به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر به‌واسطه شعارهای اقتصادی سال، اصلاحاتی در حوزه تجاری‌سازی علم انجام گرفته که هر روز در حال پیشرفت است. به‌واسطه اصلاحات صورت گرفته کمتر شاهد شانه خالی کردن ارگان‌های ذی‌ربط از افزایش راندمان تولید هستیم، اما هنوز انجام بعضی فعالیت‌ها با تأخیر انجام می‌شود که مطمئناً تصویب قانون‌های حمایتی به انجام شدن هرچه بهتر این اقدامات سرعت خواهد بخشید.
دانشگاه‌ها با استفاده از پتانسیل دانشجویان فعال می‌توانند نقش بارزی در تمدن‌سازی یک جامعه را رقم بزنند در ادامه باید به سمت دانشگاه‌های نسل پنجم حرکت کنیم. در حال حاضر دانشگاه‌ها وارد نسل سوم شده‌اند که هم‌زمان باید پایه‌گذاری نسل چهارم نیز صورت پذیرد. باید به نیازهای اقتصادی پرداخت و در راستای رفع نیازها گام برداشت، همچنین باید هم‌زمان ارتباط مراکز علمی با جامعه را حفظ کرد و ارتقا بخشید.
برای آگاهی بیشتر از اقدامات انجام گرفته با محمد صدقی، مدیر مرکز فناوری، نوآوری و تجاری‌سازی دانشگاه صنعتی اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: چرا با توجه به اینکه ایران در تولیدات علمی رشد بالایی را تجربه کرده است، همچنان در تجاری‌سازی علوم آن‌گونه که انتظار می‌رود عملکرد مناسبی نداشته است؟
صدقی: طی سال‌های طولانی دانشگاه‌ها در مرحله اول تاکید بر آموزش و سپس پژوهش داشتند (دانشگاه‌های نسل اول و دوم). بعد از آن دانشگاه‌های نسل سوم وارد حوزه کارآفرینی شدند که این دانشگاه‌ها وظیفه دارند به دنبال کارآفرینی و خلق فرصت حرکت کنند. در حال حاضر در دنیا دانشگاه‌های نسل چهارم ظهور پیدا کرده‌اند که جدا از وظایف دانشگاه‌های گذشته، مأموریت دارند تا در شکل‌دهی جامعه نیز نقش ایفا کنند.
بنابراین در ایران نیز دانشگاه‌ها باید در حوزه کارآفرینی، ارتباط با صنعت و رفع مشکلات صنایع و جامعه ورود کنند. از طرفی وابستگی بودجه دانشگاه به دولت باعث شده است که افراد به دنبال خلق ثروت نباشند و با توجه به اهمیت مقالات، پژوهش‌ها به‌طور عمده فقط به مقاله ختم شود. از این‌رو با توجه به اینکه اکنون به تجاری‌سازی علم در کشور توجه بیشتری شده، برای توسعه آن امتیازات بیشتری نیز در نظر گرفته شده است.
امیدواریم تمایل اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها به تشکیل واحد فناور افزایش پیدا کند. از طرفی در طی این سال‌ها به دلیل وجود نداشتن رقابت و نبود R&D ( تحقیق و توسعه) با مفهوم واقعی در صنایع، احساس نیاز به همکاری با دانشگاه کم‌رنگ‌تر بود. همچنین فعالیت‌های اقتصادی در کشور به‌گونه‌ای بود که تکنولوژی از خارج از کشور خریداری سپس تولید انجام می‌شد که باز هم نیاز به ارتباط مؤثر با دانشگاه را کم‌رنگ‌تر می‌کرد، در حالی که در کشورهای پیشرفته بخش قابل توجهی از بودجه پژوهشی دانشگاه‌ها توسط صنایع تأمین می‌شود.
ایمنا: به نظر شما چرا ارتباط قوی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد؟
صدقی: می‌توان گفت نبود پویایی در صنایع و هم‌زمان نبود احساس نیاز توسط دانشگاه‌ها، باعث شده است، پیوند محکمی بین دانشگاه با صنعت شکل نگیرد. در حال حاضر به نظر می‌رسد فشار تحریم‌های اقتصادی حاکم بر کشور باعث شده است نیازهای صنایع تأمین نشود و از طرفی کاهش بودجه پژوهشی در دانشگاه باعث شده تا صنعت و دانشگاه هر دو بیشتر از قبل احساس نیاز برای همکاری‌های مشترک داشته باشند. به‌علاوه طی سال‌های زیادی پیش‌نیاز فارغ‌التحصیلی دانشجویان دکتری مقاله بوده است و برای ارتقای اعضای هیئت علمی نیز مقاله تأثیر بیشتری دارد. در نتیجه انتظاری وجود ندارد که اساتید مقاله‌نویسی را رها کنند و به دنبال رفع مشکلات صنعت باشند، اما در صورتی که ارزش‌گذاری مناسبی شود، به‌طور قطع مسیر تغییر می‌کند.
ایمنا: نقش پژوهش در حوزه تجاری‌سازی و بهبود اشتغال چیست؟
صدقی: پژوهش‌ها الزاماً کاربردی نیستند و انتظار نداریم که همه پژوهشگران وارد حوزه تجاری‌سازی علم شوند زیرا ساختار فکری و توانایی افراد متفاوت است اما باید تلاش کنیم زمینه را برای فعالیت متخصصانی که در این حوزه توانایی دارند، فراهم کنیم. در شرایط فعلی حداکثر ۲۰ درصد افراد علاقه‌مند به ارتباط با صنعت یا تجاری سازی فناوری هستند.
در این راستا یک باشگاه کارآفرینی راه‌اندازی کردیم؛ هدف باشگاه تشکیل یک اکوسیستم کارآفرینی و سپس ارتقای آن خواهد بود. برای دانشجویانی که به دلیل وضع اقتصادی موجود نمی‌توانند اقدامی خاصی در این زمینه داشته باشند، شرایطی را فراهم کرده‌ایم که با ارتقای اکوسیستم و گذر زمان تفکر «ما می‌توانیم» را در آنان ایجاد کنیم تا بر این اساس گفتمان‌های دانشجویانی به سمت سرمایه‌گذاری ویژه حرکت کنند.
با گذر زمان باید رویکرد افراد تغییر پیدا کند؛ در صورتی که در سطح خانواده یا جامعه دانشگاهی فرهنگ کارآفرینی تقویت شود، به‌طور قطع تأثیر بهتری را شاهد خواهیم بود.
ایمنا: قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها تا چه میزان می‌تواند در توسعه تجاری‌سازی علم مؤثر باشد؟
صدقی: ماهیت قانون فوق‌الذکر حمایتی است، اما با این قانون بسیاری از شرکت‌ها تلاش می‌کنند که عنوان دانش‌بنیان را در کنار نام خود داشته باشند؛ این عمل باعث نگرانی است. هجوم زیاد صنایع به این سو باعث می‌شود حمایت‌ها به اندازه کافی صورت نگیرد، اما من این قانون را مؤثر می‌بینم چون شرکت نوپا نیاز به حمایت دارد و چالش‌های خاص خود را تجربه می‌کند.
ایمنا: تجاری‌سازی علم با توجه به شعارهای چند سال اخیر تا چه میزان توانسته است در گره‌گشایی اقتصادی مؤثر باشد؟
صدقی: زمانی که شعار سال مطرح می‌شود تمام بخش‌ها موظف می‌شوند که در این حوزه فعالیت کنند و بودجه‌هایی نیز برای پیشبرد آن در نظر گرفته می‌شود. مطرح شدن شعار سال به‌طور کلی برای اخذ مجوزها و کاهش بوروکراسی اداری مؤثر است و سازمان‌هایی که موظف به حمایت از تولید هستند دیگر نمی‌توانند به‌راحتی از این موضوع شانه خالی کنند، اما مشکل تأخیر در انجام یا اجرا نشدن صحیح آن است.
ایمنا: با توجه به اینکه هوش مصنوعی در دنیا مطرح است؛ دانشگاه صنعتی در این موضوع چه اقداماتی انجام داده است؟
صدقی: در حال حاضر تعداد واحدهای فناور مستقر در مرکز نوآوری دانشگاه صنعتی اصفهان که در حیطه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، زیاد نیست زیرا تقاضایی برای آن وجود ندارد، اما به‌دلیل اینکه هوش مصنوعی جزو موضوعات روز دنیا است، ما باید به سمت توسعه آن حرکت کنیم. در این راستا اقداماتی صورت گرفته است و مذاکراتی با شتاب‌دهنده در حوزه هوش مصنوعی داشته‌ایم که شاید حضور این شتاب‌دهنده بتواند به ما کمک کند.
نظر شما