به گزارش خبرنگار ایمنا، بیست‌وچهارم اردیبهشت‌ماه امسال، همسایه غربی ایران شاهد یکی از مهمترین روزهای سرنوشت‌ساز در تاریخ این کشور است. ترک‌ها در انتخابات پیش رو، سیزدهمین رئیس‌جمهور خود و نمایندگان بیست‌وهشتمین دوره پارلمان را انتخاب می‌کنند؛ انتخاباتی که از همه انتخابات‌های گذشته حساس‌تر شده و علاوه بر مردم این کشور، برای دیگر کشورهای منطقه و معادلات پیش روی آنها نیز از اهمیت برخوردار است.
در این انتخابات نزدیک به ۶۴ میلیون نفر واجد شرایط رأی دادن هستند که سه میلیون نفر از آنها خارج از خاک ترکیه به سر می‌برند و تا نهم می ۲۰۲۲ باید آرای خود را به صندوق‌های رأی بیندازند.
طبق قانون انتخابات این کشور، هر کدام از نامزدها که بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد، پیروز انتخابات خواهد بود، در غیر این صورت بیست‌وهشتم ماه می، دور دوم انتخابات میان دو نامزد برتر برگزار خواهد شد.
پیش‌بینی شمار زیادی از کارشناسان و تحلیلگران منطقه‌ای حکایت از میزان مشارکت بالای مردم این کشور در انتخابات پیش رو دارد و از آنجا که این انتخابات بسیار حساس است، تعجبی نخواهد داشت که تمام حزب‌های مخالف در یک توافق جمعی توان خود را برای پیروزی بر رجب طیب اردوغان به کار گیرند.
تردید در بی طرفی YSK
طاها آک یول، تحلیلگر قدیمی حریت و ملیت است که حالا چند سالی است از این دو روزنامه نزدیک به اردوغان جدا شده و در «قرار»، روزنامه نزدیک به عبدالله گل قلم می‌زند. او گفته است: «انتخابات ماه می سخت‌ترین انتخابات در تاریخ دموکراسی ما خواهد بود. از ارزیابی و تحلیل آنچه در تاریخ جمهوری ترکیه خوانده‌ام و تجربه کرده‌ام، این را می‌فهمم که هیچ انتخاباتی به سختی انتخابات ۲۰۲۳ نبوده است و نیست. یکی از مشکلات مهم این است که پیش از این، همواره «نهاد عالی انتخابات» (YSK) به عنوان یک نهاد معتبر، بی‌طرف و دارای احترام و جایگاه والا بود و بی‌طرفی YSK هرگز در هیچ‌یک از انتخابات مورد تردید نبود. این نهادی در دل دموکراسی‌های جهان بود که همواره روی ترکیه را سفید کرد و نشان داد که این کشور دارای استقلال کامل است. اما متأسفانه، حالا بی‌طرفی این نهاد محل تردید است و کسی به آن اعتماد ندارد.
این روزنامه‌نگار ترک در ادامه مثالی آورده و نوشته است: طبق قانون انتخابات، همه تلویزیون‌ها اخبار لحظه به لحظه نتایج انتخابات را بر اساس معیارهای تعیین شده توسط YSK پخش می‌کردند. به این ترتیب هر حزبی که وارد انتخابات می‌شد، می‌توانست جایگاهی در صفحه نمایش پیدا کند و آرا و لوگوی آن، قابل مشاهده باشد. اما دولت اردوغان در زمان وضعیت اضطراری با مصوبه ۶۸۷ قانون را تغییر داد و این ماده را حذف کرد! تلویزیون‌ها تا حد زیادی به دستگاه‌های تبلیغاتی حکومت تبدیل شد. مالکیت رسانه‌ها نیز با تسهیلات بانکی ارزان‌قیمتی که حزب حاکم در اختیار رفقای اردوغان گذاشت، به آسانی تغییر کرد و تریبون‌ها به دست افرادی افتاده است که به‌ظاهر مستقل و تکه‌ای از بخش خصوصی اما حامی دولت هستند. علاوه بر این، نزدیک به ۲۰۰ اصلاحیه در قانون مناقصات و گزینش کارکنان دولت، راه را برای معامله و سوءاستفاده سیاسی و انتخاباتی باز کرد. در نتیجه، آنها هم بی‌طرف نیستند و انتخابات برای آنها تبدیل به مبارزه برای منافع شخصی شده است.»
مردم ترکیه، غالباً علاقه فراوانی به مسائل سیاسی و حزبی دارند و با توجه به تعدد احزاب، شاید فقط بخش عده کمی از مردم، فاقد گرایش حزبی باشند. این مسئله یکی از اصلی‌ترین دلایل مشارکت گسترده آنها در انتخابات است. در بعضی دوره‌های انتخابات در ترکیه به عنوان مثال در سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۷ میلادی، میزان مشارکت مردم در انتخابات، حتی به عدد ۹۴ درصد رسید.
در تاریخ ۱۰۰ ساله جمهوری ترکیه، تنها دو بار میزان مشارکت مردم ترکیه از ۷۰ درصد پایین‌تر آمده و روی عدد ۶۴ درصد ایستاده است. همچنین میزان مشارکت در انتخابات سال ۲۰۱۸ میلادی، ۸۶ درصد بود.
تصاویر هوایی از میتینگ انتخاباتی اردوغان
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرد که در میتینگ بزرگ استانبول یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر مشارکت داشتند.
جادوگر نمی‌خواهیم؛ رهبر قوی می‌خواهیم
مصطفی کارا علی اوغلو، تحلیلگر سیاسی دیگری است که می‌گوید: معضلات و مسائل کشور و آثار منفی آن برای همه ما مشخص و نمایان است. ما معضلات مهمی همچون تورم بالا، وضعیت دشوار اقشار کم‌درآمد، قانون‌گریزی، فساد مالی، بی‌کفایتی، ابهام در سیاست خارجی و سیستم آموزشی ناتوان و نارسا داریم. ما به دنبال جادوگری نیستیم که بتواند بر آنها غلبه کند، بلکه صرفاً به دنبال یک رهبر قوی هستیم که هوش و مهارت بالایی برای مدیریت کشور داشته باشد و بر مشکلات غلبه کند.
ترک‌ها علاقه زیادی به دخالت در امور سیاسی و تصمیم‌گیری در مسائل مختلف کشورشان دارند و پیش‌بینی تحلیلگران مختلف به‌ویژه با وجود دوقطبی شدید ایجاد شده میان اردوغان و قلیچدار اوغلو، مشارکت بالای ۸۰ درصدی و بی‌سابقه در انتخابات چند روز آینده این کشور است.
همچنین نتایج بعضی نظرسنجی‌های میدانی از رویگردانی بخش قابل توجهی از جوانان ترکیه به‌ویژه رأی‌اولی‌ها از حزب عدالت و توسعه حکایت دارد و این امر بر سرنوشت انتخابات تأثیر زیادی خواهد گذاشت.
همچنین باید اشاره کرد که قوانین انتخاباتی در ترکیه، جذابیت‌ها و تمایزهای جالبی با دیگر کشورها دارد از جمله اینکه هر شهروند، فقط در یک نقطه از پیش تعیین شده حق دارد پای صندوق رأی برود یا اینکه بر اساس قانون، دولت این کشور حق دارد از شهروندانی که رأی نمی‌دهند، جریمه نقدی دریافت کند. هر چند این قانون روی کاغذ مانده است و هیچ‌گاه در عالم واقعیت، یک شهروند به خاطر رأی ندادن، جریمه پرداخت نکرده است.
دوقطبی و چند نکته
هر چند در این دوره از انتخابات ترکیه چهار نامزد حضور دارند اما شاهد رقابتی دوقطبی یعنی رویارویی اردوغان با کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق، دومین حزب بزرگ پارلمان هستیم. در این انتخابات دو ائتلاف بزرگ تشکیل شده است؛ یکی ائتلاف ملت که از شش حزب تشکیل شده و دیگری ائتلاف کُردی و چپ‌گرای کار و آزادی که در هدف با ائتلاف ملت موازی است اما بنا به دلایلی تصمیم گرفته است مستقل باشد.
در مانیفست ائتلاف ملت دو نکته مهم وجود دارد؛ یکی تقسیم قدرت که اعضای ائتلاف بر سر آن به یک جمع‌بندی رسیده و تصمیم گرفته‌اند که بعد از پیروزی، رهبران پنج حزب، جزو معاونان قلیچدار اوغلو باشند و دوم اینکه این ائتلاف متعهد شده در صورت پیروزی به سیستم ریاستی که اردوغان از سال ۲۰۱۷ روی کار آورده است پایان دهد، همچنین قوانینی همچون حق وتوی ریاست‌جمهوری جایگزین قوانین پیشین شود.
ریشه ائتلاف ملت به انتخابات شهرداری‌ها بازمی‌گردد که در انتخابات ۲۰۱۹ مهمترین پیروزی‌ای بود که حزب جمهوری‌خواه خلق توانست مقابل حزب عدالت و توسعه به‌دست آورد.
به اعتقاد کارشناسان سیاسی، در این رقابت‌ها دگراندیشان و مردم ترکیه امید بسیاری به ائتلاف ملت دارند اما انتقادهایی هم بر این ائتلاف وارد شده است. بسیاری معتقد هستند که این ائتلاف یک هدف مشترک دارد و آن هم برکناری اردوغان است اما زمانی که این هدف مشترک به دست آمد، ائتلاف‌کننده‌ها وجه مشترک ندارند، یا در دستور کار ممکن است با هم متفاوت باشند و این اتفاق می‌تواند در سیاست‌گذاری داخلی و خارجی اثرات سو برجای گذارد.
قلیچدار؛ رقیب نقشه به دست
عکسی که می‌بینید، از کمال قلیچدار اوغلو منتشر شده است که در آن از بزرگراه ترکیه به چین که با دور زدن جمهوری آذربایجان از ایران می‌گذرد، خبر داده است اما در ادامه به این پرداخته شده است که منافع و مضرات اردوغان واوغلو برای ایران چه خواهد بود؟
واقعیت این است که سه قطب اصلی منطقه که همواره و در حوزه‌های مختلف دچار تعارض منافع بوده و هستند، جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی و ترکیه هستند. طبیعی است به قدرت رسیدن هر یک از افراد (اردوغان یا اوغلو) در ترکیه منافع و ضررهایی برای کشورمان دارد. رصد برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهد در صورت پیروزی قلیچدار، طبق وعده‌هایی که وی داده است، احتمالاً دیگر شاهد بلندپروازی‌های اردوغان در عراق، سوریه و آذربایجان نباشیم؛ هر چند ترکیه همیشه به دنبال تسلط و تأثیرگذاری بر حوزه‌های پیرامونی است اما بلندپروازی‌های شخص اردوغان، همواره در این سه کشور برای منافع ملی ما چالش‌آفرین بوده است.
از طرفی، به دلیل غرب‌گرا بودن وی، ترکیه که اکنون می‌توان گفت بزرگ‌ترین و مهمترین فضای روسیه برای دور زدن تحریم‌های غرب محسوب می‌شود، کمتر به روسیه کمک خواهد کرد و همین نیز باعث همگرایی بیشتر ایران و روسیه به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی خواهد شد. از طرف دیگر، احتمال پیشروی بیشتر ناتو به شرق در ترکیه و افزایش نقش این کشور در پازل سیاست‌های ناتو و آمریکا می‌تواند تأثیرات منفی بر مباحث دور زدن تحریم‌های کشورمان از راه ترکیه (در زمینه غلات یا دارو) و برخی همکاری‌های امنیتی داشته باشد.
فراموش نکنیم که همکاری جامعه اطلاعاتی کشور با «میت» در بعضی حوزه‌ها تأثیرات زیادی در سرنخ‌یابی‌ها داشته است؛ هر چند این کشور محل جذب و آموزش توسط سرویس‌های حریف نیز هست. در مقابل، اردوغان فردی است که در روزهای ابتداییِ کارش همکار ما در ترکیه بود؛ البته وی چرخش‌هایی داشت ولی باز هم در شب کودتا، در فرودگاه ایران پناه گرفت. در حوزه سیاست‌های اردوغان در سه کشور سوریه و آذربایجان و عراق برخی استدلال کردند وی تغییر رویکرد داده است و شاید در صورت پیروزی مانند قبل رفتار نکند که سابقه رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و ناگهانی اردوغان، امکان هرگونه تحلیلی را سلب می‌کند. اینکه به وعده‌های او دلخوش کنیم، خطایی راهبردی است زیرا تجربه نشان داده است که رفتار این ساعتش با یک ساعت دیگر، زمین تا آسمان تفاوت دارد.
از سوی دیگر وی علاوه بر همکاری‌هایی که مستقیم با کشور دارد، با بعضی تصمیم‌های خود، گاه باعث ایجاد انشقاق و پیش نرفتن برنامه‌های ناتو می‌شود، در حالی که در صورت پیروزی قلیچدار اوغلو، بعید است وی مخالفت خاصی با تصمیمات ناتو داشته باشد. به هر شکل همان‌طور که گفته شد هر دو برای ما منافع و مضراتی دارند؛ هر چند به نظر می‌رسد تمایل تهران به پیروزی اردوغان است.
فراموش نکنیم که در جهان در حال گذار، این جذابیت و هنر کشورها در بازی با اهرم و کارت‌های خود است تا منافع ملی را بیشینه کند. اینکه تصور کنیم اردوغان یا قلیچدار عاشق چشم و ابروی ما هستند، به‌طور قطع غلط است. در جهان جدید، دشمنی صرف یا دوستی صرف معنا ندارد و همه کشورها در عین رقابت با یکدیگر همکاری هم دارند و این فقط به هنر، توان و قدرت ما بستگی دارد که چگونه تهدیدات منافع‌سوز را مدیریت و از فرصت‌های منافع‌ساز استفاده کنیم.
کابوس زلزله و نتیجه انتخابات
شبنم چادری، پژوهشگر مسائل زنان انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا چندی قبل در نشست «نگاهی از بیرون به درون انتخابات ترکیه» که به همت انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، اظهار کرد: شمار زیادی از ناظران بین‌المللی و سیاستمداران ترک معتقدند که انتخابات به نفع قلیچدار اوغلو به اتمام رسیده است و او پیروز انتخابات است. البته عده‌ای هم معتقدند که اردوغان به عنوان یک سیاستمدار با تجربه و قدرت‌طلب در مسابقه‌ای که بازنده باشد، شرکت نمی‌کند.
از اقتصاد متزلزل و روابط خارجی گرفته تا سیاست‌های مهاجرت، چالش‌های مهمی هستند که برای مردم ترکیه یافتن راه‌حل برای آنها بسیار مهم است. علاوه بر این، زلزله ششم فوریه که بیش از ۵۰ هزار کشته برجای گذاشت و حدود ۱۱ استان در جنوب و جنوب غرب کشور را درگیر کرد، به یک کابوس بزرگ برای مردم ترکیه تبدیل شده است و این انتظار را از دولت آتی این کشور را دارند که با سیاست‌ها و اقدامات درست، از بروز دوباره این کابوس جلوگیری کند.
یکی از آخرین تحلیل‌ها طرح روی جلد اشپیگل با این تیتر است: «اردوغان بر صندلی شکسته سلاطین عثمانی»
به گزارش ایمنا، در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه که همزمان با انتخابات پارلمانی این کشور برگزار می‌شود، «رجب طیب اردوغان» از سوی ائتلاف جمهور، «کمال قلیچدار اوغلو» از سوی ائتلاف ملت، «محرم اینجه» از سوی حزب مملکت و «سینان اوغان» از سوی ائتلاف آتا حمایت می‌شوند، که به عنوان چهار نامزد نهایی در حال رقابت هستند.
مردم ترکیه این روزها در حال ارزیابی وعده‌ها و مواضع این چهار نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری هستند و همزمان، نامزدهای انتخاباتی و هواداران آنها نیز با حضور در تجمعات انتخاباتی در شهرهای مختلف این کشور، برنامه‌های تبلیغاتی خود را دنبال می‌کنند.
برای حضور در رقابت بیست‌وهشتمین دوره انتخابات پارلمانی ترکیه نیز که همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور در حال برگزاری است، نامزدهای ۲۴ حزب به همراه ۱۵۱ نامزد مستقل برای کسب ۶۰۰ کرسی مجلس در ۸۷ حوزه انتخابیه به رقابت می‌پردازند.
نظر شما