به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرداری‌ها لایحه بودجه یک‌ساله را در راستای اهداف میان‌مدت، تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌ها و انجام فعالیت‌های جاری شهر به شورای اسلامی شهر تقدیم می‌کنند تا با دریافت مصوبه، این شورا بر فعالیت‌ها، اقدامات و پروژه‌های شهری نظارت داشته باشند.
با توجه به اینکه بودجه شهرداری در دو بخش عمرانی و جاری هزینه می‌شود، هرچه میزان بودجه جاری، نسبت به کل بودجه سالانه کمتر باشد، با توسعه و ارتقای زیرساخت‌ها و امکانات شهر همراه خواهد بود. در بودجه ۱۴۰۲ شهرداری اصفهان، حدود پنج هزار میلیارد تومان معادل حدود ۲۸ درصد، مربوط به بودجه جاری است و به مسائلی همچون پرداخت حقوق کارکنان، نظافت شهر و فعالیت‌های حوزه خدمات شهری مربوط می‌شود.
چندین سال بود که مدیریت شهری اصفهان برای تفکیک پسماند فعالیت‌های قابل توجهی همچون برگزاری کلاس‌های آموزشی، تبلیغات شهری، ترغیب شهروندان با در نظر گرفتن بسته‌های تشویقی همچون بیمه آتش‌سوزی انجام داده بود اما از چهارم تیرماه سال گذشته، اجرای طرح جدید جمع‌آوری پسماند بر اساس روزهای زوج و فرد هفته در شهر اصفهان آغاز شد.
بر همین اساس مسیرهای جمع‌آوری پسماند که طبق روزهای زوج و فرد ماه برنامه‌ریزی می‌شد، در حال حاضر بر اساس برنامه‌ریزی، روزهای زوج هفته شامل شنبه، دوشنبه و چهارشنبه و روزهای فرد هفته شامل یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه از در منازل شهروندان جمع‌آوری می‌شود.
برای تحقق طرح جدید جمع‌آوری پسماند تر، فعالیت‌هایی همچون نصب پلاکارد سطح محلات شهر، آموزش چهره‌به‌چهره شهروندان و تبلیغات شهری انجام شده است تا این طرح بدون هیچ کم‌وکاستی اجرا شود؛ از همان ابتدای اجرای طرح جدید جمع‌آوری پسماندها مهدی بقایی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان تاکید کرد که اجرای این طرح به هیچ عنوان منجر به تعدیل نیرو یا کاهش حقوق کارگران خدمات شهری نخواهد شد، بلکه یکی از اهداف اصلی آن ارتقای رفاه کارگران شهرداری است تا آنها بتوانند حداقل یک شب در هفته را در جمع خانواده خود باشند.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با سیدامیر سامع، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان به‌منظور اطلاع از آخرین وضعیت طرح جدید جمع‌آوری پسماند و تلاش مدیریت شهری برای به‌روزرسانی و تقویت زیرساخت‌های نظافت این کلان‌شهر است.
بیایید «جمعه‌های تمیز» در نصف‌جهان داشته باشیم
هدف از اجرای طرح جدید جمع‌آوری پسماندها در شهر اصفهان چه بود؟
در گذشته مخزن‌هایی برای نگهداری پسماندها در سطح شهر اصفهان وجود داشت که به‌صورت ۲۴ ساعته پسماندها به آن منتقل و در ساعاتی برای جمع‌آوری سنتی آن اقدام می‌شد که شیرابه، بو و حشرات اطراف آن مشکل‌زا بود، لذا شهرداری اصفهان برای نخستین‌بار اقداماتی را در دستور کار خود قرار داد تا پسماندها به‌صورت دسته‌بندی شده و با تجهیزات مناسب جمع‌آوری شود.
به‌هر حال فعالیت‌هایی توسط شهروندان انجام و موجب تولید مواد غیرقابل استفاده می‌شود که پسماند نام می‌گیرد؛ این مواد برای شهروندان قابل استفاده نیست، در حالی که ممکن است برای سایر موارد قابل استفاده باشد.
پوسته آلومینیومی کاغذی کره، ظرف غذای فومی، ظروف ساخته شده از پت، مواد باقی‌مانده از مرغ یا گوشت، پوست میوه‌ها، پوشک بچه، کاغذ خیس شده و نایلون‌ها تشکیل دهنده پسماند است که با توجه به اینکه مواد شیمیایی موجود در آن بو دارد، به‌عنوان زباله باید هرچه سریع‌تر از منزل خارج شود.
در واقع باید بیاییم مواد غیرارگانیک همچون پوسته آلومینیومی کاغذی کره، ظرف غذا فومی و ظروف ساخته شده از پت را جداسازی و به چرخه بازیافت اضافه کنیم؛ مابقی پسماندها نیز تا حدی که می‌توانستیم آن را بخوریم، خوب بود، اما وقتی آن را نخوردیم و کنار مواد غیر ارگانیک قرار گرفت، تبدیل به پسماند شد، لذا نقطه نخست مدیریت این مواد، جداسازی است.
پسماندها به سه دسته کلی شامل «مواد قابل بازیافت»، «مواد ارگانیک» همچون سربرگ هرس شده گل‌ها و درختان و «آشغال» همچون مواد عفونی و پوشک بچه تقسیم‌بندی می‌شود که میزان آشغال در طول شبانه‌روز برای یک خانواده چهار نفره شاید یک کیلوگرم هم نباشد.
پس از جداسازی مواد، سیستم مدیریت شهری باید به شهروندان بگوید اگر این سه نوع پسماند را دارند، آن‌را را طبق دسته‌بندی تحویل می‌گیریم؛ به‌عنوان مثال به‌صورت هفتگی از در منازل برای جمع‌آوری اقدام می‌کنیم، تعدادی مرکز ثابت و سیار احداث می‌کنیم و اینکه نایلون‌های آبی‌رنگ به شهروندان می‌دهیم تا پسماندهای خانگی خود را درون آن قرار دهند و در ساعت مشخص شده، پسماندها را بیرون از منزل قرار دهند تا نسبت به جمع‌آوری آن اقدام شود. البته مجتمع‌های مسکونی چند واحد به بالا باید دو مخزن پسماند خشک و تر داشته باشند که در حال حاضر بسیاری از مجتمع‌های این مخازن را دارد.
وقتی جداسازی به حد مناسبی رسید، در صورتی که پسماندها مقدار کمی باشد، مدیریت شهری می‌تواند به‌جای اینکه هر شب برای جمع‌آوری آن اقدام کند، دو شب یک‌بار اقدام کند؛ در حال حاضر در شهرهایی که انرژی مهم است، به‌صورت هفتگی یا دو هفته یک‌بار پسماندهای تر جمع‌آوری می‌شود و پسماند خشک نیز توسط شهروندان تحویل مراکز ثابت می‌شود.
اصفهان چندین سال است که تجربه جمع‌آوری پسماند به‌صورت یک‌شب در میان را دارد و اینگونه بود که تاریخ‌های زوج و فرد هر ماه برای جمع‌آوری پسماندهای تر اقدام می‌شد که روزهای پنجشنبه و جمعه نیز در این تاریخ‌ها وجود داشت؛ اگر شهرداری بخواهد برنامه‌ای برای شهروندان بگذارد تا در صورت لزوم به‌جای یک‌روز در میان، دو روز در میان پسماندها جمع‌آوری شود، طبق روزهای هفته انجام می‌شود که در شهرهای خارجی نیز این تجربه وجود دارد.
به‌عنوان مثال اعلام می‌شود که شنبه، دوشنبه و چهارشنبه برای جمع‌آوری پسماند اقدام می‌شود و سپس به روزهای شنبه و چهارشنبه تغییر پیدا می‌کند تا جایی که هفته‌ای یک‌بار پسماندها جمع‌آوری شود؛ در حال حاضر اینگونه است که مسیرهای زوج هفته برای جمع‌آوری پسماندهای خانگی شامل شنبه، دوشنبه و چهارشنبه و مسیرهای فرد هفته شامل یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه است و روزهای جمعه از روند روزهای جمع‌آوری پسماند حذف شد تا شهروندان هفته‌ای یک‌بار، دو شب پسماند را تجمیع کنند.
همچنین کارگران شهرداری نیز می‌توانند یک روز یا یک شب در هفته را کنار خانواده باشند که این اقدام بسیار ارزشمند، همچون هدیه‌ای به این کارگران زحمتکش است؛ لذا از شهروندان درخواست دارم بیاییم پنجشنبه و جمعه شهر را پاکیزه نگهداریم تا «جمعه‌های تمیز» را در نصف‌جهان داشته باشیم.
به‌رغم اینکه شاید از صحبت‌های من اینگونه برداشت شود که شهرداری می‌خواهد وظایف خود را به گردن شهروندان بیندازد اما این موارد، تجارب جهانی در شهرهایی همچون کانادا، روسیه، تورنتو و سئول است که تقویم ویژه برای جمع‌آوری پسماند دارند و بعضی حتی دو هفته یک‌بار پسماندهای تر جمع‌آوری می‌شود تا بتوانیم هزینه‌های جاری شهر را کم کنیم و به هزینه‌های سرمایه‌ای همچون پروژه‌های عمرانی و زیرساختی بیفزاییم؛ به شهروندان اطمینان می‌دهم پولی که به شهرداری می‌آید، باید در اصفهان مصرف شود.
تمام این موارد می‌تواند در شهر اصفهان نیز باید تمرین شود و به‌جای جمع‌آوری هر شب یک‌کیلوگرم پسماند از در هر منزل، هر هفته باید هفت کیلوگرم پسماند جمع‌آوری شود و این فرهنگ‌سازی بین خانواده‌ها انجام شود و حتی خودروهای شهرداری نیز باید مناسب‌تر باشد.
اصفهانی‌ها، به‌دنبال اقتصاد صحیح هستند
راهکار این اعتمادسازی را در چه می‌بینید؟
هرچه مدیریت شهری خدمات درست‌تر، سریع‌تر، بهتر، با تجملات کمتر و شفافیت بیشتر به شهروندان ارائه کند، آنها امیدوارتر می‌شوند و مشارکت بیشتری در امور مختلف خواهند داشت؛ به‌عنوان مثال شهرداری در بخش پیمانکاران مناقصه‌ها و مزایده‌های خود را در فضای مجازی منتشر می‌کند که می‌توان انتظار داشت شفافیت در مشارکت اقتصادی وجود دارد و در زمینه انعقاد قراردادها باید مطمئن باشیم که اعضای کمیسیون معاملات شهرداری کار خود را درست انجام می‌دهند.
اگر شهروندان ببینند که پاکبانی کار خود را درست انجام نمی‌دهد یا آسفالت انجام شده در معابر مدت کمی دوام می‌آورد، شک می‌کنند که دارایی‌های شهر درست هزینه می‌شود، اما با توجه به اینکه تمام اصفهانی‌ها، نصف‌جهان را دوست دارند و به‌دنبال اقتصاد صحیح هستند، فضای به‌نسبت خوبی داریم.
اگر شهر تمیز باشد، شهروندان نیز به پاک نگهداشتن آن ترغیب می‌شوند
اجرای طرح جدید جمع‌آوری پسماندها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بخش زیادی از خانواده‌های اصفهانی طبق طرح جدید، پسماندهای خود را خارج از منزل قرار دادند و همکاری خوبی داشتند؛ اگر از کسانی که مفاد طرح جدید را رعایت نکردند، علت را جویا شویم، فکر می‌کنم حجت صحیحی ندارند، لذا شواهد نشان می‌دهد که طرح جدید جمع‌آوری پسماند بر اساس روزهای زوج و فرد هفته، طرح درستی بوده است.
شاید دلایلی همچون اعتماد نداشتن به طرح و امکانات محدود همچون کمبود فضای منزل مطرح شود که آنها نیز می‌تواند با جداسازی پسماندهای تر و خشک و در نظر گرفتن ظرف و فضای مناسب آن را رعایت کنند.
امیدواریم با گذشت زمان این طرح بهتر رعایت شود و روزبه‌روز به کیفیت بهتری از آن دست‌یابیم. شاید در یک کوچه دو خانواده از حدود ۲۰ خانواده این طرح را رعایت نکنند که باعث می‌شود کوچه تمیز نباشد؛ شهرداری باید نقاطی را که پسماندها در آن قرار می‌گیرد را شست‌وشو دهد و اگر این نقاط تمیز باشد، شهروندان نیز بیشتر به پاک نگهداشتن آن ترغیب می‌شوند که همراه با مواردی همچون آموزش و اطلاع‌رسانی، می‌توان برای رسیدن به این هدف اقدام کرد.
جریمه تخلف در مدیریت پسماند تا ۲۰ میلیون تومان
آیا اهرم قانونی بازدارنده‌ای برای قراردادن پسماندها خارج از زمان مقرر خارج از منازل وجود دارد؟
بیش از ۱۰ سال است که شرکت‌های خدمات شهری، در کنار عواملی همچون مدیرعامل، مسئول منطقه، سرکارگر و کارگران، چندین نیروی پسماند برای اجرای قانون مدیریت پسماند و نفرات حقوقی در مجموعه دارند؛ نیروهای پسماند موظف هستند با افرادی که موارد حوزه مدیریت پسماند را رعایت نمی‌کنند، صحبت کنند و در صورت لزوم اخطار دهند.
ایمان دارم که اگر لازم شد فرایندی در شهر عوض شود، تا ۹۰ درصد شهروندان با نخستین اطلاع‌رسانی به آن عمل می‌کنند و چند درصد از میزان باقی‌مانده با اخطار نخست از قانون پیروی می‌کنند؛ برای سایر این افراد نیز پرونده حقوقی تشکیل می‌شود، زیرا طبق قانون مدیریت پسماند، فردی که پسماند را به‌نحو مناسبی جداسازی نکند و خارج از زمان تعیین شده توسط مدیریت شهری و با روش نادرستی وارد محیط شهر کند، جریمه خواهد شد که این جریمه از ۵۰ هزار تومان تا ۲۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
معتقد هستم همچنان فضای اطلاع‌رسانی، تبیین و اخطار بهترین راهکار است و بسیاری از نیروهای پسماند پس از اخطار از شهروند تعهد رسمی می‌گیرند تا این کار دیگر تکرار نشود که با توجه به روند اداری و لزوم مراجعه به دفترخانه رسمی، به‌صورت معمول تعداد زیادی از آن میزان باقی‌مانده نیز، طرح را رعایت خواهند کرد.
«خدمات موتوری»، سازمان فناورمحور شهرداری اصفهان
در بودجه ۱۴۰۲ شهرداری اصفهان برای به‌روزرسانی و تقویت زیرساخت‌های نظافت شهری، چه ردیفی در نظر گرفته شد و آیا امسال شاهد تحول در این زمینه خواهیم بود؟
طی سال‌های گذشته مدیریت شهری اصفهان نشان داده که در زمینه مدیریت پسماند پیشگام است؛ حدود ۲۰ سال قبل شهرداری‌های اصفهان و تهران آغازگر طرح جمع‌آوری پسماند خشک بودند و در مباحثی همچون شست‌وشوی شهر، جاروب‌های مکانیزه برای رفت‌وروب شهر، شهرداری اصفهان تقاضا را به سمت تولیدکنندگان برده است و سعی کردیم نیم‌نگاهی به دنیا و فناوری‌های روز داشته باشیم که در این راستا تجهیزات روزبه‌روز تکمیل شده است.
در حال حاضر تمام ماشین‌آلات رفت‌وروب شهری اصفهان به سامانه AVL مجهز هستند و مشخص است که چه مسیری را با چه سرعتی باید طی کنند و چه ساعتی باید کار خود را انجام دهد که حوزه نظارت نیز بر این موضوع واقف است.
یکی از مأموریت‌های سازمان خدمات موتوری شهرداری اصفهان این است که سازمان فناورمحور شهرداری باشد تا برای پشتیبانی‌های فناورانه در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشگام باشد که در این دوره مدیریت شهری روی این موضوع کار شده است و در طول فعالیت این دوره سه تا چهار مکانیزم جدید به این سازمان اضافه کردیم.
از جمله فرایندهایی که ماشین‌آلاتی برای مکانیزه آن خریداری شده است می‌توان به هرس درختان، شست‌وشوی درختان و معابر دارای شیرابه پسماند، اشاره کرد.
بیش از ۵۰ میلیارد تومان در بودجه سازمان خدمات موتوری و حدود ۲۰۰ میلیارد تومان در بودجه شهرداری، برای خرید امکانات مکانیزه در نظر گرفته شده است که بیشتر برای حوزه نظافت و شست‌وشو مصرف می‌شود؛ در حال تلاش هستیم که تجهیزات تا حد امکان ساخت ایران باشد و با توجه به اینکه جاروب‌های متوسط و بزرگ در داخل ساخته می‌شود، سال گذشته چهار دستگاه جاروب بزرگ برای نظافت بزرگراه‌ها خریداری شد.
برای خرید جاروب‌های کوچک که قرار است برای شست‌وشو و رفت‌وروب کوچه‌ها استفاده شود نیز با چهار شرکت مذاکراتی انجام شده است که در حال نمونه‌سازی هستند و امیدواریم از این شرکت‌ها دستگاه‌ها خریداری شود و با استفاده از ماشین‌آلات مکانیزه، بهره‌وری بالا و هزینه کم، نصف‌جهان زیباتری داشته باشیم.
نظر شما