به گزارش خبرنگار ایمنا، در ابتدای ورود، میزبانی زیبا و کهنسال، در را به رویم می‌گشاید. با لبخند، آغوش روح‌نوازش را به رویم گشوده و من را به دیدنی‌ترین شمایل خود دعوت می‌کند. من، مبهوت و سرخوش از این‌همه زیبایی اصیل، چشمانم را بسته و گرما و رطوبت ۳۰۰ سال زندگی را بر پوست صورتم احساس می‌کنم. چند دقیقه‌ای ساکت و ساکن در این حال می‌مانم که ناگهان، میزبان زیبایم، دستانم را گرفته و من را به ادامه پذیرایی دعوت می‌کند.
موزه گرمابه تاریخی علیقلی آقا، امروز با حفظ زیبایی و ظرافت کهن خود، که یادگار دوران درخشان معماری ایرانی در عصر صفویه است، به عنوان موزه مردم‌شناسی، میزبان عموم مردم است. هرچند علاوه بر این، به دلیل سخاوت خود، رویدادهای فرهنگی و هنری مختلفی را نیز میزبانی می‌کند. و امروز، کودکان را در قالب دوره آموزشی «معماری‌بان» در خود جای داده است.
معماری‌بان، رویداد آموزش مفاهیم معماری به کودکان است که به نوعی گسترش تجربه کودکان از محیط ساخته‌شده پیرامون خود و تقویت حواس پنجگانه آنان را در پی دارد. این دوره به همت دفتر تخصصی هنر و معماری موزه گرمابه علیقلی‌آقا که ذیل اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان فعالیت می‌کند، ویژه کودکان هفت تا ۹ سال برگزار شد. و نتیجه آن برای کودکان، والدین و حتی مربیان رضایت‌بخش بود.
معماری‌بان و تربیت کودکان به عنوان شهروندی آگاه
فرشیده کاوه‌پیشه، مدیر آموزشی دوره معماری‌بان به ایمنا می‌گوید: پیش‌تر تجربه معماری با کودکان دوره پیش دبستانی در تهران را با همین موضوع داشتیم که نتایج خوبی را به دنبال داشت و از آنجا که در شهروندان اصفهان علاقه و تعلق خاطر بیشتری به شهر دیده می‌شود و شهرداری اصفهان نیز پنجره‌ای برای معماری و کودک باز کرد، از بهمن سال گذشته نشست‌هایی برای طرح درس و کارگروه انجام شد و کلاس‌ها پس از چکش کاری‌ها، ازاوایل تابستان آغاز شد.
وی می‌افزاید: با توجه به اینکه اصفهان شهر دوستدار کودک نیز هست، دفتر تخصصی فرهنگ و معماری شهرداری در این زمینه پویا عمل می‌کند و معماری‌بان برای این دفتر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
معمار و مدیر آموزشی معماری‌بان ادامه می‌دهد: معماری‌بان در تلاش است با آموزش به کودکان از آنان شهروندی آگاه، علاقه‌مند به میراث فرهنگی و زیبایی‌های شهری و در نتیجه مسؤلیت پذیر نسبت به شهر بسازد.
وی یکی از تمرینات برنامه معماری‌بان را اینگونه شرح می‌دهد: کودکان با جعبه کفش یک بنای مسکونی ساده ساختند و سپس با قرار دادن خانه‌ها در کنار هم، یک شهر به وجود آوردند تا مفهوم آن را بهتر درک کنند.
کاوه‌پیشه اظهار می‌کند: در مجموع دوره آموزشی معماری‌بان را پسندیدم زیرا نسبت به تجربه‌های گذشته‌ای که در آموزش کودکان داشتم، محتوای مفیدتری داشت و تعدد اندیشه‌ها بیشتر بود؛ این دوره کار گروهی بزرگی و بود به دلیل بهره‌مندی از اساتید حوزه معماری و حوزه کودک، جامع و هدفمند به پیش رفت.
وی می‌افزاید: در حوزه معماری و کودک کارهای دیگری نیز انجام شده است ولی هیچ‌کدام مانند معماری‌بان از پایه و مفهومی نبوده است. باقی دوره‌ها بیشتر در حوزه حالت ساخت و ساز و مبانی هنرهای تجسمی بوده است.
آموزش مباحث پیچیده با ساده‌ترین زبان به کودکان
مدیر آموزشی دوره معماری‌بان می‌گوید: این اولین دوره آموزش معماری به کودکان در اصفهان بود و امید است بتواند اثرگذار باشد و همه کشور را درگیر کند.
وی می‌گوید: به نظر من، هنرهایی مانند نقاشی و صنایع دستی به دلیل اینکه به وفور در منازل هست و با زندگی عجین شده، شناخته شده تر است ولی معماری به عنوان رشته‌ای همه جانبه و روح زندگی است و شاید به همین دلیل کمتر مورد توجه است.
کاوه‌پیشه می‌افزاید: این یک خوش‌اقبالی برای اصفهان است که انسان‌های توانمند، اندیشمند و دغدغه‌مندی در مجموعه شهرداری گرد هم آمدند و تلاش می‌کنند شهر را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنند.
وی می‌گوید: فرق ندارد چه نهادی به معرفی و آموزش معماری بپردازد بلکه مهم این است که به این موضوع پرداخته شود. این موضوع برای اولین بار توسط دفتر تخصصی معماری شهرداری آغاز شد و مهم این است که نتایج آن به کل کشور تعمیم یابد و بر اثر بازخورد مثبت آن، به مرور به بخش خصوصی سپرده شود و ادامه دار باشد.
کاوه‌پیشه اظهار می‌کند: وقتی سخن از معماری و کودک می‌شود، عموم مردم فکر می‌کنند که قرار است سرفصل‌های دانشگاه تدریس شود؛ ولی در واقع قرار است به گفته یکی از اساتید، به ریشه‌های مفاهیم توجه کنیم و مسائل بزرگ و پیچیده را به ساده‌ترین زبان برای کودکان توضیح دهیم؛ امید است در ۱۰ سال آینده، نسلی پا به عرصه بگذارد که نگاه متفاوتی به معماری داشته باشد و شهر را موجودی زنده ببینند.
وی می‌افزاید: به نظر من در مقطع کنونی معماری‌بان به بهترین شکل ممکن ارائه شد ولی بدون نقص هم نیست و همچنان تلاش می‌شود بهتر شود، بر اساس بازخوردهایی که از کودکان گرفتیم، برخی مباحث باید خلاصه تر ارائه شود و در برخی مباحث نیز لازم است کار عملی بیشتر و سخن گفتن کمتر باشد. در کلیت دوره معماری‌بان ایرادی نیست ولی در جزئیات نیاز به کمی ویرایش دارد که در نهایت انتقال مفاهیم متفاوت شود.
افرایش شناخت و حساسیت کودکان، خروجی معماری‌بان
منیره ترابی، معمار و مربی کودکان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا تجربه اولین دوره «معماری‌بان» را بسیار شیرین عنوان می‌کند و می‌گوید: پایه و اساس آموزش این دوره، بر این استوار بود که کودکان نسبت به محیط اطراف خود شناخت و حساسیت بیشتری داشته باشند و یاد بگیرند آنچه که برایشان ملموس است اما تا کنون مورد توجهشان نبود، مثل رنگ‌ها، نورها، سایه‌ها و بافت‌ها را دقیق‌تر ببینند.
وی ادامه می‌دهد: اینکه کودکان از گروه سنی مختلف در دوره حضور داشتند کمی کار را سخت می‌کرد و اگر گروه‌های سنی مختلف مانند هفت تا ۹ و ۹ تا ۱۱ سال به صورت مجزا در کلاس حضور می‌یافتند، کمی بهتر بود ولی با این حال کودکان در این دوره به خوبی با هم تعامل پیدا کردند، روحیات یکدیگر را بهتر شناختند و به خوبی با یکدیگر کار گروهی انجام دادند.
معمار و مربی کودکان می‌افزاید: در مدرسه‌ها، فعالیت‌های گفت‌وگو محور چندان مورد توجه نیست و مدارس کلاسی را مفید می‌دانند که حتماً خروجی ملموس داشته باشد ولی در این دوره آموزشی، بخشی از جلسات گفت‌وگو محور بود و به این صورت پیش رفت که همراه با یکدیگر، با چشمان بسته فکر و تخیل و صحبت می‌کردیم و این تعامل‌ها را بچه‌ها بسیار پسندیدند زیرا قبلاً تجربه نکرده بودند.
ترابی بیان می‌کند: در این دوره، هرکدام از کودکان نسبت به شخصیت خود کمی تغییر کرد. به طور مثال، برخی از آنان بسیار ریزبین و برخی کلی‌نگر بودند و هردوی آنان گامی در جهت مثبت پیش رفتند.
وی با اشاره به تجربیات شیرین این دوره آموزشی می‌افزاید: یکی از کودکان بدون اینکه برایش تکلیف شده باشد، نقشه خانه خود را کشید، بسیاری از آنان به نور و تأثیر آن بر روحیاتشان فکر نکرده بودند و اکنون توجه می‌کنند، در مورد شخصیت‌پردازی رنگ‌ها صحبت شد و کودکان تصور می‌کردند که هرکس چه رنگی دارد.
ترابی می‌گوید: کودکان هنوز آنقدر نسبت به معماری شهر حساس نشده‌اند زیرا فقط در جلسات آخر کمی به شهر پرداخته شد ولی نسبت به خانه و اتاق خودشان حساسیت بیشتری دارند. به طور مثال تمرینی به کودکان داده شد که فضای اتاق خواب خود را طراحی کنند، یکی از آنان تخت‌خواب خود را از زاویه رو به رو و دیگری از زاویه کنار دیده و کشیده بود و این تفاوت نگاه و دقت آنان اتفاق مثبتی است. به عبارتی در این دوره هوش فضایی و هوش ریاضی کودکان برای درک مقیاس‌ها پرورش یافت.
نگرش متفاوت کودکان پس از حضور در معماری‌بان
عاطفه صادقی، مادری که پسر هفت ساله خود را در دوره آموزشی معماری‌بان ثبت‌نام کرده است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کلاس‌های متنوعی مانند نقاشی، سفال‌گری و دوره‌های خلاقیت در اصفهان برگزار می‌شود که مبنای آن مهارت شخصی است؛ اما در دوره معماری‌بان، نگرش جدید و متفاوتی وجود داشت که کودک را با فضای پیرامون خود آشنا کرده و به او نگاهی سه بعدی به محیط اجتماعی، معماری و محل زیست او می‌دهد و این موضوع از دلایل انتخاب این کلاس برای فرزندم بود.
وی می‌افزاید: زمانی تأثیر کلاس‌های معماری‌بان را در رفتار فرزندم مشاهده کردم که به دنبال پلاستیکی دوید تا آن را در سطل بازیافت بندازد و یا اینکه در رفتار او، توجه به پیرامون خود، دقت در رنگ‌های طبیعت و تصور از تغییر رنگ‌ها، نگاه تجسمی به معماری و بلندی و کوتاهی ساختمان‌ها بسیار بیشتر شده است.
صادقی بیان می‌کند: ویژگی این کلاس‌ها این است که معماری را آموزش نمی‌دهد بلکه تغییر نگاه کودک را به دنبال دارد و ذهن تجسمی او را تقویت می‌کند زیرا در کلاس‌ها زمینه ابراز نظر و گفت‌وگو با مربیان وجود دارد که باعث افزایش اعتماد به نفس کودک خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: ورود شهرداری به عنوان پایه‌گذار این کلاس‌ها بسیار ارزشمند است زیرا انتظار این سبک کلاس‌ها بیشتر از دانشگاه‌ها و مؤسسات خصوصی می‌رود. ولی اگر فضای برگزاری کلاس‌ها نیز از شمایل کلاسی بیرون آید و محل آن نیز که در حال حاضر در مرکزیت شهر است به مکانی که تردد برای خانواده‌ها به خاطر ترافیک آسان‌تر است انتقال پیدا کند بهتر است.
معماری‌بان، دوره آموزشی فرآیندمحور
مشیری‌فر، مادری که دختر ۸ ساله خود را در دوره آموزشی معماری‌بان ثبت‌نام کرده با اشاره به اینکه خود نیز در حوزه تدریس کودکان فعالیت دارد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ویژگی مهم این دوره، فرآیندمحور بودن آن است در حالی که بسیاری از پدران و مادران به دنبال این هستند که کلاس‌های کودکان خروجی‌محور باشد و فرزندشان در پایان دوره یک اثر نقاشی بکشد یا یک قطعه موسیقی اجرا کند اما فرایندمحور بودن در آموزش امروزی از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی می‌افزاید: از رفتارها و پرسش‌هایی که فرزندم پس از حضور در این کلاس‌ها، با وجود اینکه زیرساخت‌های هنر تجسمی را نمی‌داند، می‌توان فهمید که درک بهتری از پیرامون خود پیدا کرده است و حتی به رایحه‌ها نیز دقت می‌کند.
مشیری‌فر ادامه داد: باید از شهرداری اصفهان برای برگزاری این دوره قدردانی کنیم زیرا نه تنها هزینه‌ی زیادی ندارد بلکه قرار است در ترم‌های آینده علاوه بر اردوها و بازدیدهای متنوع، کنسرت موسیقی و آشنایی با سازها و صداها از نگاه معماری نیز در برنامه باشد.
نظر شما