به گزارش خبرنگار ایمنا، بیابان‌زایی در قرن حاضر با اثرات گسترده اکولوژیکی اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی به ویژه تخریب زمین‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که بیشتر به‌واسطه فعالیت‌های انسانی و تغییرات آب‌وهوایی، فروپاشی سرزمین‌ها را درپی دارد، لذا بیابان‌زایی ناشی از خشکسالی‌ها و قحطی‌های شدید در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰، به‌عنوان یکی از معضلات کشورهای توسعه نیافته در سطح بین‌المللی مطرح شد و پس از تدوین نهایی کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی، هفدهم ژوئن ۱۹۹۴ از سوی سازمان ملل روز جهانی «مبارزه با بیابان‌زایی» نام گرفت تا با آگاهی‌بخشی در سطح جهانی و ملی در جهت کاهش خسارات زیست‌محیطی بیابان‌زایی و تقویت پاسخ به خشکسالی‌های پیش‌رو، اقدامات اولویتی در دستور کار کشورهای عضو قرار گیرد.
طبق گزارش سازمان ملل متحد میزان بیابان‌زایی ۳۰ برابر سریع‌تر از گذشته در حال افزایش است و به‌طور میانگین بین ۱۲ تا ۱۴ میلیون هکتار در هر سال به مساحت بیابان‌ها افزوده می‌شود و در هر روز تخریب اراضی با بیابانی شدن برای بشر حدود سه میلیارد دلار هزینه دارد. آمارها حاکی از این است که تا سال ۲۰۴۵، حدود ۱۳۵ میلیون نفر ممکن است به علت بیابان‌زایی آواره شوند.
براساس تحقیقات کارشناسان و صاحبنظران؛ ایران با مساحتی نزدیک به ۱۶۴ میلیون هکتار به‌رغم برخورداری از تنوع اقلیمی، در کمربند خشک جهان قرار دارد و بر پایه آمارها حدود ۶۱ درصد از مساحت این کشور اقلیم خشک و فراخشک دارد و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است، طبق بررسی‌ها در دهه اخیر ۲.۵ میلیون هکتار به بیابان‌ها در کشور افزوده شده که این مساحت در گذشته بیابان نبود و یکی از مصادیق این پدیده ۱۶۴ هزار هکتار از اراضی حاشیه دریاچه ارومیه است، همچنین ۳۵۰ هزار هکتار در خوزستان، ۳۰۰ هزار هکتار در جازموریان و در سال‌های اخیر اراضی جنوب شرق قزوین هم به این فهرست اضافه شده است.
طبق نظر متخصصان امر، در حال حاضر پدیده بیابان‌زایی در ایران رو به گسترش است؛ به‌طوری که خشکیدگی جنگل‌های بلوط در غرب کشور و جنگل‌های شمشاد در شمال، پدیده فرسایش بادی و ریزگردها از نواحی جنوب‌شرق کشور تا مناطق جنوب و جنوب‌غرب و مناطق داخلی، شور شدن خاک همچنین بحران منابع آب (سطحی، زیرزمینی و آلودگی رودخانه‌ها) نشانه‌هایی از تشدید پدیده خطرناک بیابان‌زایی در کشورمان است. در این میان وجود ریزگردها در بیشتر شهرها و استان‌های کشور، نشان از بحرانی شدن این پدیده طبیعی دارد.
بر این اساس بیابان‌زایی یا تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه‌مرطوب از جمله مشکلات پیش روی بشر در قرن ۲۱ محسوب می‌شود، کمبود بارندگی و پراکنش نامنظم زمانی و مکانی آن، بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، خشکسالی‌های پی‌درپی، بهره‌برداری غیراصولی از معادن موجود در این مناطق منجر به فرسایش و تشدید بیابان‌زایی می‌شود، بنابراین با توجه به اهمیت زیادی که محیط‌زیست روی زندگی انسان‌ها دارد، هر ساله یکی از مسائلی که محیط زیست را تهدید می‌کند، توسط مسئولان و محققان، تحت عنوان موضوعی خاص جهت حفظ محیط زیست برای مردم و سازمان‌ها پررنگ‌تر و مورد توجه جدی قرار می‌گیرد.
افزایش سالانه یک میلیون هکتار به بیابان‌های کشور / هدف‌گذاری احیای ۱۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی در سال جاری
آن‌گونه که وحید جعفریان، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اعلام کرده است سالانه یک میلیون هکتار به بیابان‌های کشور افزوده می‌شود که از میانگین جهانی بالاتر هستیم. نحوه مدیریت آب، کشاورزی و نوع آمایش سرزمین، اثرات مستقیم بر روند بیابان‌زایی دارد و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برنامه‌ها و اقدامات ویژه‌ای را برای جلوگیری از بیابان‌زایی در دست دارد.
وی بیست‌وچهارم خردادماه اعلام کرده بود یادمان نرود که ایران یک کشور آسیب‌پذیر در حوزه تخریب سرزمین و بیابان‌زایی است و نیازمند ملاحظات متعددی است که اگر به‌درستی صورت نگیرد، نمی‌توانیم منابع طبیعی خود را حفظ کنیم. در سرزمین ما نگاه همزیستی مسالمت‌آمیز با طبیعت در طول تاریخ وجود دارد و با نگاه اساتید و دانشمندان به این موضوع، ظرفیت‌های متنوعی را برای این مهم، به دست آورده‌ایم.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در آخرین اظهارات خود در نشست خبری با اصحاب رسانه از برنامه‌ریزی‌ها و صرف هزینه‌های بالا به منظور مقابله با ریزگردها، اظهار کرد که در راستای برنامه ششم توسعه، سالانه در ۳۰۰ هزار هکتار از کانون‌های بیابانی فعالیت‌های خوبی برای مدیریت ریزگردها را انجام داده‌ایم و در ۱۰۰ هزار هکتار از کانون‌های طوفانی، در راستای سند مشارکت مناطق بیابانی، فعالیت‌هایی انجام شده است و فصل جدیدی در بخش مشارکت با بخش خصوصی برای حفاظت، احیا و توسعه عرصه‌های طبیعی شروع شده است؛ به‌طوری‌که در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۵ هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی احیا شد و احیای ۱۰۰ هزار هکتار نیز در سال جاری در دستور کار قرار دارد.
وی درباره نکات و راهکارهای حائز اهمیت برای مقابله با بیابان‌زایی معتقد است که از مردم محلی می‌توان در بهره‌برداری پایدار از کالاها و خدمات اکوسیستم به بهترین شکل استفاده کرد، همچنین الگوهای خوبی در حوزه گردشگری تعریف شده است تا مشارکت مؤثر بخش‌های غیردولتی را داشته باشیم. اشتراک‌گذاری اطلاعات و تبیین یک ساختار کارآمد، می‌تواند هماهنگی‌های بین بخشی را تسهیل کند، همچنین با فعال کردن کارگروه بیابان‌زدایی، بخش عمده‌ای از فعالیت‌های بین دستگاهی می‌تواند تقویت شود، از طریق دیپلماسی می‌توان گرد و غبار وارد شده از کشورهای همسایه را مدیریت کرد و در رفع آن شتاب بخشید. بر اساس آنچه که مشهود است، تشدید خشکسالی‌ها و محدودیت منابع آب در منطقه، مدیریت گرد و غبار در منطقه را سخت‌تر می‌کند و این پدیده فرامرزی می‌تواند آسیب‌هایی را در بسیاری از کشورها ایجاد کند که رفع آن نیازمند اقدام مشترک با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی است، لذا باید بدانیم که هزینه‌های پیشگیری در تخریب سرزمین به مراتب کمتر از هزینه‌های مقابله است. در صورت تأمین منابع مورد نیاز برای اقدامات پیشگیرانه، می‌توانیم عقب‌ماندگی‌های ناشی از تخریب سرزمین را جبران کنیم.
شناسایی ۱۴ میلیون هکتار کانون بحرانی بیابان در کشور
براساس این پیوند؛ حسن وحید معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از شناسایی ۱۴ میلیون هکتار کانون بحرانی بیابان در کشور خبر داد و با ابراز تأسف از مساحت بیابان‌ها در کشور به بیش از ۳۲ میلیون هکتار رسیده اظهار کرد که این موضوع ناشی از عواملی همچون بهره‌برداری مفرط از عرصه‌های منابع طبیعی و کشاورزی، خشکسالی، چرای دام، اجرای برخی از پروژه‌ها، کاهش سفره‌های زیرزمینی و رعایت نکردن الگوهای کشت است، لذا سطح مراتع درجه سه در حال افزایش است و به ۵۵ میلیون هکتار رسیده است اگر این بحران کنترل نشود، به مساحت بیابان‌های کشور افزوده خواهد شد.
وی سرعت بیابان شدن عرصه را نسبت به احیا بیشتر می‌داند و می‌گوید که حدود ۴۰۰ هزار هکتار در سال بیابان‌زدایی در کشور انجام می‌شود، اما بر اساس ارزیابی‌های انجام‌شده، بیابان‌زایی ما به یک‌میلیون هکتار می‌رسد، در قالب برنامه‌ای که سازمان آبخیزداری تدوین کرده است، باید سالی سه میلیون هکتار از عرصه‌های بیابانی مدیریت شود که این مسئله نیازمند هماهنگی دولت و مردم در کنار یکدیگر است تا اجازه تخریب و افزایش بیابان‌ها را ندهند.
معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور یادآوری می‌کند که اگر پوشش گیاهی در مناطقی همچون شمال خراسان از دست داده شود با معضل سیلاب و فرسایش خاک روبه‌رو خواهیم بود، لذا علاوه بر انسجام در بدنه حوزه دولت، برای مجموع پروژه‌های عمرانی به‌منظور سلامت حوزه آبخیزداری باید نقش مردم در علاج‌بخشی این‌گونه موضوعات فراموش نشود، یعنی مردم را در منافع حوزه آبخیز سهیم کنیم.
۳۰ درصد مساحت اصفهان تحت‌تأثیر عرصه‌های بیابانی و شن‌زار
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه مقابله با بیابان‌زایی مرهمی بر زخم‌هایی است که بر جان طبیعت نشسته است، اظهار می‌کند: طبق مطالعات انجام شده از دو میلیون و ۸۳۴ هزار هکتار عرصه‌های بیابانی استان، یک میلیون و ۵۰۵ هزار هکتار آن تحت فرسایش بادی است.
وی با بیان اینکه از ۱۰.۷ میلیون هکتار پهنه در استان اصفهان، ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۰ درصد سطح استان را عرصه‌های بیابانی و شن‌زار تشکیل می‌دهد، می‌افزاید: در مجموع اراضی بیابانی استان اصفهان ۱۰ درصد بیابان‌های کشور و ۳۰ درصد منابع طبیعی را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه بیشترین تراکنش‌های فرسایش بادی در مناطق شمال و شرق استان اصفهان تعیین شده است، ادامه می‌دهد: اقلیم خشک و نیمه‌خشک و شرایط کم‌بارش جزو مناطق کویری و بیابانی است که عرصه‌های بیابانی اصفهان بیشتر شهرستان‌های آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خوروبیابانک، کاشان، گلپایگان، کوهپایه، هرند، نائین، ورزنه و جرقویه را تحت تأثیر می‌دهد.
وی می‌گوید: طبق مطالعات انجام شده از دو میلیون و ۸۳۴ هزار هکتار عرصه‌های بیابانی استان، یک میلیون و ۵۰۵ هزار هکتار آن تحت بحران فرسایش بادی است که طی همکاری سازمان منابع طبیعی، برنامه‌ریزی‌هایی در این زمینه انجام شده است.
شیشه‌فروش می‌افزاید: تاکنون برای مقابله با بیابان‌زایی، مطالعاتی در یک میلیون و ۱۰۸ هزار هکتار از اراضی بیابانی به منظور تعیین کانون‌های بحران فرسایش بادی در استان اجرایی و یک بازنگری درباره این کانون‌ها انجام شده است.
شناسایی ۱۴ کانون بیابان‌زایی / مقابله با بیابان‌زایی در ۳۱۰ هزار هکتار پوشش گیاهی دست کاشت
وی درباره شناسایی ۱۴ کانون بحران فرسایش بادی در استان اصفهان، تصریح می‌کند: شهرستان‌های آران و بیدگل، ریگ‌بلند، ریگ‌زرین، سجزی، رودشت، ریگ‌جن، جرقویه، چاه‌ملک، فرخی، خور، مصر، جندق و مناطق تالاب شور گلپایگان مستعد فرسایش بادی هستند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به نهال‌کاری بیش از ۳۱۰ هزار هکتار پوشش گیاهی دست‌کاشت به منظور پیشگیری و مقابله با عرصه‌های بیابانی در استان اصفهان، می‌گوید: در استان اصفهان با شرایط بیابان‌زایی و گرم و خشک مواجه هستیم که حفاظت از صنعت کشاورزی، نگهداری از گونه‌های گیاهی، حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی در اثر گردوغبار از مهم‌ترین نتایج اقدامات انجام شده در راستای بیابان‌زدایی در استان است.
وی درباره اقدامات مقابله با بیابان‌زایی در سطح استان اصفهان، می‌افزاید: تاکنون اجرای طرح‌های مالچ‌پاشی، نهال‌کاری، مدیریت روان‌آب‌ها، جنگل‌ها و آبگیری، حفاظت ۷۲۰ کیلومتر از جاده‌ها در برابر طوفان شن، حدود ۲۷۰ کیلومتر راه‌آهن‌ها، ۳۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی و اراضی فرودگاه، روستاها و شهرها در مناطق مستعد در برابر اثرات کانون‌های فرسایش بادی انجام شده است.
شیشه‌فروش با اشاره به اقدامات و طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی در سال گذشته که منابع طبیعی استان با اعتبارات ۱۷.۵ میلیارد تومان اجرایی کرده است، می‌گوید: در مجموع ۱۵۰ هکتار نهال‌کاری با گونه‌های مقاوم با بیابان در شهرستان‌های برخوار و اصفهان، ۹۵۰ هکتار مراقبت و آبیاری در اصفهان، کوهپایه و آران و بیدگل، مدیریت روان‌آب‌ها در ۵۶۷ هکتار در شهرستان نائین، پروژه بادشکن غیرزنده به وسعت ۴۵ کیلومتر در آران وبیدگل، خوربیابانک و نائین، جنگل‌های دست‌کاشت بیابانی حدود ۷۰۰ هکتار در مناطق آران و بیدگل، اصفهان و نائین، اجرای مدیریت روان‌آب با سطح ۵۰ هکتار در اردستان، هرند و نیز ۵.۵ هکتار در خوروبیابانک و آران و بیدگل انجام شده است.
ثبت ۱۳ روز هوای آلوده اصفهان ناشی از فرسایش بادی و خاکی طی امسال
وی اظهار می‌کند: با برنامه‌های پیش‌بینی شده مقرر است طی سال جاری هزار هکتار عملیات نهال‌کاری، هزار هکتار آبیاری، ۸۰۰ هکتار مدیریت روان‌آب‌ها، شش هزار هکتار هم مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت، ۱۰۰ کیلومتر بادشکن غیرزنده، ۱۰۰ کیلومتر تله رسوب‌گیر در محورهای جاده‌ای استان با هدف حفظ مناطق در برابر طوفان‌های گردوخاک و کانون فرسایش بادی اجرایی شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکید می‌کند: با توجه به شرایط ویژه استان در برابر خشکسالی‌ها، کم‌آبی، خشک شدن بیش از ۹۹ درصدی تالاب بین‌المللی گاوخونی با ۴۷ هزار هکتار و تبدیل آن به یک کانون بیابانی، خشکی زاینده‌رود و نبود کشاورزی در اطراف رودخانه که با اندک وزش باد کانون‌های گردوغبار داخلی نقطه‌ای ایجاد می‌کنند و نیز وجود کانون‌های بیابانی استان هم‌مرز با استان‌های یزد، سمنان، قم و خراسان جنوبی، ضروری است که برای پیشگیری از گردوغبار و تاثیرپذیری آن بر سلامت شهروندان، توجه ویژه‌ای به استان اصفهان شود.
لزوم مطالعات کانون‌های بیابانی مرز بین استان‌ها
وی با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون به مدت ۱۳ روز هوای آلوده ناشی از کانون‌های فرسایش بادی و خاکی در اصفهان ثبت شده و تعداد این روزها در سال گذشته ۷۰ روز بوده است، می‌گوید: از منابع طبیعی کشور خواستاریم که برای اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی در استان اصفهان بودجه ویژه‌ای را تخصیص دهند، چراکه انجام ۱۵۰ هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی در استان ضروری است.
شیشه‌فروش ادامه می‌دهد: در مرحله نخست لازم است برای طرح‌های بیابان‌زدایی که مطالعات آن در استان انجام شده است، اعتباری بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص داده شود و برای بررسی باقی‌مانده عرصه‌های بیابانی ۱.۵ میلیون هکتاری در استان، اعتبارات ۵۵۰ میلیارد تومانی نیاز است.
وی مطالعات کانون‌های بیابانی مرز بین استانی را حائز اهمیت می‌داند و خاطرنشان می‌کند: این کانون‌ها از مرز استان قم با اندک وزش بادی سبب طوفان‌های لحظه‌ای در کاشان، از سمت سمنان خیزش گردوغبار در مناطق شرق اصفهان، مرز خراسان جنوبی_اصفهان و یزد_اصفهان تحت تأثیر قرار می‌گیرند، لذا تخصیص اعتبارات ویژه برای اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی مرز بین استان‌ها در اصفهان، همزمان با دیگر استان‌ها ضروری است.
سرانه عرصه‌های بیابانی هر شهروند اصفهانی بیش از ۲ برابر سطح کشور
حسینعلی نریمانی، معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه از ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار مساحت استان اصفهان، سه میلیون و ۲۰۰ هکتار معادل ۳۰ درصد وسعت استان و با مقایسه کشوری ۲۰ درصد را عرصه‌های بیابانی تشکیل می‌دهد، می‌گوید: سرانه بیابانی برای هر شهروند اصفهانی ۶۶۰۰ مترمربع است، در حالی که این سرانه در سطح کشور ۴۲۰۰ مترمربع برآورد شده است.
وی با اشاره به اینکه از مساحت سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتاری بیابان‌های استان اصفهان، حدود دو میلیون و ۸۰۰ هکتار کانون‌های فرسایش بادی و نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار کانون بحرانی را تشکیل می‌دهند، اظهار می‌کند: از مجموع مساحت عرصه‌های بیابانی در استان حدود ۵۰ درصد به عنوان کانون‌های بحران شناسایی شدند که با هر وزش باد منجر به فرسایش بادی و خسارت جبران‌ناپذیری بر زیرساخت‌های اقتصادی می‌شود.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان درباره آغاز مقابله با عرصه‌های بیابانی و کنترل کانون‌های بحرانی از سال ۱۳۴۹ در استان، می‌افزاید: تاکنون ۳۱۰ هزار و ۶۰۰ هکتار جنگل‌های دست‌کاشت متناسب با ظرفیت اکوسیستم و شرایط آب و هوایی گرم و خشک، طوفان‌های گردوغبار و مناطق کم‌آب که از نوار مرزی شمال اصفهان آغاز و تا شرق و جنوب امتداد دارد، اجرایی شده است.
وی اهمیت توجه با کانون‌های گردوغبار داخلی مرزهای بین دو استان و نیز مناطق بسیار دوردست را مهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: برای مقابله با این کانون‌ها دو انتخاب داریم. یکی با اولویت‌داری، اعتبارات لازم را برای کنترل و پیشگیری بحران در روستاها، جاده‌ها، مزارع و صنایع نزدیک تخصیص دهیم یا در مناطق دور بدون سکونتگاه‌ها که مستعد گردوغبار هستند، بنابراین اکنون گزینه نخست در دست اجرا است، اما درواقع انتخاب دوم با وجود تهدیدها و خسارت‌ها برای شهروندان و اقتصاد در حال فراموشی است.
ضرورت پیش‌بینی ردیف اعتباری مستقل برای شناسایی و مطالعات کانون‌های فرسایش بادی
نریمانی با تاکید بر اینکه کنترل بیابان‌زایی مستلزم ردیف اعتباری مستقل برای شناسایی و مطالعات کانون‌های فرسایش بادی بین دو استان است، اظهار می‌کند: پیشنهادهایی ارائه شد که مانند دریاچه ارومیه که اکنون دارای ردیف اعتباری مستقل است، ردیف اعتبارات بین دو استان پیش‌بینی شود تا طی مطالعات دلایل طوفان‌خیزی این مناطق به نسبت ۴۰ سال گذشته بررسی و راهکارهای اساسی مقابله با آنها اجرایی شود.
وی تخصیص اعتبارات دولتی را در مقایسه با تخریب و خسارت‌های کانون‌های بحران فرسایش بادی و پدیده گردوغبار در استان، اندک می‌داند و می‌افزاید: انتظار داریم همزمان با تدوین برنامه هفتم توسعه برنامه‌ها و طرح‌های بیابان‌زدایی به نسبت سال‌های گذشته پررنگ‌تر دیده شود.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر به جز مباحث تخصیص اعتبارات برای مقابله با عرصه‌های بیابانی و کانون‌های فرسایش بادی همه آحاد جامعه هم وظایفی دارند، تصریح می‌کند: کشاورزان با مکانیزه کردن سیستم‌های آبیاری در مصرف بهینه آب صرفه‌جویی و از کشت‌های آب‌بر همچون صیفی‌جات خودداری کنند و به سمت کشت گونه‌های کم‌آب‌بر بروند، همچنین باید از تخریب معادن در معادن خشک با توجه به تبدیل آنها به کانون‌های فرسایش بادی و طوفان‌ها پرهیز شود.
وی خاطرنشان می‌کند: از میلیون‌های سال گذشته تاکنون در این مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنیم، اما با پذیرش خشکی آب و هوا و طبیعت گردوغبار و طوفانی آن باید تمام برنامه‌ها و طرح‌ها چه فردی و چه سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی متناسب با همین اقلیم طراحی و اجرا شود، لذا از برداشت‌های بیش از حد منابع آبی و تخریب آنها برای مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی اطراف زندگیمان جلوگیری کنیم.
عملیات سالانه یک میلیون هکتاری مقابله با بیابان‌زایی در کشور
در ادامه این پیوند، وحید جعفریان، مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: براساس مطالعات مرتبط در کشور، برای آن که وسعت بیابان‌ها گسترده‌تر و هجوم ریزگردها سخت‌تر نشود، باید سالانه یک میلیون هکتار عملیات مقابله با بیابان‌زایی را انجام دهیم.
وی مجموع اقدامات حوزه مقابله با بیابان‌زایی در مناطق کویری آران و بیدگل را به‌طور متوسط طی مدت برنامه ششم توسعه، در سال حدود ۳۰۰ هزار هکتار می‌داند و می‌گوید: در مقابله با بیابان‌زایی اگر سالانه این میزان عملیات در بیابان‌های کشور اجرایی شود، حدود ۷۰۰ هزار هکتار از برنامه یک میلیون هکتاری در سال عقب هستیم که اگر این مقدار عرصه‌ها به کانون‌های بحرانی و مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی اضافه شود، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.
مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور، یکی از سیاست‌ها و تدابیر سازمان منابع طبیعی را استفاده از ظرفیت سایر بخش‌ها و بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌داند و می‌افزاید: ۸۵ هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی کشور در قالب طرح‌های مشارکتی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سال ۱۴۰۰ احیا شده است، اما هنوز هم با برنامه سالانه یک میلیون هکتار مقابله با بیابان‌زایی در کشور فاصله زیادی داریم.
اهمیت گونه‌های گیاهی بومی با بالاترین حد سازگاری در مقابل خشکسالی
وی احیای ۸۵ هزار هکتار از بیابان‌های ایران را نقطه عطفی در طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی می‌داند و تصریح می‌کند: سرمایه‌گذاری‌های مشارکتی به دلیل ارتباط معنادار با زنجیره‌های تولید و اقتصاد، پایدارتر و اثربخش‌تر است و می‌توان از این ظرفیت مغفول استفاده مناسب‌تری داشته باشیم.
جعفریان با اشاره به گونه‌های بومی سده‌ها و هزاران سال گذشته در هر منطقه‌ای که می‌تواند با بالاترین حد سازگاری در مقابل خشکسالی‌ها تاب‌آور باشد، اضافه می‌کند: استفاده از سبد متنوع بذرهای مختلف محلی به جای یک یا دوگونه درختی، استانداردسازی، فرآوری و نحوه جمع‌آوری این گونه‌ها موضوعاتی است که بخش خصوصی با ورود مناسب و شناسنامه‌دار کردن آنها می‌تواند در فعالیت‌های بیابان‌زایی کمک‌رسان باشد.
وی درباره اینکه استفاده بذری از منطقه‌ای در منطقه دیگر با ملاحظات فراوانی روبه‌رو است، می‌گوید: تاکید و تلقی ما از مسئله اکولوژیست این است که هر گونه‌ای در همان منطقه از نظر تأیید و تکثیر آن در طبیعت مورد حمایت قرار بگیرد و در عمل اگر در این فرآیند بتوانیم از ظرفیت تعاونی‌ها و جوامع محلی استفاده کنیم، نوعی معیشت و بهبود در شرایط خشکسالی هم فراهم کرده‌ایم.
مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی با تاکید بر اینکه برای مقابله با بیابان‌زایی باید سرمایه‌گذاری بیشتری در اولویت برنامه‌های کشور قرار گیرد، خاطرنشان می‌کند: طی سال‌های اخیر اثرات مخرب طوفان‌ها، گردوغبار و خشکسالی‌های متوالی بر طبیعت نشانه زنگ خطری است که قبل از قرارگیری در شرایط بحران بتوانیم با اولویت‌بخشی به اقدامات مقابله با بیابان‌زایی آثار و پیامدهای آن را مدیریت و تعدیل کنیم تا اینکه مجبور باشیم در شرایط بحران تنها به کاهش آسیب‌ها بپردازیم.
وسیع شدن بیابان‌ها و هجوم ریزگردها عامل افزایش مهاجرت
وی تغییر اقلیم و افزایش خشکسالی را باعث رشد خسارت پیامدهای انسان‌ساخت در تخریب محیط زیست می‌داند و اضافه می‌کند: برای مقابله با بیابان‌زایی، سلسله فرایندهای مدیریتی از جمله مدیریت چرایی دام، جلوگیری از بهره‌برداری بیش از حد مراتع و عملیات پروژه‌های آبخیزداری، آبخوان‌داری، نهال‌کاری و ساخت و نصب بادشکن‌ها از جمله اقدامات اجرایی است.
جعفریان با اشاره به اینکه مجموع اعتبارات حوزه بیابان طی سال گذشته حدود ۷۵۰ میلیارد تومان بود که در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است، اظهار می‌کند: این میزان اعتبار منجر به بیابان‌زدایی ۳۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی کشور شد که در مقابل حجم قابل توجهی از بیابان‌های ایران باید اعتبارات بخش بیابان اولویت‌دار و بیشتر از قبل دریافت کنند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی عمده‌ترین عرصه‌های تحت‌تأثیر فرسایش بادی و هجوم ماسه‌های روان در محروم‌ترین روستاها مستقر هستند، چرا بخش بیابان نباید از اعتبارات مناطق محروم سهمی داشته باشد؟ اگر زیرساخت‌ها و زیربناهای این عرصه‌ها تثبیت نشود، خرج هرگونه هزینه در این مناطق تنها برباد رفتن هزینه‌ها است، زیرا با وسیع شدن بیابان‌ها و هجوم ریزگردها مهاجرت افزایش پیدا می‌کند.
مدیرکل امور بیابان سازمان منابع طبیعی کشور خاطرنشان می‌کند: تلاش مضاعف ما این است که نگرش اولویت‌دار مسئله مقابله با بیابان‌زایی را به بهانه مناسبت‌هایی همانند روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و نقش‌آفرینی رسانه‌ها تقویت کنیم تا مسئولان توجه کنند که چنین اقدامی یک سرمایه‌گذاری زیربنایی برای کشور ایران است. قبل از آن که با بحران‌های جدی‌تر روبه‌رو شویم، باید عمیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم.
نظر شما