واکاوی روابط اقتصادی ایران و سوریه / FATF مانعی برای روابط تجاری نیست

به گزارش خبرنگار ایمنا، در اولین سفر رئیس‌جمهور به سوریه در پانزدهم اردیبهشت‌ماه، آیت‌الله رئیسی با اندیشمندان و فعالان اقتصادی این کشور دیدار کرد. در طی این سفر برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت میان ایران و سوریه و ۱۴ سند همکاری دیگر امضا شد.

در سفر دو روزه ابراهیم رئیسی به سوریه جمعی از تجار و فعالان اقتصادی بخش خصوصی نیز ایشان را همراهی کردند. این سفر اولین سفر رئیس جمهور پس از حدود سیزده سال به این کشور بود و در راستای توسعه روابط دوجانبه انجام گرفت. رئیس جمهور در این سفر ضمن تاکید بر تحکیم و ارتقای روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی با سوریه اعلام کرد که اراده دو کشور بر توسعه روابط بوده و زمینه‌های بسیاری برای گسترش همکاری‌ها وجود داشته و گسترش روابط میان تهران و دمشق به نفع دو ملت و منطقه خواهد بود.

پس از آن فیصل المقداد، وزیر خارجه سوریه و حسین امیر عبداللهیان در پانزدهم تیرماه سال‌جاری و در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در باکو با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کرده و بر ضرورت پیگیری توافقات انجام شده در سفر اخیر ابراهیم رئیسی به دمشق تأکید کردند.

نزدیک به ۱۳ روز پس از گفت‌وگوی دوطرفه میان وزرای امور خارجه دو کشور، یک هیئت تجاری سوری با حضور رئیس اتاق بازرگانی مشترک سوریه و ایران، عضو اتاق صنعت دمشق، رئیس اتحادیه کل صنایع دستی سوریه و اعضای دیگر از کشور سوریه به ایران سفر کرده و جلساتی را دراتاق‌های بازگانی یزد و اصفهان برگزار کردند.

دبیر اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه در همایش بررسی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری ایران و سوریه که در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد، ضمن بیان اینکه بازار سوریه کوچک اما عمیق است گفت: سوریه می‌تواند پل ارتباطی مناسبی میان ایران و سایر کشورهای دنیا باشد. این پل ارتباطی به واسطه مبادلات تجاری سوریه می‌تواند با ۲۲ کشور عضو اتحادیه عرب، شمال آفریقا و حتی اروپا داشته باشد، بسیار فرصت با ارزشی است زیرا بر اساس قانون ۱۸ سرمایه‌گذاری در سوریه اجازه سرمایه‌گذاری کامل را با توجه به ضمانت‌نامه‌های دولت سوریه به بازرگانان ایرانی می‌دهد.

در این همایش بیان شد که بسیاری از شرکت‌ها و واحدهای تولیدی در سوریه نیاز به بازسازی، افزایش سطح تولید، به‌روزرسانی و تزریق ماشین‌آلات جدید دارند، بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری است. آمارهای اتاق بازرگانی اصفهان نشان می‌دهد مبادلات دوجانبه ایران و سوریه در سال ۱۳۹۶ شامل صادرات ۱۷۴ میلیون دلار به این کشور و واردات ۱۳ میلیون دلار بوده است؛ این میزان در سال گذشته به ترتیب به ۲۴۸ و ۲۸.۵ میلیون افزایش پیدا کرد و می‌توان انتظار داشت در سال‌های آتی این ارقام به طور قابل توجهی افزایش یابد.

حمایت از فعالان اقتصادی با راه اندازی بانک مشترک ایران و سوریه

پس از گذشت ۸۶ روز از اولین سفر رئیس جمهور به سوریه و در ادامه توسعه روابط تجاری میان تهران_-دمشق، وزیر خارجه سوریه به همراه وزیر تجارت خارجی و وزیر ارتباطات این کشور به ایران سفر کردند تا مصوبات سفر آیت‌الله رئیسی به دمشق را دنبال کنند. سه روز پس از سفر این هیئت تجاری سوری به ایران وزیر اقتصاد از افتتاح شعب دو بانک غیر دولتی ایران در سوریه خبر داد و آن را یکی از اهداف سفر رئیس جمهور به دمشق دانست.

خاندوزی همچنین اعلام کرد این بانک‌ها قرار است با پشتیبانی مالی و بیمه‌ای شرکت‌های ایرانی فعال در سوریه، برای پیمانکاران و صدور خدمات فنی مهندسی فعال شده و از این طریق شرکت‌های ایرانی فعال در بازار سوریه از پیمانکاران ایرانی حمایت شود. علاوه بر راه اندازی بانک مشترک ایران و سوریه، یکی از شرکت‌های بیمه‌ای ایران نیز در این کشور راه‌اندازی شد تا زیان ناشی از حمله احتمالی تروریست‌ها به کاروان‌های تجاری ایران جبران شود.

راه اندازی بانک مشترک می‌تواند بسیاری از مشکلات تجار برای مبادلات با سوریه را رفع کند همچنین حضور یکی از شرکت‌های بیمه‌ای ایران در کشور سوریه، بر ضمانت تجارت بین دو کشور مؤثر بوده و به نوعی خیال تجار از کالاهای خود را آسوده می‌کند.

اینکه تا امروز روابط سرمایه‌گذاری و اقتصادی در سطح عالی رخ نداده است به دلیل مشکلات تحریمی و حمل و نقل کالا به سوریه بوده است. علاوه بر این وجود احساس ناامنی و عدم شناخت کامل از دو طرف نیز مشکلات تجاری را تشدید کرده بود.

روابط تجاری ایران و سوریه در سال‌های قبل کم‌رنگ بود

حسن شمشادی، دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در رابطه با پیشبرد روابط ایران و سوریه و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور اظهار می‌کند: در ۴۴ سال گذشته به خصوص در ۱۰ سال اخیر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه در عالی‌ترین سطح سیاسی و استراتژیک بوده است اما از نظر اقتصادی و تجاری روابط چندان خوبی با این کشور نداشتیم.

وی اضافه می‌کند: از دلایل آن می‌توان به این موضوع اشاره که بازار هدف تجار سوریه، به‌طور عمده کشورهای عربی و اتحادیه اروپا بوده است، همچنین تجار، بازرگانان و تولیدکنندگان دو کشور شناختی از یکدیگر نداشتند و دلیل مهم‌تر اینکه در بین مسئولان عالی دو کشور به‌جز سخن‌گفتن در زمینه‌های سیاسی و استراتژیک تصمیم جدی برای ارتقای سطح روابط اقتصادی و تجاری نبوده است.

دبیر اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه با بیان اینکه در سال‌های اخیر سوریه دچار جنگ شد و داعش و گروه‌های تروریستی دیگر نیز در این کشور حضور داشتند، می‌گوید: نزدیک به ۱۲ سال است که این کشور و زیرساخت‌های اقتصادی، تولیدی و تجاری آن دچار مشکلات فراوانی شده است، این در حالی است که در دوره پسا داعش یا پسا تروریست در سوریه قرار داریم و این کشور در تلاش است تا به روند رو به رشد نیمه صنعتی شدن خود که قبل از بحران داشته نزدیک شود.

شمشادی تصریح می‌کند: از سال ۱۳۹۸ تا کنون بارها مقامات سوریه درخواست کرده بودند که جمهوری اسلامی ایران نگاه ویژه‌ای، چه دولتی چه خصوصی به سوریه داشته باشد و سرمایه‌گذاری و بازسازی در این کشور را آغاز کند. اینکه تا امروز روابط سرمایه‌گذاری و اقتصادی در سطح عالی رخ نداده است به دلیل مشکلات تحریمی و حمل‌ونقل کالا به سوریه بوده است. علاوه بر این وجود احساس ناامنی و نداشتن شناخت کامل از دو طرف نیز مشکلات تجاری را تشدید کرده بود.

وی ادامه می‌دهد: از دیگر مشکلات تجاری ایران و سوریه می‌توان به دشواری رفت و آمد بازرگانان همچنین مشکلات متعددی که برای نقل و انتقال مالی وجود داشته است اشاره کرد. علاوه بر این هیچ حمایت و ضمانتی برای اقدامات ایران در سوریه نبود.

دبیر اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه تاکید می‌کند: اتاق مشترک ایران و سوریه که به نوعی نماینده بخش خصوصی است، بارها در جلسات و مکاتبات مختلف با مسئولان و دولت‌مردان تاکید شد که ابتدا باید زیرساخت‌ها برای ارتقای روابط آماده شود و سپس از بخش خصوصی برای مشارکت انتظار مشارکت داشت.

تاکید ایران بر این است که بخشی از کار بانک باید بر پایه پول ملی دو کشور صورت گیرد، به جز مواردی که امکان‌پذیر نباشد و ناچار به استفاده از ارزهای خارجی دیگر باشیم.

بانک و بیمه مشترک از مهمترین دستاورد سفر رئیس‌جمهور به سوریه

شمشادی خاطرنشان می‌کند: در دو سال گذشته دولت سیزدهم با رویکرد توسعه تجارت با کشورهای منطقه پیش رفته و در این زمینه پیشرفت خوبی داشتند. برای مثال نزدیک به سه ماه گذشته یک هیئت سیاسی و اقتصادی به همراه رئیس جمهور به سوریه سفر کرده که در طی این سفر تفاهم‌نامه‌هایی میان ایران و سوریه نوشته شد. همچنین در هفته گذشته وزرای خارجه، اقتصاد و تجارت و ارتباط و فناوری سوریه به ایران سفر کردند و در عمل توافق‌نامه‌ها وارد مرحله اجرایی شد؛ یکی از مهم‌ترین خروجی‌های این جلسه ایجاد بانک و بیمه مشترک بوده است.

وی با بیان اینکه یکی از مشکلات بخش خصوصی فراهم نبودن زمینه انتقال پول بوده است، گفت: به دلیل تحریم بودن بانک‌های ایران و سوریه، انتقال پول از طریق صرافی‌ها بسیار پرهزینه و نامطمئن بود که با ایجاد بانک مشترک در هفته‌های پیش رو می‌توان این موضوع را تسهیل کرد. همچنین قرار است یک یا دو شعبه از بانک‌های ایرانی در سوریه و بالعکس برقرار شود؛ ۶۰ درصد سهام شعب بیمه و بانک‌های مشترک متعلق به ایران و ۴۰ درصد متعلق به سوریه خواهد بود.

وی تصریح می‌کند: طبقه گفته‌های مسئولان موضوع مهم حمایت از بخش خصوصی و شرکت‌های ایرانی در بازار سوریه است و بانک‌ها باید برای بهبود نقل و انتقال‌های مالی در هر دو کشور به فعالان تسهیلاتی ارائه کنند. تاکید ایران بر این است که بخشی از کار بانک باید بر پایه پول ملی دو کشور صورت گیرد، به‌جز مواردی که امکان‌پذیر نباشد و ناچار به استفاده از ارزهای خارجی دیگر باشیم. علاوه بر این بیمه نیز از الزامات ورود به بازار سوریه است که کالاها، خدمات فنی و مهندسی و امور سرمایه‌گذاری را بیمه کند.

تعرفه تجارت میان ایران و سوریه به زودی صفر خواهد شد اما فعلاً باید منتظر دستورالعمل اجرایی این موضوع به گمرکات دو کشور بود.

دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه اضافه می‌کند: امیدواریم این دو اتفاق پس از گفت‌وگوهای هفته گذشته هرچه سریع‌تر انجام شود تا شاهد بازگشایی بانک ایرانی در سوریه و همچنین بانک سوری در ایران باشیم. علاوه بر این افتتاح شعبه بیمه مشترک در پایتخت دو کشور برای رشد تجارت و اقتصاد میان دو کشور باشد و قطعاً به سرمایه‌گذاران نیز نگاه بهتری برای سرمایه‌گذاری در سوریه به منظور بازسازی خواهد داد.

شمشادی ادامه می‌دهد: مشکل حمل‌ونقل و ترانزیت بخش خصوصی به ویژه از عراق هنوز پابرجا است و مسئولان دو کشور در تلاش‌اند تا این مشکل را نیز برطرف کنند تا محصولات با کمترین هزینه منتقل شود.

FATF مانعی برای روابط تجاری ایران و سوریه نیست

وی خاطرنشان می‌کند: یکی از بهترین کارها برای توسعه روابط تجاری میان دو کشور تحریمی راه اندازی بانک مشترک است. این موضوع باعث می‌شود تا موانعی که سد راه نقل و انتقال مالی در سطح بین‌المللی است، برطرف شود؛ هدف اصلی تأسیس بانک مشترک میان ایران سوریه، تقویت ارتباط مالی و پولی بین دو کشور است، صرف نظر از اینکه عضو FATF یا تحریم باشند.

دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه تصریح می‌کند: توافق‌نامه تجارت آزاد تنها میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه در سال ۱۳۹۰ امضا شد اما تا هفته گذشته اجرا نشده بود. در این توافق‌نامه ضمن ممنوعیت ۸۸ نوع کالا برای تجارت نیز تعرفه گمرکی وجود داشت، اما در سفر هیئت دولت به سوریه توافق‌نامه‌ای برای حذف این موانع امضا شد.

شمشادی با بیان اینکه تعرفه گمرکی برای ۸۸ قلم کالا دیگر مشمول تعرفه تجاری میان ایران و سوریه نشده است و همه آن‌ها شامل تجارت آزاد خواهد بود، گفت: تعرفه تجارت میان دو کشور به‌زودی صفر خواهد شد اما در حال حاضر باید منتظر دستورالعمل اجرایی این موضوع به گمرکات دو کشور بود.

در سال‌های گذشته فرصت‌های زیادی از ارتباط اقتصادی با کشور سوریه از دست رفته که دلایل متفاوتی نیز داشته است. از این‌رو می‌توان برقراری مجدد روابط در این سطح را مغتنم شمرد.

گزارش از مهران اسماعیلی، خبرنگار اقتصادی ایمنا