کمال‌الدین اسماعیل؛ «خلاق‌المعانی» شعر ایران

الهه رضایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: کمال‌الدین اسماعیل فرزند جمال‌الدین عبدالرزاق، شاعر قرن هفتم است. وی از لحاظ خلاقیت و معانی بیان یکی از بهترین شاعران ایرانی است و در شعرهای خود نکات ظریف و دقیقی را بیان می‌کرده که به همین دلیل به «خلاق‌المعانی» معروف است، شاعران زیادی چون حافظ از شعرهای او بهره برده‌اند.

وی ادامه داد: در آن دوران در شعرها ارجاع داده نمی‌شده اما هم از معانی و هم از مصرع‌ها و بیت‌های کمال در اشعار دیگر شاعران استفاده شده، تنها جایی که حافظ بیان کرده که از شعر کمال الهام گرفته، شعر معروف زیر است:

ور باوَرَت نمی‌کند از بنده این حدیث

از گفته کمال، دلیلی بیاورم

گر بَرکَنَم دل از تو و بَردارم از تو مِهر

آن مِهر بَر کِه افکنم؟ آن دل کجا بَرَم؟

سایر قسمت‌ها نیز استفاده‌های فروانی برده اما آن زمان مرسوم نبوده است که بیان شود از شعر چه کسی وام گرفته‌اند.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی قلمستان سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان: کمال‌الدین مردی بسیار پاک و امین مردم بوده است که در حمله مغول‌ها به شهادت رسید. منزل و مقبره او در محله جوباره، منطقه سه شهرداری در خیابان کمال است.

رضایی درباره دلیل پرداخت کمتر به آثار کمال مطرح کرد: کمال در دوره حمله مغول به اصفهان زندگی می‌کرده است، آشوب و جنگ اجازه پرداختن به شعر و شاعری و کتابت اشعار نمی‌داده، به همین دلیل اگر نسخه معدودی از اشعارش وجود داشته دست به دست شده، تا نیم قرن بعد به دست شاعر بزرگی مثل حافظ رسیده است.

وی تصریح کرد: شاعرانی که در دوران برخورداری پادشاهان زندگی می‌کردند این امکان را داشتند که کتاب خود را به پادشاه تقدیم کنند و از این طریق باعث ماندگاری کتاب شوند، اما کمال از این نعمت بی‌بهره و در انزوا بوده است در نهایت هم که به شهادت می‌رسد، از بین آثار اندک به جا مانده از او تعدادی نسخ به دست حافظ می‌رسد، شاید فردی که باعث ماندگاری نام کمال شده حافظ شیرازی است.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی قلمستان سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان گفت: کمال نه تنها در فرهنگ و شعر اصفهان تأثیرگذار بوده بلکه در جهان هم مؤثر بوده، وقتی اشخاص باهوشی مانند حافظ و سعدی که اهل مطالعه و استفاده از اشعار پیشینیان هستند، از اشعار کمال استفاده کردند نشان دهنده تأثیر اشعار او بر فرهنگ ایران است.

رضایی خاطرنشان کرد: به مناسب گرامیداشت کمال، برنامه‌ای در پنجم اردیبهشت‌ماه از ساعت ۱۹:۳۰ در مقبره کمال، خیابان کمال، با سخنرانی سوگل مشایخی برگزار می‌شود؛ اجرای برنامه به عهده سعید بیابانکی است، همچنین چند تن از شاعران مطرح اصفهانی هم در برنامه شعرخوانی دارند.