به گزارش خبرنگار ایمنا، فعالیت‌های شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری موجب افزایش فشار بر طبیعت و تضعیف تاب‌آوری آن شده و پیامدهای مخربی برای شهرها و ساکنان آن داشته است.
وقوع رخدادهایی همچون طوفان‌ها و سیل‌های اخیر در نقاط مختلف جهان، گرم‌تر شدن و آلودگی هوا، شیوع کرونا (۱۹)، افزایش هزینه‌های انرژی و کاهش ذخیره آب و مواد غذایی نیاز فوری به انجام فعالیت‌ها و اقدامات تأثیرگذار در شهرها را به عنوان مراکز سکونت انسان‌ها ضرورت بخشیده است.
در بسیاری از شهرها اقداماتی در زمینه احیای طبیعت انجام و از فعالیت‌های پایدار حمایت شده است و تاب‌آوری و پایداری از اهداف اصلی شهرهای آینده خواهد بود. عواقب جبران‌ناپذیر وقوع حوادث طبیعی و وارد آمدن آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی به شهرها موجب شده است تا مفاهیم پایداری و تاب‌آوری تا حد زیادی به هم مرتبط و موجب تعطیلی اماکن ورزشی، مذهبی و فضای سبز شهری شود.
همزمان با شیوع کرونا و طبق بررسی‌های انجام شده ارتباط مستقیمی میان شلوغی و پیامدهای بهداشتی نامطلوب گزارش و مشخص شد که تراکم بالا می‌تواند منجر به شرایط غیربهداشتی و شیوع گسترده بیماری‌های واگیردار از جمله کرونا شود.
شیوع گسترده کرونا موجب بازطراحی فضاهای شهری و بهبود کیفیت محیط در بسیاری از شهرهای دنیا به ویژه شهرهای کشورهای در حال توسعه شد. در گفت‌وگو با زهرا مهدوی، کارشناس شهرسازی بازطراحی محیط شهری را در دوران پساکرونا بررسی کردیم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
مدیران تا چه اندازه در دستیابی به شهری تاب‌آور موفق بوده‌اند؟
تاب‌آوری این روزها به دغدغه مهمی برای شهرها و جهانی شدن آن تبدیل شده است، با وجود اهمیت این موضوع شهرها در تمام جهان باز هم هنگام وقوع حوادث خسارات بیشتری را متحمل می‌شوند؛ در دورانی از شهرسازی به سر می‌بریم که اکولوژی کره زمین به‌طور فزاینده‌ای تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی قرار گرفته است. با توسعه شهرنشینی، شهرها به مراکز توجه تبدیل شدند و تقاضا برای منابع طبیعی و توجه به تأثیرات محیطی جهانی آنها افزایش یافته است؛ لذا تاب‌آوری باید در ابعاد عملیاتی مورد توجه قرار گیرد.
شهر چگونه تحت تأثیر تحولات قرار می‌گیرد؟
شهر به عنوان یک سیستم پیچیده عمل می‌کند که با ورود به بی‌نظمی در تلاش برای دستیابی به نظم جدید است. انتظار می‌رود در این تأثیر و تأثر فضای شهری به شیوه متفاوتی بازتولید شود، در این بازتولید روابط میان مراکز فعالیت، سکونت و فضا متحول می‌شود و الگو و رفتار جدیدی را پی‌ریزی می‌کند که می‌تواند فضای جدیدی را بازتولید کند.
تأثیر شیوع کرونا بر شهرها چه بود؟
کشف آثار احتمالی بحران ناشی از کرونا در فضای شهری و منطقه‌ای و هم‌افزایی این تأثیر و تأثر، الگوی روابط و رفتار انسان در فضا است، هدف به دست آوردن راهکاری مناسب برای ایجاد تغییرات یا در صورت نیاز بازطراحی محیط معماری و شهری برای مقابله با شرایط همه‌گیری جدید ویروس کرونا (COVID۱۹) است.
یافته‌ها حاکی از آن است که آینده طراحی شهر باید تغییر کند تا شهرها در تمام ابعاد برای مقابله و به‌نوعی همزیستی با بیماری‌های واگیردار در سطح گسترده آماده شوند؛ این مهم نیازمند مطالعات دقیق و برنامه‌ریزی است.
تأثیر جمعیت بر شهرسازی پس از کرونا چیست؟
نزدیکی انسان در شهرهای پرجمعیت، خطرات بیشتری را به همراه دارد، هرچه جمعیت بزرگ‌تر باشد، غلظت ویروس‌های واگیردار از جمله کرونا در شهرها بیشتر است.
با توجه به تأثیر فاصله و دوری اجتماعی، برنامه‌ریزان و معماران ممکن است روش‌های افقی با فضای بیشتر و در دسترس را مدنظر قرار دهند و طراحی کنند که این امر می‌تواند برای جلوگیری از شیوع عفونت‌ها و بیماری‌ها ضروری باشد، در نتیجه معماری و شهرسازی پس از همه‌گیری ویروس کرونا با گذشته همانند نخواهند بود.
شهر مناسب کودکان پس از کرونا چگونه است؟
در این دوران تلاش برنامه‌ریزان و محققان حوزه کودک در دخیل کردن هرچه بیشتر کودکان در فرآیندهای شهری است، بی‌شک مشارکت کودکان ابتدا نیازمند درک کاملی از مفاهیم مربوط به کودک، حقوق، مزایا و چالش‌های مشارکت با کودکان است، به علاوه بررسی روش‌های مشارکت دادن کودکان در دوران قبل و بعد از کرونا و ارزیابی معایب و مزایای آن، جزو لازمه‌های این مهم است.
ازآنجا که کودکان ویژگی‌های جسمی، روحی و شخصیتی منحصر به خود را دارند، فرآیند مشارکت آنها نیز باید متناسب با جایگاهشان در جامعه تعریف شود، در این راستا پیدا کردن روش‌های جدید برای مشارکت کودکان در زمان بحران اهمیت زیادی دارد.
شناسایی عوامل و فاکتورهای کالبدی-فضایی تأثیرگذار در ایجاد مشارکت کودکان در فضاهای شهری دوستدار کودک در دوران قبل و بعد کرونا اهمیت دارد و لازم است راهکارها و الگوهای مشارکت کودکان در فرایند برنامه‌ریزی و طراحی در شرایط مختلف پیشنهاد داده شود.
چه عواملی پس از کرونا در شهرها نیازمند بررسی است؟
فضای شهری موفق فضایی است که سبب وقوع تعاملات اجتماعی میان شهروندان شود، اما با شیوع کرونا به عنوان یک بیماری همه‌گیر، فضاهای شهری زیست‌پذیری خود را از دست داد؛ لذا باید تجارب زندگی مردم شهر در زمان شیوع کووید ۱۹ از جمله میزان دلتنگی، حضورپذیری، تأثیرپذیری از کرونا، محدودیت اجتماعی، شغلی، اقتصادی، روحی و روانی، اعتماد به عملکرد حاکمیت، تداوم خدمات الکترونیک، آگاهی، الگوی سفر، نگرش به راهکارها، فعالیت بدنی و اقتصاد شهر بررسی شود. همه این عوامل نشان می‌دهد که الگوی زندگی شهروندان در این دوران به چه نحو بوده است.
از نتایج به دست آمده بر مبنای تحقیقات انجام شده می‌توان استنباط کرد که کووید ۱۹ تأثیر زیادی روی رابطه انسان با فضای شهری گذاشت و شهروندان را محدود کرد؛ بنابراین شهرها باید متکی به خود و نوآورتر شوند و همه ذی‌نفعان را در برنامه‌ریزی واکنش به بحران جذب کنند تا عملکرد بهتری در برابر بحران‌های احتمالی در آینده داشته باشند.
نظر شما