به گزارش خبرنگار ایمنا، دستیابی به توسعه پایدار یکی از چالش‌های فراروی مدیران شهری است؛ شهرهای امروزی به لحاظ گستره کالبدی نسبت به گذشته متفاوت هستند و نحوه برقراری ارتباط و تعاملات ساکنان شهر ضرورت توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی را انکارناپذیر می‌کند.
فناوری‌های حمل‌ونقل علاوه بر آنکه به عنوان یک محصول دوران مدرن شناخته شده است، بارزه‌های مشخصی در این حوزه دارد و به عنوان یک فرایند نیز مطرح است، فرایندی که می‌تواند مکانیزم‌های اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار دهد، افراد را به یکدیگر نزدیک‌تر کند یا از هم دور کند؛ زیرساخت‌های حمل‌ونقل محیط‌های طبیعی و انسان‌ساخت را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و فرهنگ‌ها و الگوهای رفتاری جدیدی را معرفی کند.
با وجود اهمیت توسعه حمل‌ونقل در شهرهای امروزی به ویژه شهرهایی با پیشینه تاریخی، کمرنگ شدن نقش فناوری در این حوزه به سرعت در جریان است و همچون یک نیروی محرکه سبب تغییرات در سایر مکانیزم‌های شهری می‌شود. نحوه به‌کارگیری فناوری حمل‌ونقل شهری و طراحی زیرساخت‌ها بر ساختارهای کالبدی- فضایی تأثیر بسزایی دارد تا جایی که اقتصاددانان شهر را بازاری می‌دانند که به فناوری حمل‌ونقل برای رشد خود نیاز دارد. در گفت‌وگویی اجمالی با زینب حسینی، کارشناس شهرسازی عوامل مؤثر بر توسعه حمل‌ونقل شهری و اولویت‌ها در این حوزه را بررسی کردیم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
نقش حمل‌ونقل در توسعه و رونق شهر چیست؟
فناوری‌های نوین شهرسازی که در چرخه نیاز تعریف می‌شود، در هر عرصه‌ای از محیط‌های شهری قابلیت حضور دارد و میزان و نحوه تأثیرگذاری آن در طی ادوار تاریخی تابع شرایط بسیار پیچیده‌ای است که در محله‌های شهری به خوبی ملموس و قابل درک است. برنامه‌ریزی در حوزه حمل‌ونقل می‌تواند به توسعه پایدار شهر، کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کند و توسعه زیرساخت‌های شهر را سرعت ببخشد.
بارزه‌های فناوری حمل‌ونقل شهری به عنوان یک نیروی محرک در دگرگونی ساختارهای کالبدی-فضایی نقش بی‌بدیلی در پایداری محله‌های تاریخی ایفا می‌کند، مطالعات نظری حوزه پایداری و تکنولوژی حمل‌ونقل شهری ابهامات گسترده‌ای را برای تصمیم‌سازان، برنامه‌ریزان و طراحان در برهه‌های مشخص زمانی پدید می‌آورد، اما بررسی کیفی و کمی پایداری در طول دوران به منظور شناخت مسیرهای تصمیم‌سازی آینده از اهمیت زیادی برخوردار است.
حمل‌ونقل چه نقشی در تحقق پایداری محلی دارد؟
مداخله در محلات تاریخی به دلیل ویژگی‌های ارزشمند و منحصربه‌فرد آن‌ها همواره با چالش‌های فراوانی همراه بوده است، در عین حال این بافت‌ها برای رفع نیازهای ساکنان خود ناچار به پذیرش تغییراتی هستند که سرعت آن باید متناسب با طرح نیازهای شهروندان در آن جامعه باشد و میزان و نحوه تغییرات در محیط‌های تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
همین امر لزوم برنامه‌ریزی و حفاظت در بافت‌های تاریخی را تأیید می‌کند، بررسی‌ها نشان می‌دهد روند شکل‌گیری محله‌های قدیمی که در طول دوره‌ای نسبتاً طولانی شکل گرفته بود، به نحوی بوده است که در پاسخگویی به نیازهای فردی و اجتماعی ساکنان از کارایی لازم برخوردار است، اما به نظر می‌رسد دگرگونی عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی شهرها به طور عام و در محله‌ها به طور خاص، اثرات منفی قابل توجهی بر کارایی آن‌ها در پاسخگویی به نیازهای ساکنان داشته است.
بافت کالبدی از مهم‌ترین ابعاد سازنده محلات تاریخی است که در جریان تغییر رویکردهای مداخله دستخوش مسائل اساسی می‌شود، مسائلی که اگر به آن پرداخت نشود بافت را وارد فرایند فرسودگی می‌کند و پایداری آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این تغییرات در محیط‌های شهری در بسیاری از ابعاد با سطح فناوری ارتباط دارد. تکنولوژی امروزه به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی شهری تبدیل شده است و ساکنان امروزی شهرها از انواع مختلفی از فناوری برای تبدیل فضاهای شهری به مکان‌های قابل سکونت و راحت استفاده می‌کنند.
تأثیر حمل‌ونقل بر ساختار شهرها چیست؟
فناوری‌های حوزه حمل‌ونقل شهری به عنوان یک نیروی محرکه در ساختارهای عملکردی شهرها مطرح است که می‌تواند تأثیرات شگرفی بر سایر جنبه‌ها بگذارد. ابعاد کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در طول زمان از ساختارهای حرکت و دسترسی و سازوکارهای حاصل از آن تأثیر می‌پذیرد. تغییرات کالبدی شهر تابع ساختار فضایی به نسبت ثابتی است؛ نکته حائز اهمیت آن است که روند تغییرات تابع شرایط متفاوتی است و به همین دلیل از مهم‌ترین معیارهای مؤثر در ایجاد بارزه‌های تکنولوژی مرتبط بهره گرفته شده است.
اگرچه زمینه‌های گسترده‌ای برای بررسی ارتباط میان انواع تکنولوژی شهرسازی و اثرات آن بر زندگی شهری وجود دارد که بحث و بررسی هریک نیازمند مطالعات گسترده‌ای است، اما در این میان دو نکته حائز اهمیت است، اول اینکه بافت‌های تاریخی و فرسوده شهرها باید به لحاظ حساسیت‌ها در فرآیند توسعه حمل‌ونقل مورد توجه مدیران شهری قرار بگیرد و دوم آنکه باید مشخص شود تکنولوژی حوزه حمل‌ونقل شهری چه تأثیری بر میزان پایداری محلی دارد و چنانچه نیاز بود این فناوری‌ها متناسب با نیازهای هر شهر بومی‌سازی شود.
نظر شما