به گزارش خبرنگار ایمنا، کشت گیاهان دارویی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه موضوعی است که همراه با اقدامات مختلفی که برای احیای دریاچه انجام شد، مورد توجه دبیرخانه ستاد احیای این پهنه آبی قرار گرفته است، بنابراین شیرینی کشت گیاهان دارویی در شوری دریاچه ارومیه به عنوان کشت جایگزین می‌تواند در راستای توسعه و رونق بخش کشاورزی و معیشت کشاورزان منطقه مؤثر واقع شود.
دریاچه ارومیه که روزی مقصد بسیاری از سفرهای تابستانی بود، در عرض چند سال به شوره‌زاری تبدیل شد، هرچند طی چند سال اخیر اقدامات مؤثر ستاد احیای دریاچه ارومیه و افزایش نزولات جوی تا حدودی توانست دریاچه را از مرگ حتمی نجات دهد اما در حال حاضر با احیای کامل دریاچه ارومیه فاصله زیادی دارد.
در این راستا اقدامات بسیاری از جمله لایروبی مسیل‌ها، مدیریت و رهاسازی آب از پشت سدها و در نهایت کاشت گیاهان دارویی که یک صنعت نوظهور در بخش کشاورزی از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه انجام شده است.
با توجه به کم‌آب‌بر بودن گیاهان دارویی، طرح جامع توسعه کشت گیاهان دارویی در جهت کاهش مصرف آب کشاورزی در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه مورد توجه ستاد احیای دریاچه قرار گرفته و مطالعات جامع زنجیره ارزش گیاهان دارویی در سطح حوضه دریاچه ارومیه شامل کاشت، داشت، برداشت، فرآوری و بازاریابی انجام و حاشیه دریاچه برای کشت گونه گیاهی از جمله آویشن باغی، اسطوخودوس، مرزنجوش، گل محمدی، گل راعی و مریم‌گلی انتخاب شده است.
مشارکت مالی دولت ژاپن در خصوص رونق معیشتی دریاچه ارومیه
مهری اثنی‌عشری، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اظهار کرد: سند سه ساله (۲۰۲۴-۲۰۲۱) پروژه بسط و توسعه مدیریت محیط زیست و معیشت‌های پایدار در دریاچه ارومیه و تالاب‌های شادگان و بختگان در ادامه هفت سال همکاری دولت ژاپن از طریق برنامه توسعه ملل متحد و جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت و سومین سند مشترک ما با دولت ژاپن تحت عنوان پایدارسازی دستاوردها مبتنی بر استقرار کشاورزی پایدار در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، فارس و خوزستان است. در کنار آن موضوع تنوع‌بخشی به معیشت‌های سازگار با منابع تالابی در این چهار استان پیگیری می‌شود علاوه بر آن به‌صورت مستمر برنامه‌های آموزش، ظرفیت‌سازی، مشارکت و آگاهی‌رسانی هرساله اجرا می‌شود.
وی درباره چگونگی استفاده از ظرفیت نهادهای داخلی و دولت ژاپن افزود: دولت ژاپن در این برنامه کاری تنها مشارکت مالی می‌کند، ما با دست‌اندرکاران ملی مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست و در سطح استان، ادارات کل حفاظت محیط زیست و سازمان‌های جهاد کشاورزی به‌صورت مستقیم در ارتباط هستیم و همکاری ما با سازمان جهاد کشاورزی در قالب یک موافقتنامه و مشارکت آن‌ها در قالب پشتیبانی‌های فنی و بعضاً مشارکت‌های غیرنقدی است.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران تصریح کرد: در کنار شرکای اصلی اجرایی با برخی دستگاه‌های دیگر مانند استانداری‌ها، شرکت‌های آب منطقه‌ای و بخش خصوصی از جمله شرکت‌های خدمات کشاورزی و سمن‌های محلی همکاری داریم.
وی درباره مشکلات و موانع اجرای پروژه، گفت: یکی از این مشکلات کم بودن تعامل‌های بین‌بخشی است، البته از سال‌های ابتدایی پروژه تاکنون این همکاری‌ها ارتقا پیدا کرده است. مسئله دیگر این است که ما با جامعه محلی، کار و معیشت آن‌ها پروژه را پیش می‌بریم.
اثنی‌عشری درباره تأثیرات اجرای این پروژه، اظهار کرد: پایش این پروژه بر اساس داده‌های میدانی برداشت شده توسط خود کشاورزان و تیم پایش طرح انجام می‌شود، این داده‌ها به‌صراحت نشانگر کاهش مصرف آب در سطح مزرعه و متعاقب آن کاهش مصرف برق برای پمپ چاه‌ها و نفر ساعت کارگر در مزرعه است، در حالی‌که میزان و کیفیت محصول تولیدی کاهش پیدا نکرده و در برخی موارد افزایش پیدا کرده است، بنابراین باعث شده به‌طور میانگین مصرف آب آبیاری در سطح مزرعه ۲۷ درصد کاهش پیدا کرد.
وی تاکید کرد: استفاده از برخی نوآوری‌ها از جمله سیستم‌های آبیاری زیرسطحی برای باغ‌های انگور باعث کاهش بیش از ۵۰ درصد مصرف آب آبیاری شده است، به عنوان مثال در شیوه سنتی کشاورز طی هشت ساعت در روز، دو بار در هفته پمپ آب را روشن می‌کند، درحالی‌که با سیستم آبیاری زیرسطحی یک بار در هفته و چهار ساعت پمپ آب را روشن می‌کند که این رقم هم برای کشاورز و هم برای سلامت حوضه آبریز عدد قابل توجهی است.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در خصوص یکی از تکنیک‌های استفاده شده در مزارع گفت: پیش از این نوع آبیاری مزارع، اغلب غرقابی بود و در جوی‌ها آب زیادی برای آبیاری یک مزرعه جاری می‌شد که درصد بسیاری از آن تبخیر می‌شد ولی اکنون آبیاری در بسیاری از مزارع پایلوت به‌صورت زیر سطحی و از طریق لوله‌هایی انجام می‌شود که آب را زیر سطح خاک حرکت می‌دهد. این کار باعث کاهش هدررفت آب می‌شود و آب به ریشه گیاه می‌رسد. این موارد نیز بر میزان مصرف آب تأثیر می‌گذارد.
وی در خصوص نحوه انتخاب تکنیک‌های استفاده شده تصریح کرد: بسته به باغ یا مزرعه بودن زمین و نوع محصول، دفتر ترویج سازمان جهاد کشاورزی، شرکت خدمات مهندسی و کشاورز به‌صورت مشارکتی برنامه‌ریزی و تکنیک‌های مناسب برای اجرا را انتخاب می‌کنند، این تکنیک‌ها شامل روش شخم زدن، انتخاب رقم بذر و مدیریت آبیاری و سم و کود می‌شود.
اثنی‌عشری گفت: بر اساس سند فعلی که بین سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه توسعه ملل متحد به امضا رسیده است، این پروژه تا فوریه ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت. امیدواریم که بتوانیم این پروژه را تداوم دهیم و در سیاست‌گذاری‌های کلان دولت این الگو و روش را معرفی کنیم تا برنامه‌ریزی ملی در بخش کشاورزی به این سمت سوق پیدا کند.
ضرورت همکاری تمام ارگان‌ها برای کاهش مصرف آب در اراضی کشاورزی دریاچه ارومیه
پیش تر نیز حامد ابراهیمیان‌تالشی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی آبیاری و آبادانی با بیان اینکه در بازه زمانی دوساله، در قالب چند طرح تحقیقاتی، پایان‌نامه و مقاله، راهکارهای کاهش مصرف آب در اراضی کشاورزی اطراف دریاچه ارومیه را ارائه دادیم، اظهار کرد: برای عملیاتی شدن این راهکارها نیازمند همکاری سازمان‌ها و وزارتخانه هستیم تا این راهکارها در آن منطقه عملیاتی شود و دولت با حمایت مالی و معنوی و تغییر سیاست‌ها باعث اجرایی شدن آن شود.
وی تغییر الگوی کشت، کاشت گیاهان کم‌آب و کم‌مصرف و مقاوم به خشکی و کاهش سطح اراضی، جایگزین کردن معیشت برای کشت‌های گلخانه‌ای که باعث مصرف آب کمتر و بهره‌وری آب شده و درآمد کشاورزی بیشتر می‌شود و استفاده از روش کم آبیاری را از راهکارهای ارائه شده برای احیای دریاچه ارومیه دانست.
نظر شما