به گزارش خبرنگار ایمنا، پوسیدگی دندانی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی انسان است؛ سه عامل دندان، قندها و میکروارگانیسم‌ها از جمله عوامل پوسیدگی دندانی هستند. البته این عوامل به تنهایی نمی‌توانند موجب پوسیدگی دندان‌ها شوند و نقش زمان نیز در پوسیدگی دندان مهم و مؤثر است.
چنانچه یکی از سه عامل دندانی، قندها و میکروارگانیسم‌ها می‌توان از وقوع پوسیدگی جلوگیری کرد، رعایت بهداشت، کنترل مواد غذایی و مسواک به موقع در پیشگیری از پوسیدگی‌ها مفید و مؤثر است.
کنترل دندان‌ها به صورت شش‌ماه یک بار توسط دندانپزشک می‌تواند از عوامل خطرزای سلامت دهان و دندان جلوگیری کند، به ویژه در کودکان که پوسیدگی بین دندانی بدون معاینه دقیق قابل تشخیص نیست و شیوع بالایی دارد.
ترس از دندانپزشکی یکی از موانع دریافت خدمات دندانپزشکی به ویژه در کودکان است، از این رو والدین وظیفه دارند که کودک را از سنین پایین نزد دندانپزشک برده و به صورت منظم مورد معاینه‌های دوره‌ای قرار دهند؛ همچنین از خدمات پیشگیری دندانپزشکی بهره‌مند شوند.
شاید بتوان گفت کنترل تغذیه حتی از مسواک زدن نیز مهم‌تر است، مصرف زیاد و متناوب مواد قندی و چسبنده یکی از بدترین عادت‌های تغذیه‌ای در جوامع مدرن است؛ بسته به مواد غذایی و میزان شکری که مصرف می‌شود، میکروب‌های خاص می‌توانند تکثیر و باعث تشکیل حفره‌های دندانی و خرابی دندان شوند؛ رژیم‌های غذایی که حاوی مقادیر زیادی شکر هستند که باعث افزایش تعداد باکتری‌های خاص در دهان می‌شوند.
از این رو باید به یاد داشته باشیم که پیشگیری بهتر از درمان بوده، پس بهتر است از ساده‌ترین روش پیشگیری از پوسیدگی مانند استفاده از نخ دندان، مسواک و دهان‌شویه بهره‌مند شد؛ از این رو از اولین روزی که دندان کودک رویش می‌کند والدین باید برای او مسواک بزنند و کودک را به مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان و دندان عادت دهند؛ از این رو در خصوص کنترل رفتار کودکان در دندانپزشکی، مریم ابراهیمیان، متخصص دندانپزشکی کودکان و فلوشیپ دندانپزشکی بیمارستانی به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را می‌خوانید:
ایمنا: چگونه باید رفتار کودکان قبل از ورود به دندانپزشکی را کنترل کرد؟
ابراهیمیان: از آن جایی که استرس والدین به ویژه مادر به صورت مستقیم به کودکان منتقل می‌شود، به طور معمول کنترل رفتاری کودکان را قبل از ورود به مطب و زمانی که والدین برای نوبت‌دهی با مطب تماس می‌گیرند، شروع می‌کنیم؛ از این رو اطمینان خاطر و آرامشی که به والدین داده می‌شود، به صورت مستقیم در رفتار کودکان در مطب تأثیرگذار است.
همچنین محیط دندانپزشکی کودکان بهتر است محیط شاد و کودکانه و متناسب با سن آنها باشد، زمانی که کودک وارد مطب دندانپزشکی می‌شود احساس بدی از محیط درمانی به آنها دست ندهد، یعنی محیط دندانپزشکی باید به گونه‌ای باشد که کودک تصور کند وارد اتاق بازی شده است.
قبل از ورود به مطب دندانپزشکی توصیه می‌کنیم کودکان بازی کنند و نقاشی بکشند، از این رو به صورت مستقیم آنها را وارد فضای درمان نمی‌کنیم، کم‌کم آمادگی لازم را برای آنها به وجود می‌آوریم سپس برای درمان آنها اقدام می‌کنیم.
ایمنا: اولین معاینه دندانپزشکی برای کودکان در چه سنی باید انجام شود؟
ابراهیمیان: اولین معاینه دندانپزشکی به طور معمول در سن شش ماهگی انجام می‌شود، بعد از آن معاینه‌های منظم و دوره‌ای به صورت شش‌ماه یکبار تکرار می‌شود؛ زیرا به والدین توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان، از سنین پایین نسبت به مراجعه‌های دندانپزشکی آنها اقدام کنند و تحت نظر دندانپزشک قرار گیرند، همچنین کودکانی که از سن پایین تحت‌نظر دندانپزشک هستند و مراجعه‌های منظم دارند در آینده برای انجام اقدامات دندانپزشکی کودکان همکاری کننده‌تری هستند، به گونه‌ای که به محیط عادت کرده و آن را می‌پذیرند و اگر نیاز به درمان دندانپزشکی داشته باشند بیشتر همکاری می‌کنند.
اگر کودکی دو یا سه سال یکبار به دندانپزشکی مراجعه کند، بعد از مراجعه مجدد همکاری لازم را ندارد، به گونه‌ای که درمان دندانپزشکی و این محیط را فراموش کرده است؛ به همین دلیل می‌گوئیم اگر کودک نیاز به درمان خاصی ندارد مراجعه‌های منظم به صورت شش‌ماه یکبار را انجام دهد.
ایمنا: آیا دغدغه والدین برای مصرف شربت یا قرص آهن و سیاه شدن رنگ دندان صحیح است؟
ابراهیمیان: آنچه مکرر گفته می‌شود این است که قطره آهن باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود، اگر پوسیدگی وجود داشته باشد، به طور معمول پوسیدگی در کودکان کم سن و سال به دلیل شیر شبانه است، این قطره آهن پوسیدگی را رنگ می‌کند و آن را به رنگ سیاه در می‌آورد.
از این رو مراجعه‌های منظم دندانپزشکی هر سه یا شش ماه یکبار باید انجام شود، سپس از نخ دندان به ویژه برای تمیز کردن ناحیه بین دندان‌های آسیابی و شیری لازم است.
ایمنا: والدین برای درمان دندانپزشکی کودکان چه وظایفی دارند؟
ابراهیمیان: والدین باید قبل از درمان دندانپزشکی کودکان را آماده کنند، اما توضیحات بیش از اندازه و گیج‌کننده که باعث اضطراب کودک می‌شود را ندهند. همچنین از اصطلاحاتی که کودک بترسد یا اینکه به او گفته شود یک آمپول کوچک هیچ ترسی ندارد را با کودک مطرح نکنند؛ همچنین از وقایع ناخوشایند خود در مقابل کودکان صحبتی نکنند؛ تنها آمادگی جزئی به کودک بدهند و مابقی اقدامات را به پزشک و مطب دندانپزشکی واگذار کنند.
ایمنا: در جلسه اول مراجعه به دندانپزشکی چه سوالاتی از والدین پرسیده می‌شود؟
ابراهیمیان: اولین جلسه معاینه صورت می‌گیرد و اولین سوالی که از والدین پرسیده می‌شود این است که همکاری کودک به چه صورت است؟ آیا تحمل پذیرش درمان دندانپزشکی را دارد؟
والدین بهترین راهنما برای ما هستند، به این دلیل که آنها بیشتر فرزندان خود را می‌شناسند، از این رو درخواستی که از والدین داریم این است که صادقانه به سوالات پزشک پاسخ دهند، چراکه پاسخ آنها در تعیین مسیر درمان نقش بسزایی دارد.
به طور معمول کودکانی که در مقابل اقدامات دندانپزشکی همکاری خوبی دارند را ابتدای شیفت مطب نوبت‌دهی می‌کنیم، زیرا کودکان از یکدیگر الگوبرداری می‌کنند؛ اگر یک کودک گریه کند به صورت طبیعی تمام کودکان حاضر در مطب شروع به گریه کردن می‌کنند. این در حالی است که برای کودکانی که همکاری نمی‌کنند و ترس و استرس بالایی دارند، به سمت درمان‌های پیچیده‌تر و آرامبخش و بیهوشی می‌رویم.
ایمنا: لازم است والدین هنگام اقدامات دندانپزشکی کنار کودک حضور داشته باشند؟
ابراهیمیان: لازم است حداقل یکی از والدین کنار کودک حضور داشته باشد، از این رو اجازه می‌دهیم کودکان در سنین بالاتر نیز والدین آنها کنارشان حضور داشته باشند، اما ترجیحاً یکی از والدین حضور داشته باشند، زیرا زمانی که هم پدر و هم مادر کنار کودک حضور داشته باشند، حواس‌پرتی برای کودک و پزشک ایجاد می‌شود.
نکته مهم همکاری والدین و اختلال ایجاد نکردن در کار پزشک است، همچنین والدین هنگام انجام اقدامات دندانپزشکی با کودک صحبت نکنند و اجازه دهند کودک با پزشک در ارتباط باشد.
ایمنا: چه مواردی باعث می‌شود کودک برای درمان بیشتر به بیمارستان منتقل شود؟
ابراهیمیان: گاهی سن کودک کم و دندان‌های خراب بسیاری دارد، به عنوان مثال کودکی سه ساله است و ۱۶ دندان خراب دارد، از این رو این کودک به صورت طبیعی تحمل این حجم از درمان دندانپزشکی در مطب را ندارد و ترجیح می‌دهیم در یک جلسه درمان تحت بیهوشی را انجام دهیم.
گاهی اوقات کودک مراجعه می‌کند و تعداد دندان‌های خراب بسیاری دارد اما مورد حادی ندارد و پوسیدگی‌ها سطحی و ابتدایی است، از این رو ترجیح می‌دهیم با درمان‌های پیشگیری مانند فلورایدتراپی شرایط را کنترل کنیم و اجازه دهیم کودک بزرگ‌تر شود تا همکاری بیشتری با دندانپزشکی داشته باشد.
گاهی کودک دو دندان خراب و حاد دارد، از این رو این دندان‌ها را با روش‌های کنترل رفتاری در مطب درمان کرده و سایر دندان‌ها را تحت نظر می‌گیریم تا سن کودک بالاتر برود.
ایمنا: استفاده از روش بیهوشی برای درمان دندان‌های کودکان مبتلا به بیماری‌های خاص مانند اوتیسم، سندروم داون و بیش فعالی توصیه می‌شود؟
ابراهیمیان: بیهوشی مانعی برای هیچ‌یک از بیماری‌ها نیست، کودکان مبتلا به سندروم داون به طور معمول خوش اخلاق و مهربان هستند که اکثر آنها نیازی به درمان‌های بیهوشی ندارند، مگر اینکه مانند سایر کودکان سن کم و تعداد دندان‌های خراب بسیار و ترس و اضطراب بسیاری داشته باشد، آن زمان از روش‌های بیهوشی استفاده می‌کنیم.
ایمنا: مدت زمان بیهوشی کودک برای درمان دندانپزشکی چقدر است؟
ابراهیمان: به طور معمول بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است، مگر اینکه کودک درمان‌های حاد یا مشکل یا نیاز به اقدامات زیبایی داشته باشد که ممکن است مدت زمان بیهوشی تا یک ساعت به طول انجامد.
در فرایند بیهوشی هدف اصلی این است که کودک استرس و اضطراب نداشته باشد، نکته مهم این است که کودکان اضطراب جدایی از والدین را احساس نکنند، به همین دلیل فرایند بیهوشی در آغوش والدین انجام می‌شود.
ایمنا: بیشتر برای کدام یک از کودکان از بیهوشی حین درمان استفاده می‌شود؟
ابراهیمیان: به طور معمول کودکانی که سن کمی دارند و تعداد دندان خراب کودک بسیار بوده و توان همکاری با دندانپزشکی را ندارند، یا کودکی که ناتوانی ذهنی و فیزیکی و بیماری‌های خاص داشته باشد که نتواند با دندانپزشک همکاری کند، آن زمان از روش بیهوشی برای درمان دندان‌های کودک استفاده می‌کنیم.
اگر کودکی تجربه درمان دندان با استرس و اضطراب را داشته باشد نیز از روش تحت درمان بیهوشی استفاده می‌کنیم تا زمانی که بزرگ‌تر شد درمان‌های بعدی را در مطب انجام دهیم؛ همچنین برخی از کودکان بیماری زمینه‌ای دارند که بیهوشی برای آنها ایمن‌تر است.
گفت‌وگو از اکرم کیانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما