به گزارش خبرنگار ایمنا، سال ۱۴۰۱ شمسی و ۲۰۲۲ میلادی از نظر علمی سال بسیار شگفت‌انگیزی محسوب می‌شود، زیرا طی این سال نخستین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب به عنوان مهم‌ترین سازه فضایی ارسال شد، بشر در حوزه همجوشی هسته‌ای به پیشرفت‌های بزرگی دست‌یافت، شتاب‌دهنده هادرونی بزرگ روشن شد، لیزری اتمی با قابلیت کارکرد دائمی تولید شد و مهم‌تر از همه سامانه Chat GPT به عنوان نخستین هوش‌مصنوعی عمومی شروع به فعالیت کرد. به طور کلی در سال ۱۴۰۱ با تکنولوژی‌های شگفت‌انگیزی مواجه شدیم که در ادامه به بررسی تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم:
جیمزوب؛ تحولی در دانش کیهان‌شناسی
نخستین موضوعی که از سال ۱۴۰۱ در ذهن جوامع علمی باقی خواهد ماند تاریخ پرتاب تلسکوپ فضایی جیمزوب است، البته تلسکوپ فضایی جیمزوب در دی‌ماه ۱۴۰۰ به فضا پرتاب شد، اما نخستین تصاویر این تلسکوپ که باعث حیرت تمام پژوهشگران و علاقه‌مندان علم نجوم شد در سال ۱۴۰۱ منتشر شد. نخستین تصویر تلسکوپ فضایی جیمز وب در بیست‌ویکم تیرماه ۱۴۰۱ منتشر شد و در این تصاویر ویژگی‌های بیشتری از عمق کیهان، سیاره فراخورشیدی WASP 96b، پنج‌قلوی استفان و سحابی حلقه جنوبی مشخص شد.
نخستین تصویر مربوط به عمق کیهان بود و جیمزوب در این تصویر گذشته جهان را هدف قرار داد. دومین تصویری که منتشر شد، طیفی از اتمسفر سیاره WASP 96b بود و ویژگی‌های جالبی را مشخص کرد. اتمسفر سیاره فراخورشیدی WASP 96b پوشیده از ابر است و ردپای سدیم در آن مشاهده می‌شود. یکی دیگر از تصاویری که در رویداد شب بیست‌ویکم تیرماه منتشر شد، مربوط به سحابی کارینا یا شاه‌تخته بود؛ این سحابی در صورت فلکی کارینا قرار دارد و تصویر جیمزوب جزئیات بیشتری از ستارگان را مشخص کرد.
پیشرفتی که در تاریخ علم فیزیک ثبت شد
محققان آمریکایی اواسط سال ۱۴۰۱ از پیشرفتی تاریخی در فناوری همجوشی هسته‌ای خبر دادند که «دستاورد برجسته» آن نزدیک شدن به منبع نامحدود و پاک انرژی و پایان اتکا به سوخت‌های فسیلی خواهد بود. دانشمندان در تأسیسات احتراق ملی در لیورمور-کالیفرنیا، همجوشی هسته‌ای را به طور کنترل شده راه‌اندازی کردند که برای اولین‌بار منجر به تولید خالص انرژی شد. در این آزمایش یک کپسول سوخت به اندازه دانه فلفل با یک پالس لیزری دو میلیون ژولی برخورد داده شد که در نتیجه این کار انفجاری سه میلیون ژولی رخ داد.
فیزیکدان گیلبرت کالینز از دانشگاه روچستر در نیویورک اظهار کرد: «این یک پیشرفت عظیم است. از زمانی که در این زمینه شروع به کار کردم، همیشه با همجوشی ۵۰ سال فاصله داشتیم، اما با این دستاورد، چشم‌انداز بشر تغییر کرده است.»
همجوشی فرآیندی است که در خورشید رخ می‌دهد و یک منبع انرژی پاک را فراهم می‌کند. راکتورهای فعلی که برای تولید انرژی هسته‌ای استفاده می‌شوند به اتم‌های سنگین مانند اورانیوم متکی‌اند و زمانی که اتم‌های سبک‌تر از جمله رادیواکتیو تجزیه می‌شوند، انرژی آزاد می‌کنند، اما تولید انرژی از طریق همجوشی هسته‌ای بسیار کاربردی و بهینه است.
آغاز کار شتاب‌دهنده هادرونی بزرگ
در سالگرد کشف بوزون هیگز، دانشمندان شتاب دهنده هادرونی بزرگ را روشن کردند، این دستگاه در بالاترین سطح از توانش عمل می‌کند تا به جست‌وجوی ماده تاریک، انرژی تاریک و دیگر اسرار فیزیک بپردازد. این دستگاه قرار است از زمان فعال‌سازی به مدت چهار سال با انرژی بی‌سابقه ۱۳.۶ تریلیون الکترون ولت کار کند. یافته‌های شتاب دهنده توسط هزاران دانشمند حاضر در مرکز سرن، تجزیه و تحلیل می‌شود تا به اسرار فیزیک از جمله ماده تاریک و انرژی تاریک پی‌برده شود.
در سال ۱۹۶۴ فیزیکدانی به نام "پیتر هیگز" پس از مدتی درگیری با معمای منشأ جرم جهان در نهایت توانست پاسخی برای این معما پیدا کند که به ذره بوزون هیگز ختم شد. در نهایت پس از سال‌ها آزمایش در شتاب دهنده چند میلیارد دلاری سرن، دانشمندان در سال ۲۰۱۲ اعلام کردند که ذره بوزون هیگز کشف و مشاهده شده است.
لیزری اتمی با کارکردی دائمی
فیزیکدانان در مقطعی تصمیم گرفتند که لیزر اتمی جدیدی طراحی کنند که می‌تواند برای همیشه روشن بماند و کاربردهای عملی آن می‌تواند بی‌حد و مرز باشد. این دستاورد جدید به دانشمندان امکان ساخت پرتوی اتم‌هایی را می‌دهد که رفتاری مثل لیزر دارد و از دید نظری، می‌تواند تا ابد جریان داشته باشد, البته باید توجه داشت که کماکان محدودیت‌های بسیاری پیش روی بشر برای دستیابی به چنین تکنولوژی‌هایی قرار دارد. با این حال، دانشمندان گام بسیار بزرگی در راستای پدیده‌ای موسوم به «لیزر اتمی» برداشته‌اند. پرتوی ساخته شده از اتم‌هایی که در قالب یک موج حرکت می‌کنند شاید بتواند روزی برای آزمایش ثابت‌های بنیادی فیزیک و مهندسیِ فناوری دقت مورد استفاده قرار گیرند.
Chat GPT، مهم‌ترین دستاورد بشر
سرانجام در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ مهم‌ترین دستاورد بشر در حوزه هوش‌مصنوعی معرفی شد، این دستاورد که تحت عنوان Chat GPT شناخته می‌شود، ربات مکالمه‌ای است که توسط شرکت Open AI توسعه‌یافته است. Chat GPT به‌عنوان یک نمونه اولیه در سی‌ام نوامبر ۲۰۲۲ معرفی شد و به سرعت به دلیل پاسخ‌های دقیق و واضح خود در بسیاری از حوزه‌ها، توجه‌ها را به خود جلب کرد. Chat GPT به دلیل ظرفیتی که در ترکیب و تفسیر زبان طبیعی مشابه انسان داشت به شدت مورد توجه قرار گرفت. در ادامه با برخی از توانایی‌های این سامانه هوشمند آشنا می‌شوید:
- تلاش برای پاسخگویی: Chat GPT در تلاش است که تمام سوالات کاربران را پاسخ دهد.
- تولید محتوا: Chat GPT می‌تواند محتوای متنی، مانند پست‌های بلاگ، اخبار، توضیحات محصولات و معرفی‌نامه‌هایی برای برنامه‌های مختلف تولید کند.
- ترجمه: Chat GPT می‌تواند متون را به زبان‌های مختلف ترجمه کند.
- خدمات ربات تلگرام: Chat GPT می‌تواند به عنوان ربات در پیام‌رسان تلگرام برای خدمات مختلف، مانند پاسخ به سوالات مشتریان و جواب به درخواست‌های کاربران استفاده شود.
- بازیابی اطلاعات: Chat GPT می‌تواند به عنوان یک پلتفرم بازیابی اطلاعات، به کاربران اطلاعات مورد نظرشان را اختصاص دهد.
نظر شما