به گزارش خبرنگار ایمنا، چک ابزاری شناخته‌شده، معتبر و با قدمت است که در نظام پرداخت هر کشور از جایگاهی قابل‌توجهی برخوردار است. حال آن که طی چند سال گذشته که با الکترونیکی شدن تجهیزات و ورود سامانه‌های جدید، ابزارهایی نوین‌تر جایگزین چک شده‌اند اما همچنان این برگه توانسته است نقش خود را در مبادلات حفظ کند.
بر این اساس و با توجه به اهمیت جایگاه چک، نوآوری‌هایی قانونمند برای این مهم در نظر گرفته شد تا از بی‌اعتبار شدن آن ممانعت شود. چه‌بسا تا پیش از اجرای قوانین مذکور، با آمار بالایی از چک‌های برگشتی، زندانیان چک و پرونده‌های مرتبط با آن روبرو بودیم به‌طوری‌که آمار بالای چک‌های برگشتی در اقتصاد ایران تبدیل به یک چالش اساسی شده بود که با تصویب قوانین جدید، در آبان ماه سال ۱۳۹۷ توسط نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی تدابیری برای به حداقل رساندن این چالش اندیشیده شد و حتی برخی از بخش‌های آن در همان سال به اجرا رسید.
اما با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم و کافی برای اجرای همه مراحل آن، مراحل دیگر در سال ۱۴۰۰ و بخشی هم در ۱۴۰۱ به اجرا رسید؛ این‌گونه که آخرین مرحله در مسیر اصلاح قانون چک در آبان ماه سال گذشته با رونمایی از سامانه چکاد یا چک الکترونیکی، برداشته شد.
مقایسه آماری چک‌های مبادله‌ای و برگشتی، قبل و پس از اعمال قوانین جدید
توجه به آمارها و گزارش‌های موجود، نشان‌دهنده تأثیرگذاری قوانین جدید چک بر روند کاهشی چک‌های برگشتی در سال ۱۴۰۱ همچنین تعداد چک‌های مبادله‌ای است.
بدون شک رشد آمار مبالغ چک‌های وصول‌شده در همین زمان و افت میزان برگشتی‌ها نسبت به اوایل سال از اخبار مثبت این حوزه به‌شمار می‌آید.
به‌طوری که آخرین گزارش بانک مرکزی در دی‌ماه سال ۱۴۰۱ حاکی از مبادله حدود ۶.۶ میلیون فقره چک به ارزش ۴۲۱ هزار میلیارد تومان در این ماه در سطح کشور بوده است که بالغ‌بر ۴۵۰ هزار فقره چک معادل حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان از این چک‌ها برگشت خورده‌اند؛ در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ مشخص می‌شود نسبت تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی به مبادله‌ای، روندی نزولی را طی کرده است.
در ارتباط با چک‌های مبادله‌ای در اسفندماه سال قبل نیز بانک مرکزی گزارش قابل‌توجهی ارائه می‌کند که نمایان‌گر بهبود وضعیت چک و گویای رشد تعداد چک‌های وصول‌شده در آخرین ماه زمستان ۱۴۰۱ است.
بانک مرکزی در گزارشی که مربوط به چک‌های مبادله‌ای در اسفندماه سال ۱۴۰۱ بود این را نشان داد که از کل تعداد چک‌های مبادله شده در اسفند ۱۴۰۱، بیش از هشت میلیون فقره وصول‌شده و فقط ۶۰۷ هزار فقره چک برگشت‌خورده است که با مقایسه‌ای با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ مشخص می‌شود میزان استفاده از چک حدود ۳۲ درصد رشد کرده است.
قطعاً دلیل این اتفاق، بازگشت اعتبار و رونق دوباره استفاده از چک پس از تغییرات اعمال‌شده در صدور آن بوده است تا آنجا که با اجرای قانون چک، زندانیان چک بی‌محل کاهش ۹۰ درصدی داشته است.
قابل ذکر است در آغاز با تغییرات ایجادشده در روند چک استفاده از این ابزار کاهش‌یافته بود اما اکنون بر طبق آمار عنوان‌شده این مشکلات و موانع رفع و افراد نسبت به قوانین جدید آشنا شده‌اند به این دلیل دوباره میزان استفاده از چک رشد بالایی داشته است. ضمن آنکه با ارتقای امنیت چک، این برگه بهادار در حال به دست آوردن اعتبار سابق خود است.
چکاد در همه بانک‌ها اجرایی شد
در راستای اجرای قانون جدید چک در طول مدت‌زمان مشخصی، چند سامانه راه‌اندازی شد که چکاد مرحله نهایی آن بود.
سامانه «چکاد» که مخفف عبارت «چک امن دیجیتال» است، بر اساس الزامات مقرر در تبصره ذیل ماده (١) قانون «اصلاح قانون صدور چک» باهدف کاستن از نقاط ضعف چک‌های کاغذی طراحی‌شده است.
این سامانه بیست‌ویکم آبان‌ماه ١۴٠١، طی مراسمی با حضور احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی، سیدرضا فاطمی‌امین وزیر وقت صمت، علی صالح‌آبادی رئیس بانک مرکزی، نصرالله پژمان‌فر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی و مجتبی توانگر رئیس کارگروه اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی، راه‌اندازی شد و نخستین چک دیجیتال کشور در «همراه بانک» بانک صادرات ایران صادر شد.
ابزاری که در راستای ارتقای سرعت گردش کالا، خدمات و افزایش امنیت مشتریان نسبت به چک‌های کاغذی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
در آن زمان اعلام شد قرار است فعلاً بانک‌های صادرات، تجارت و پارسیان، خدمات سامانه چکاد را ارائه دهند و مابقی بانک‌ها تا تکمیل زیرساخت‌های لازم و به‌روز به این سامانه خواهند پیوست. گویا اکنون این سامانه در بانک‌های دیگر نیز فعال شده است.
اما پرسشی که وجود دارد این است که آیا فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده از این سامانه انجام گرفته است و افراد آشنا و آگاه به آن شده‌اند؟ مورد دیگر آنکه استفاده از سامانه چکاد چه ارجحیتی نسبت به چک‌های کاغذی سنتی دارد؟
با استفاده از سامانه چکاد، به‌جای تحویل دسته‌چک کاغذی به مشتری همه مراحل، به‌طور غیرحضوری و از طریق فضای مجازی به انجام می‌رسد. از این‌رو افراد استفاده‌کننده باید دارای امضای الکترونیک باشند.
مزایای چک الکترونیک چیست؟
واضح است که چک الکترونیک دارای کارکردهایی مشابه چک کاغذی است، اما با سرعت، دقت و امنیت بیشتری در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد، به‌علاوه از دیگر مزایای استفاده از چکاد دریافت خدماتی از جمله صدور، انتقال و دریافت چک الکترونیکی، صدور چک الکترونیکی چندامضایی، ضمانت چک توسط شخص ثالث، باطل یا مسدود کردن چک، دریافت گواهی عدم پرداخت و در نهایت استعلام و مشاهده کارتابل چک‌های دریافتی است.
در این میان مهم‌ترین پیامد سامانه چکاد و در کل اعمال قوانین جدید چک افزایش ضریب امنیت، کاهش جرایم مانند جعل و کاهش چک‌های برگشتی است و در اصل هم این رویداد جدید در راستای دستیابی به همین تغییرات مثبت بوده است.
کاهش تعداد چک‌های برگشتی
دراین‌باره محسن حدادی‌فر، معاون اعتباری شعبه مرکزی بانک ملت در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سامانه چکاد در همه بانک‌ها فعال و در حال اجرا است، می‌گوید: با استفاده از این سامانه سرعت و امنیت افزایش قابل‌توجهی پیداکرده علاوه بر آنکه بر کاهش چک کاغذی برگشتی در همین مدت تأثیر بسیار خوبی داشته است.
این کارشناس بانکی اضافه می‌کند: درواقع افزایش میزان امنیت چک موجب کاهش جرایمی چون جعل و چک‌های بلامحل شده است، به‌علاوه امکان مشاهده و پیگیری روند انتقال چک به‌صورت غیرحضوری موجود است.
وی اظهار می‌کند: همچنین با فعالیت این سامانه و در کل با وجود اعمال قوانین جدید، افراد، به‌راحتی امکان دریافت دسته‌چک را ندارند ازاین‌رو رعایت مواردی مانند برگشت نخوردن چک، بدهکار بانک نبودن و دیگر موارد، موردتوجه قرار می‌گیرد.
به گفته حدادی‌فر با فعال شدن این سیستم درصورتی‌که چکی برگشت بخورد کل حساب‌های فرد بسته خواهد شد تا مبلغ در محدوده زمانی مشخص، تأمین شود و رفع سوء اثر انجام گیرد و دوباره امکان باز شدن حساب موجود شود. در غیر این صورت امکان دریافت خدماتی همچون صدور کارت‌بانکی جدید، افتتاح حساب و دریافت تسهیلات برای فرد موجود نخواهد بود.
وی در ارتباط با چگونگی استفاده از این سامانه اظهار می‌کند: به‌هرحال تا مدتی، تغییر رویه از چک‌های کاغذی به سمت چک‌های الکترونیکی تا حدودی برای مشتریان بانکی مشکل است، اما چاره‌ای نیست؛ برای خدمات غیرحضوری و ارتقای امنیت و اعتبار چک، باید افرادی که به آن نیاز دارند نسبت به آن آگاه شوند و بِه تدریج به این شیوه عادت کنند، چون درمجموع به منفعت همه است.
نظر شما