دور دوم انتخابات ترکیه؛ دوئل اردوغان با قلیچدار اوغلو

به گزارش ایمنا، انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری ترکیه که نشریه اکونومیست آن را مهم‌ترین انتخابات سال ۲۰۲۳ توصیف کرد، بیست‌وچهارم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ (چهاردهم می ۲۰۲۳) برگزار شد و ثبت ۴۹.۲۴ درصد آرا برای اردوغان و ۴۵ درصد برای قلیچدار اوغلو موجب شد هیچ‌یک از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه نتوانند به بیش از ۵۰ درصد آرا دست پیدا کنند، بر این اساس انتخابات به دور دوم کشیده شد که قرار است دو هفته بعد یعنی بیست‌وهشتم می برگزار شود و در آن رجب طیب اردوغان رقابتی سخت با کمال قلیچدار اوغلو خواهد داشت.

کارشناسان بر این باورند که نتیجه انتخابات در دور دوم تا حد زیادی به دو عامل مذاکرات و توافقات پشت پرده سیاسی همچنین قدرت موج‌آفرینی در روزهای آخر برای جذب آرای خاکستری بستگی دارد که اردوغان و هم قلیچدار اوغلو نشان داده‌اند که در هر دو زمینه، تبحر کافی دارند و همین موضوع پیش‌بینی نتیجه انتخابات را دشوار می‌کند.

کسب ۲۳۲ کرسی حزب عدالت و توسعه

اما حزب اردوغان توانست در انتخابات پارلمانی با وجود کاهش سهم آرای حزب عدالت و توسعه از ۴۲.۵ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳۵.۷ درصد در انتخابات ۲۰۲۳، ائتلاف جمهور به رهبری این حزب، با کسب حداقل ۳۲۲ کرسی، همچنان اکثریت پارلمان را کسب کند. این موفقیت بیش از همه مرهون کسب ۱۰ درصدی آرا از سوی حزب حرکت ملی‌گرا بود که پیش‌تر نظرسنجی‌ها سهم رأی‌هایش را تنها پنج درصد برآورد می‌کردند. بدین‌ترتیب، با وجود رشد سه درصدی آرای حزب جمهوری خلق، ائتلاف ملت به رهبری آن، تنها ۲۱۳ کرسی را تصاحب کرد.

رسیدن به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به این معنا نیست که کاندیداها از وعده‌های انتخاباتی یا غافلگیری محروم شده‌اند؛ همانطور که اردوغان و قلیچدار اوغلو به دنبال آن هستند که ظرف مدت کوتاهی که بیش از ۱۵ روز نیست، شور و نشاط را به آرای حامیان بازگردانند.

رئیس‌جمهور اردوغان در مبارزات انتخاباتی خود به موضوع افشای دیدار قلیچدار اوغلو با سازمان فتح‌الله گولن متهم به کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ در ترکیه اشاره کرد. اطلاعات اولیه حاکی از آن است که قلیچدار اوغلو در سفر ماه‌ها پیش به آمریکا با اعضای سازمان گولن دیدار کرده است.

اگرچه کاندید ائتلاف ملت برگزاری هرگونه ملاقات را تکذیب کرد، اما سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه متعهد شده است که جزئیات دیدار قلیچدار اوغلو با سازمان گولن و سفرای غربی را فاش کند. در صورتی که رئیس‌جمهور ترکیه در طول مبارزات انتخاباتی خود قبل از دور دوم از این کارت انتخاباتی استفاده کند، ممکن است جدول ائتلاف مخالفان تغییر کند و بر تصمیمات رأی‌دهندگان ترکیه تأثیر زیادی بگذارد.

راه سخت اردوغان در دور دوم انتخابات

ابراهیم فراهانی، کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا پیرامون انتخابات ترکیه اظهار کرد: نامزدهای ریاست‌جمهوری برای پیروزی در این رقابت باید به بیش از ۵۰ درصد آرا دست پیدا کنند اما این اتفاق رخ نداد و انتخابات به دور دوم کشیده شد. با وجود اینکه کمال قلیچدار اوغلو توانست رأی سنان اوغان که وابسته به جریان ترکیه افراطی و طرفدار برخورد با پناهندگان بود همچنین امید اوزداغ، رهبر ملی‌گرای افراطی حزب ظفر را به دست آورد، اما در نهایت نتوانست پیروز شود.

وی درباره اعمال نفوذ اردوغان در روند این انتخابات افزود: اردوغان به عنوان مجری می‌تواند در این روند نفوذ داشته باشد، همانگونه که بارها این کار را انجام داده و هیچ‌گاه نیز خود را بازنده ندانسته است؛ به عنوان مثال انتخابات پارلمانی ۲۰۱۵ و انتخابات ۲۰۱۹ شهرداری‌های استانبول را دوباره برگزار کرد، بنابراین به نظر می‌رسد که اردوغان کسی نیست که به راحتی کنار رود.

این کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به جشن زودهنگام طرفداران اردوغان برای پیروزی در انتخابات گفت: در مقابل طرفداران کمال قلیچدار اوغلو نیز خود را برنده می‌دانستند و جشن پیروزی برگزار کردند.

فراهانی درباره انتخابات پارلمان این کشور تصریح کرد: حزب عدالت و توسعه توانست اکثریت را با ائتلاف جمهور به دست بیاورد. این پارلمان ۶۰۰ کرسی دارد که اگر احزاب بتوانند بالای ۳۰۰ کرسی را در اختیار گیرند، اکثریت را در دست دارند، به نظر می‌رسد که حزب حرکت ملی عملکرد بسیار خوبی داشته است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس قانون، این حزب باید بالای ۱۰ درصد کرسی‌ها را برای تشکیل فراکسیون در اختیار داشته باشند اما همین قانون به‌خاطر حزب حرکت ملی به هفت درصد تبدیل شد، بنابراین به نظر می‌رسد که اکثریت پارلمان با حزب جمهور یعنی حزب اردوغان خواهد بود.

فراهانی درباره پیامدهای حضور اعضای حزب اردوغان بر اکثریت پارلمان یادآور شد: در صورت انتخاب قلیچدار اغلو به ریاست‌جمهوری، برنامه وی برای تغییرات با مشکل روبه‌رو خواهد شد زیرا تلاش وی می‌کرد قانونی در پارلمان تصویب کند که نظام را تغییر دهد اما اکنون با سازوکار پیچیده‌ای روبه‌رو است.

وی گفت: یکی از دلایل بازگشت مرال آکشنر به ائتلاف، وعده اجرای نظام قبلی در صورت انتخاب قلیچدار اغلو به عنوان رئیس‌جمهور بود بر این اساس رئیس‌جمهور در جایگاه پدر ملت قرار می‌گیرد و مرال آکشنر عنوان نخست‌وزیری و ریاست هیئت وزیران را دریافت می‌کنند اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد که آن‌ها با پارلمان دچار مشکل می‌شوند.

این کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به احتمال انتخاب قلیچدار اوغلو در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه داد: در دو سه روز آخر تبلیغات انتخابات هر دو طرف تمام کارت‌های خود را رو کردند و اکنون همه‌چیز بستگی به آن دارد که آیا برگ برنده‌ای برای دور دوم پیش‌بینی کرده‌اند یا خیر. همچنین دور اول انتخابات آزمونی بود که دو طرف ضعف‌های طرف مقابل را بشناسند.

وی برنده دور دوم انتخابات را طرفی دانست که بتواند از ضعف‌های رقیب خود در بستر انتخابات به‌موقع استفاده کند و گفت: در صورت حمایت سنان اوغان از قلیچدار اوغلو، او برنده انتخابات خواهد بود البته این فرضیه در حد پیش‌بینی است و باید منتظر رأی‌گیری نهایی باشیم.

فراهانی با اشاره به نظارت شورای اروپا بر این انتخابات تاکید کرد: به نظر می‌رسد که فشار آنها باعث تشدید نظارت بر صندوق‌های رأی‌گیری شده است، به عنوان مثال طرفداران قلیچدار اوغلو آمار تخلف در صندوق‌ها و اردوغان میزان آرای باطله را اعلام کرد، همچنین آرای محرم اینجه با وجود انصراف از انتخابات شمرده شد.

وی نسبت آرای هر دو طرف را برای پیش‌بینی نتایج نهایی در دوره بعدی ضروری دانست و گفت: به نظر می‌رسد قلیچدار اوغلو برنده نهایی انتخابات باشد زیرا اردوغان همه برگ‌های برنده خود از جمله امکان توزیع گاز رایگان و افزایش حقوق را رو کرده است. آرامش اردوغان نیز حکایت از آن داشت که خود را برنده انتخابات می‌داند، در حالی که همه‌چیز به رخدادهای آینده و واکنش‌های دو رقیب اصلی انتخابات ترکیه بستگی دارد.