکی استفاده کرد و بعد از یک سال کودک از غذای سفره می‌تواند تغذیه کند. مادران در ماه‌های آخر لازم است شیردهی را کاهش دهند و ظرف یک ماه به تدریج کودک را از شیر بگیرند که ابتدا در روز و سپس در شب پروسه جداسازی انجام شود.
نظر شما