به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، تا سال ۲۰۵۰، شهرها میزبان دوسوم جمعیت جهان، مصرف‌کننده ۷۵ درصد منابع طبیعی سراسر دنیا، تولیدکننده ۵۰ درصد زباله‌های جهانی و بیش از ۶۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهند بود. به این ترتیب شهرهای سراسر جهان در موقعیتی عالی برای کمک به افزایش مقیاس گذار به اقتصاد دایره‌ای به روش‌های مختلف قرار دارند.
اقتصاد دایره‌ای چیست؟
اقتصاد دایره‌ای مدلی از تولید و مصرف است که شامل اشتراک‌گذاری، اجاره، استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی و بازیافت مواد و محصولات موجود تا حد امکان می‌شود. به این ترتیب چرخه عمر محصولات افزایش و ضایعات به حداقل میزان ممکن کاهش پیدا می‌کند و ارزش مواد خام تا جای ممکن حفظ می‌شود. در اقتصاد دایره‌ای، برخلاف مدل سنتی و خطی اقتصادی مبتنی بر الگوی «برداشت-مصرف-دورریختن»، هنگامی که یک محصول به پایان عمر خود می‌رسد، مواد اولیه آن به کمک بازیافت تا جایی که ممکن است در اقتصاد نگهداری می‌شود و بارها و بارها به‌طور مولد مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین ارزش بیشتری پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، در اقتصاد خطی فعلی مواد پس از برداشت از زمین و طبیعت، تغییر شکل به‌صورت محصول و استفاده، به‌عنوان زباله دور ریخته می‌شود، با این حال در اقتصاد دایره‌ای در وهله اول از تولید زباله جلوگیری می‌کند.
اقتصاد دایره‌ای با جدا کردن فعالیت‌های اقتصادی از مصرف منابع محدود، به مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و سایر چالش‌های جهانی همچون از دست دادن تنوع‌زیستی، تولید زباله و افزایش آلودگی در انواع مختلف می‌پردازد. بنابراین لازم است بشر کل فرآیند سیستم تولید زباله خود، از چگونگی مدیریت منابع تا برخورد با آن‌ها پس از برداشت از طبیعت را تغییر دهد.
نردبان اقتصاد دایره‌ای
اقتصاد دایره‌ای ابزارهایی در اختیار بشر قرار می‌دهد تا به کمک آن‌ها در عین برآورده‌سازی نیازهای مهم اجتماعی، توانایی مقابله با بحران‌های جاری و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، زباله‌ها و آلودگی، همچنین قدرت رشد سلامتی، بهبود مشاغل و افزایش انعطاف‌پذیری خود را تقویت کند. در اقتصاد دایره‌ای کالاهای امروز، منابع فردا به قیمت منابع دیروز هستند و برای آن یک نردبان دایره‌ای طراحی شده است که شامل «امتناع، تجدید نظر، کاهش تغییر کاربری و طراحی محصولات»، «استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی، ساخت مجدد به‌صورت محصولات مرتبط» و «استفاده مجدد در قالب بازیافت، بازیابی پوشش پایان عمر محصول و تغییر کاربری آن» می‌شود.
اقتصاد دایره‌ای مستلزم بازارهایی است که به جای حذف منابع فعلی و سپس استخراج منابع جدید، انگیزه‌هایی برای استفاده مجدد از محصولات ارائه دهد. در چنین اقتصادی همه انواع زباله مانند لباس، ضایعات و لوازم الکترونیکی منسوخ‌شده به اقتصاد بازگردانده می‌شود یا با کارایی بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اقدام راهکاری مناسب نه تنها برای حفاظت از محیط زیست است، بلکه در مسیر استفاده عاقلانه‌تر از منابع طبیعی، توسعه بخش‌های جدید، ایجاد مشاغل و گسترش قابلیت‌های تازه فراهم کند.
نمونه‌های موفق از اقتصاد دایره‌ای
لندن
اقتصاد دایره‌ای در لندن انگلستان به‌صورت همکاری متقابل برای تغییر سیستم غذایی خود را نشان می‌دهد. در حال حاضر مسئولان، سهامداران و ذی‌نفعان این بخش در حمایت از رویکردی منحصربه‌فرد و فرابخشی با عنوان «ابتکار شاخص غذا»، طی یک برنامه اقدام مشترک سه ساله از یک دستور کار واحد و مبتنی بر داده‌ها پیروی می‌کنند که شامل شناسایی ۲۰ نقطه داغ موجود در این زمینه می‌شود و مداخله برای مقابله به آن‌ها می‌شود. در این ابتکار با تکیه بر استراتژی‌های غذا و محیط زیست شهری، بهره‌گیری از مجموعه تحقیقاتی روبه‌رشد پیرامون اقتصاد دایره‌ای برای غذا، همکاری‌های بین بخشی، ردیابی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با غذا، انتشار اطلاعات مربوط به ردپای غذا برای ایجاد درک پایه و اطلاع‌رسانی از اقدامات کوتاه‌مدت و اقداماتی از این قبیل، به شناسایی نقاط ضروری برای مقابله پرداخته شد.
ابتکار شاخص غذای لندن در حال کار روی هماهنگی، ساده‌سازی و تسریع پیشرفت به سمت اقتصاد دایره‌ای در زمینه غذا به‌عنوان بخشی از اهداف پایداری شهر است، چراکه تخمین زده می‌شود غذا و نوشیدنی ۱۰ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای لندن را پس از مسکن و ترافیک تشکیل می‌دهند. بنابراین لندن در نظر دارد کل سیستم غذایی خود را متحول کند. کاهش ضایعات آلی، بهبود دسترسی به تغذیه سالم، افزایش تولید مواد اولیه، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با مواد غذایی و تقویت اقتصاد دایره‌ای غذا از جمله اهداف غذایی لندن در این زمینه به‌شمار می‌رود.
ابتکار شاخص غذای لندن با به‌کارگیری ترکیبی از رویکردها از جمله تعیین چشم‌انداز، کمک‌های مالی، استانداردهای داوطلبانه، تعهدات تدارکاتی، برگزاری گردهمایی و مشارکت‌های عمومی و خصوصی، از طیفی از اهرم‌های سیاست شهری موجود برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند که راهی مؤثر برای ایجاد تغییر در سطح پایدار و سیستماتیک است. این ابتکار هنوز در ابتدای مسیر انجام است، با این حال تاکنون جمع‌آوری زباله‌های غذایی را ۱۵ درصد افزایش داده، به توزیع مجدد ۲۲۶ تن غذا و تولید ۸۰ تن غذای اضافی در داخل شهر منجر شده و ۷۸ هزار جوان را در شهر در مورد عادات غذایی پایدار آموزش داده است. نوآوران مواد غذایی همچنین با راهکارهای خود از انتشار ۵۶ هزار و ۸۳۱ تن معادل کربن دی اکسید در شهر پیشگیری کرده‌اند. لندن با ادامه این روند می‌تواند شاهد کاهش ۳۱ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای مبتنی بر مصرف در سال باشد.
عربستان
آب برای ایجاد توسعه پایدار، اکوسیستم‌های سالم، پیشرفت‌های اجتماعی-اقتصادی و حمایت از زندگی شهرنشینی بسیار مهم است. شهر هوشمند نئوم عربستان در راستای تأمین آب شیرین به میزان روزانه تا دو میلیون مترمکعب برای سراسر عربستان درصدد پیشبرد استراتژی اقتصاد دایره‌ای آب برآمده است.
شرکای درگیر در پروژه نئوم دارای مجموعه جهانی روبه‌رشدی از پروژه‌های آب هستند که شامل طرح‌های مختلف نمک‌زدایی و بهره‌مندی از آب شور می‌شود و پروژه‌های زیرساختی آب نئوم شامل تولید، مدیریت و ذخیره‌سازی آب شیرین و فرآوری آن از آب‌های شور است که انرژی آن با برق تجدیدپذیر تأمین می‌شود.
نئوم در این رویکرد، خدماتی را برای پیاده‌سازی راه‌حل‌های تجاری مناسب برای بهره‌برداری از آب شور و تبدیل آن به محصولات قابل فروش و ارزشمند در بازارهای خود مانند گچ، پلی‌وینیل کلراید (PVC)، نمک، کودهای مبتنی بر پتاسیم و منیزیم ارائه خواهد کرد. این تسهیلات به ایجاد یک اقتصاد دایره‌ای آب از تولیدات غیرقابل اجتناب آب شور در کارخانه نمک‌زدایی شهر کمک می‌کند، زیرا در راستای تولید ردپای کم‌کربن آب آشامیدنی، محصولات جانبی سودمند آب شور به‌طور پایدار تولید می‌شوند.
مسئولان نئوم اعلام کرده‌اند که این اقدامات گام‌های اولیه برای متحول کردن صنعت آب به سمت یک راه‌حل پایدار و دایره‌ای است که از مطالعات امکان‌سنجی و مشاوره گرفته تا نمونه‌کارهایی شامل تأسیسات استحصال پساب، تأسیسات آزمایشی نمایشی، تحقیق و توسعه، کارخانه نمک‌زدایی در مقیاس بزرگ، پردازش آب شور و پشتیبانی مشاوره‌های فنی-تجاری، توسط رهبران و کارکنانی از بیش از ۱۷ کشور در سراسر جهان اجرا خواهد شد و به گسترش روابط جهانی در زمینه تولید و تأمین آب منجر می‌شود.
آمستردام
اقتصاد دایره‌ای در آمستردام هلند با تضمین فراهم آوردن یک زندگی خوب برای همه در محدوه‌های طبیعی زمین و با اتخاذ رویکردی برای کاهش قابل‌توجه استفاده از مواد خام جدید و کمک به ایجاد یک شهر پایدار نمایان شده است. آمستردام با هدف کاهش استفاده از این مواد به نصف تا سال ۲۰۳۰ و دستیابی به یک اقتصاد دایره‌ای کامل تا سال ۲۰۵۰، در راستای حفظ مواد اولیه ارزشمند، جریان‌های مواد مختلف خود را از ورود تا پردازش ترسیم کرده و نشان داده است که جوامع و مشاغل می‌توانند در عین مراعات حال محدودیت‌های زمین و جامعه، به توسعه اقتصادی شهر کمک کنند.
اقتصاد دایره‌ای آمستردام سه بخش «مواد غذایی و جریان زباله‌های ارگانیک»، «کالاهای مصرفی» و «محیط ساخته شده» را در بر می‌گیرد. آمستردام در بخش اول زنجیره‌های غذایی کوتاه در یک سیستم غذایی پایدار و قوی، غذای سالم و پردازش با کیفیت جریان زباله‌های آلی را ارائه می‌دهد، در بخش دوم با تصحیح الگوی مصرف به صرفه‌جویی بیشتر در استفاده از امکانات در دسترس می‌پردازد و از محصولات دور ریخته‌شده بیشترین استفاده را می‌برد و در سومین بخش با هماهنگی تلاش‌ها در زمینه گذار به اقتصاد دایره‌ای، معیارهای مناسبی در این زمینه تدوین و رویکرد دایره‌ای جدیدی برای شهر ایجاد می‌کند. این شهر برای حصول اطمینان از قرار داشتن در مسیری درست یک سیستم نظارت بر پیشرفت خود طراحی کرده است تا میزان تأثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی انتقال را تعیین کند و تاکنون به موفقیت‌های چشمگیری در این زمینه دست پیدا کرده است.
دانمارک
سیستم بازگشت بسته‌بندی در دانمارک دارای سابقه طولانی به اندازه یک قرن است. این کشور با تعبیه سیستم‌های DRS (به موجب آن مصرف‌کنندگان و خریداران یک محصول، مبلغ اضافی پول با عنوان بیعانه پرداخت می‌کنند و پس از بازگرداندن بسته‌بندی یا محصول، هزینه خود را دریافت می‌کنند) توانسته است به هدف «هزینه صفر» این کشور نزدیک‌تر شود. هزینه‌های صفر به این معنی است که مبالغ جمع‌آوری، مرتب‌سازی و آماده‌سازی مواد برای بازیافت با درآمد سیستم بیعانه مطابقت دارد. اکنون تولیدکنندگان مجبور نیستند روی بسته‌بندی‌های جدید سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب می‌توانند قیمت محصولات خود را برای مصرف‌کنندگان نهایی کاهش دهند؛ این یک موقعیت برد-برد برای همه و از جمله حامیان محیط زیست نیز است.
نظر شما