به گزارش خبرنگار ایمنا، انتخابات پارلمان‌ها در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته بر اساس الگوی تناسبی انجام می‌شود. این الگو مبتنی بر فهرست‌های انتخاباتی احزاب و تشکل‌های سیاسی پایه‌گذاری شده است.
طرح «نظام انتخاباتی تناسبی» بعد از کش‌وقوس‌های فراوان، آذرماه سال گذشته، در قالب طرح اصلاح نظام انتخابات در کمیسیون داخلی مجلس به تصویب رسید و در صحن علنی مجلس نمایندگان به ترکیبی از اکثریتی و تناسبی شدن انتخابات رأی دادند.
اصلاح قانون انتخابات به‌عنوان مهم‌ترین قانون سیاسی کشور بعد از قانون اساسی درحالی صورت می‌گیرد که اصلاح ساختارهای حکمرانی در ابعاد مختلف، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، در زمان حاضر بیش از هر زمان دیگری به مطالبه عمومی تبدیل شده و رئیس مجلس نیز در همین راستا، با شعار «حکمرانی نو»، لزوم اصلاح نظام حکمرانی در چهارچوب نظام سیاسی جمهوری اسلامی را مطرح کرده است.
در خصوص نظام‌های انتخاباتی تناسبی کارشناسان امر معتقدند که این سازوکار انتخاباتی، مبتنی بر تبدیل سهم یک فهرست از آرا به کرسی‌های پارلمانی متناسب با آن است. در این الگو، انتخابات مبتنی بر فهرست‌های انتخاباتی پایه‌گذاری می‌شود و گروه‌های سیاسی متناسب با آرای کسب‌شده در هر حوزه انتخابیه، صاحب کرسی‌های نمایندگی می‌شوند.
در کشورهایی که انتخابات به‌صورت تناسبی اجرا می‌شود، معمولاً حدنصابی از آرا برای حضور در مجلس مشخص شده است، لذا به فهرست‌هایی که حائز آرایی کمتر از حدنصاب مشخص شده باشند، کرسی‌ای تعلق نخواهد گرفت، به عنوان نمونه در بخش تناسبی نظام‌های انتخاباتی ترکیبی نیوزلند، روسیه و آلمان یک حدنصاب پنج درصدی تعیین شده است؛ احزابی که نتوانند پنج درصد آرا را در سطح ملی به‌دست آورند، مستحق در اختیار گرفتن کرسی براساس فهرست‌های تناسبی نیستند. دلیل این امر را می‌توان جلوگیری از حضور احزاب بسیار کوچک در مجلس دانست.
حدنصاب‌های انتخاباتی در کشورها متفاوت است. اگر حدنصاب انتخاباتی عدد بالایی تعیین شود، احزاب متوسط نیز حذف می‌شود و آرای هدررفته افزایش پیدا خواهد کرد، برای مثال حدنصاب ۱۴ درصدی در انتخابات مجلس ترکیه باعث شد که در انتخابات سال ۲۰۰۲، بسیاری از احزاب نتوانند حائز ۱۴ درصد آرا شوند و در نتیجه ۴۶ درصد آرا از بین رفت.
مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با نمایندگان مجلس یازدهم فرمودند: «امسال کارهای بزرگی مقابل مجلس انقلابی است»؛ نمایندگان مجلس در آخرین سال حضورشان در بهارستان یکی از این کارهای بزرگی که سال‌ها روی زمین مانده بود را به سرانجام رساندند.
در همین رابطه با دو تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
نظام انتخاباتی تناسبی و عملکرد منسجم احزاب
محمدحسن آصفری، نایب رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: موضوع حزبی شدن انتخابات برای استان تهران پیشنهاد و تصویب شده است.
وی می‌افزاید: این موضوع به این دلیل برای تهران تصویب شده است که به نقش احزاب سیاسی و کار تشکیلاتی در پارلمان بیش از گذشته توجه شود، بر اساس همین دیدگاه استان تهران به عنوان نمونه انتخاب و پیشنهاد شد.
نایب رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها با اشاره به اینکه این مهم به شرط تأیید شورای نگهبان قانون اساسی قطعی و نهایی خواهد شد، تصریح می‌کند: در این صورت برای دوره‌های بعدی انتخابات نیز می‌توان آن را گسترش داد.
وی با تاکید بر اینکه تناسبی شدن انتخابات بعد از انتخابات و رأی آوردن نماینده هم تأثیرگذار است، ادامه می‌دهد: طبیعی است که اگر احزاب ساختار و زیربنای قوی داشته باشند و با برنامه عمل کنند، بدون شک می‌توانند مؤثرتر و منسجم‌تر عمل کنند.
به گفته آصفری، حزب با برنامه و منسجم، در حوزه‌ها و بخش‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، سیاست خارجی و اجتماعی می‌تواند بازدهی و عملکرد بهتری داشته باشد. در واقع این قانون به تقویت احزاب شناسنامه‌دار و احزابی که فقط در زمان انتخابات به صحنه می‌آیند، خواهد انجامید.
تناسبی شدن انتخابات می‌تواند برای شهرهایی غیر از تهران هم مؤثر باشد
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: طرح تناسبی شدن انتخابات برای حوزه انتخابیه تهران تعریف و تدوین شده است.
به گفته وی، شرایط پایتخت به‌گونه‌ای است که ۳۰ نماینده در خانه ملت دارد که هم آرای خود نمایندگان محاسبه می‌شود و هم آرایی که به لیست داده می‌شود در رأی‌آوری این نمایندگان مؤثر است.
عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس یازدهم خاطرنشان می‌کند: این موضوع باعث خواهد شد هر کدام از گروه‌های جامعه در تهران باید احساس کنند، یک تا چند نفر از هم‌حزبی‌ها و منتخبانشان در پارلمان کشور حضور دارد.
وی تاکید می‌کند: اگر تناسبی شدن انتخابات نهایی شود، در واقع از صفر یا صد عبور شده است. در دوره ششم مجلس در مجموع همه اعضا از یک طیف بودند. دوره هفتم، هشتم و نهم از طیف دیگری بودند و دو دوره دهم و یازدهم نیز از گروه دیگری بودند که در مجلس حضور داشتند.
حاجی‌دلیگانی خاطرنشان می‌کند: تناسبی شدن این زمینه را فراهم می‌کند که بستگی به میزان محبوبیت هر طیف، افراد بیشتری از همان طیف از طرف تهرانی‌ها در خانه ملت حضور داشته باشند.
وی می‌گوید: این طرح برای اصفهان هم می‌توانست مناسب باشد اما برای شهرستان‌ها مناسب نیست. در واقع طرح تناسبی برای حوزه‌هایی که لیست می‌دهند و سه تا چهار نماینده دارند، مناسب خواهد بود.
نظر شما