به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، NGC 5068 که با نام‌های دیگر ESO 576-29، LEDA 46400 و UGCA 345 نیز شناخته می‌شود، با قطری بیش از ۴۵ هزار سال نوری در فاصله ۶.۸ میلیون پارسک معادل ۲۲ میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی سنبله قرار دارد. این کهکشان که برای نخستین بار در دهم مارس ۱۷۸۵ توسط اخترشناس آلمانی-انگلیسی ویلیام هرشل کشف شد، یک کهکشان مارپیچ میله‌ای است که در مرکز خود سیاه‌چاله‌ای کلان‌جرم دارد. در بازوهای آن نیز نشانه‌های از تشکیل ستاره‌ها با سرعت بسیار بالا دیده می‌شود که این امر باعث شفاف و درخشان شدن بازوها می‌شود. کهکشان‌های غنی از گاز طیف گسترده‌ای از ساختارها و ویژگی‌ها را نشان می‌دهند، اما به نظر می‌رسد وجود ستاره‌های تازه متولدشده در آن‌ها یک ویژگی مشترک باشد.
شکل ساختارهای میله‌ای NGC 5068 و نوار مرکزی حاوی سیاه‌چاله آن نشان می‌دهد که سال‌های رشد آن پایان یافته و این کهکشان به بلوغ کامل رسیده است. عمر متصور برای آن نیز که برآمدگی مرکزی قدیمی‌ترین و بازوها جوان‌ترین بخش‌های آن‌ها را تشکیل می‌دهد، دو میلیارد سال است. یکی از فرضیه‌های اصلی موجود برای شکل‌گیری بازوهای این کهکشان مارپیچ میله‌ای وجود امواج چگالی در برآمدگی میانی است که باعث شده شکل‌گیری ستاره به شکلی مارپیچی در آن رخ دهد.
دیسک‌های کهکشان‌های کلاسیک زمانی تشکیل می‌شوند که گاز موجود در سیستم فرو می‌ریزد. در بسیاری از موارد، یک الگوی مارپیچی قوی توسط یک موج چگالی در دیسک ایجاد می‌شود که تشکیل ستاره را در امتداد بازوها افزایش می‌دهد و در نتیجه یک مارپیچ بزرگ ایجاد می‌کند.
NGC 5068، منبعی ارزشمند برای کشف فرآیند تشکیل ستاره
اخترشناسان معتقدند که تصاویر گرفته‌شده از مناطق مرکزی و درخشان ستاره‌ساز NGC 5068 بخشی از یک سفر اکتشافی برای ایجاد یک گنجینه نجومی از مشاهدات ستاره‌زایی و منبعی کارآمد از این روند در کهکشان‌های مجاور است که می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا فرآیندهای شکل‌گیری ستارگان و در نتیجه چگونگی تکامل کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای مانند کهکشان راه شیری را بهتر درک کنند.
این مشاهدات برای اخترشناسان بسیار ارزشمند است، چراکه کشف فرآیند شکل‌گیری ستارگان از فیزیک پلاسمای ضعیفی که بین ستاره‌ها قرار دارد تا تکامل کل کهکشان‌ها، زمینه‌های بسیاری را در نجوم ایجاد می‌کند و امید آن می‌رود که با مشاهده شکل‌گیری ستاره‌ها در کهکشان‌های نزدیک، پیشرفت‌های علمی بزرگی حاصل شود.
تصاویر گرفته‌شده از NGC 5068 توسط تلسکوپ فضایی جیمزوب گره‌هایی ظریف از گاز، گرد و غبار و خوشه‌های ستاره‌ای درخشان، همچنین پیچ‌وتاب‌های گازی تابناک و ستارگان بی‌شمار نوار مرکزی و بازوهای آن را نشان می‌دهد. این تصاویر ساختار غبارآلود این کهکشان مارپیچی و حباب‌های گازی درخشان حاوی خوشه‌های ستاره‌ای تازه تشکیل شده در آن را برجسته می‌کند. این تصاویر در ترکیب با داده‌های دیگر تلسکوپ‌ها از جمله تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه‌ها زمینی داده‌های ارزشمندی از کیهان به‌دست می‌دهند که مقدمات آغاز پیشرفت‌های بزرگ علمی را با استفاده از نخستین داده‌های جیمزوب فراهم می‌آورد.
میله‌های مرکزی بزرگ این کهکشان جامد نیست و از ستارگان کاملاً خوشه‌ای ساخته شده است. میله‌های ستاره‌ای که کهکشان‌هایی مانند NGC 5068 در اختیار دارند نشان می‌دهد آن‌ها قدیمی‌تر و تکامل‌یافته‌تر از کهکشان‌های مارپیچی بدون میله هستند چراکه فرآیند شکل‌گیری آن‌ها میلیاردها سال زمان لازم دارد.
اخترشناسان گمان می‌کنند که چرخش میله‌های حاوی ستاره‌ها، گاز و گرد و غبار را به مرکز این کهکشان‌ها می‌کشد، یعنی جایی که به‌عنوان منبع تغذیه انفجارهای شدید تشکیل ستاره عمل می‌کند. به نظر می‌رسد در NGC 5068 این عملیات باعث می‌شود که ستاره‌ها به‌صورت مارپیچی شکل بگیرند. این ابرهای غلیظ گاز و غبار که برای ایجاد ستارگان فرو می‌ریزند، نور مرئی را نیز مسدود می‌کنند و مطالعه مناطق مات ستاره‌ساز را حداقل در طول موج‌های نور مرئی طیف الکترومغناطیسی دشوار می‌کنند.
درک فرآیند تشکیل ستاره‌ها با یک همکاری همه‌جانبه
جیمزوب برای رصد کیهان در طول موج‌های فروسرخ طراحی شده است و ابزاری ایده‌آل برای مشاهده ابرهای یادشده است، زیرا نور مادون قرمز عمدتاً بدون مانع از میان غبار و گاز عبور می‌کند. اخترشناسان با بهره‌گیری از ابزار مادون قرمز میانی و دوربین فروسرخ نزدیک این تلسکوپ فضایی پیشرفته، تصاویر ارزشمندی از ۱۹ کهکشان ستاره‌ساز موجود در نزدیکی راه شیری به دست آورده‌اند.
ترکیب این تصاویر با تصاویر تلسکوپ هابل از ۱۰ هزار خوشه ستاره‌ای، نقشه‌برداری‌های طیف‌سنجی تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) از ۲۰ هزار سحابی تابشی ستاره‌ساز و مشاهدات آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما (ALMA) از ۱۲ هزار ابر مولکولی تیره و متراکم در کنار تمام مشاهدات طیف الکترومغناطیسی به‌دست‌آمده از دیگر رصدخانه‌ها و تلسکوپ‌های فضایی، فرصتی بی‌سابقه به اخترشناسان می‌دهد تا جزئیات شکل‌گیری ستاره‌ها را کنار هم بگذارند و آن‌ها را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند.
جیمزوب با وجود توانایی رصد گاز و غباری که ستاره‌های تازه متولد شده را پوشانده، برای کشف فرآیندهای حاکم بر تشکیل ستاره‌ها بسیار مناسب است، زیرا همان‌طور که پیش از این گفته شد، ستارگان و منظومه‌های سیاره‌ای در میان ابرهای چرخانی از گاز و گرد و غبار متولد می‌شوند که برای رصدخانه‌های نور مرئی مانند هابل یا VLT مات هستند. دید دقیق ابزارهای وب در طول موج‌های فروسرخ به اخترشناسان این امکان را می‌دهد تا تمام آنچه در میان غبارهای 5068NGC در جریان است را رصد و از فرآیندهای شکل‌گیری ستاره‌ها همان‌گونه که اتفاق می‌افتد تصویربرداری کنند.
در مجموع، این مشاهدات تصویری از گستره وسیعی از طیف الکترومغناطیسی را برای اخترشناسان فراهم می‌آورد که به‌طور بالقوه ویژگی‌های تشکیل ستاره را با جزئیات نشان می‌دهد و تصاویر گرفته‌شده توسط جیمزوب از مناطق مرکزی کهکشان NGC 5068 ساختارهایی را نشان می‌دهد که نقش مهمی در بهبود دانش بشر از چگونگی پرورش ستارگان در کیهان دارند.
نظر شما