به گزارش خبرنگار ایمنا، فضای کتابخانه‌ها به حدی کوچک است که برای استفاده مردها و زن‌ها، زوج و فرد شده است. ساعت و روزهای خدمات‌دهی هم محدود است و وضعیت منابع قابل امانت هم تعریفی ندارد. علاوه بر این‌ها، امکانات فیزیکی و شرایط محیطی این کتابخانه‌ها نیز به شکلی است که کمتر فرد بزرگسالی در میان استفاده‌کنندگان مشاهده می‌شود و بیشتر تبدیل به فضایی برای دانش‌آموزان کنکوری شده که انتخاب دیگری ندارند.
کتابخانه‌های برخی دانشگاه‌ها شرایط بهتری دارند اما آن‌ها هم طی سال‌های اخیر دچار مشکل کمبود ظرفیت شده‌اند و خدمات خود را به افراد خارج آن دانشگاه قطع کرده‌اند. کتابخانه ملی با فاصله بسیار زیاد بهترین کتابخانه در ایران است و فضا و امکاناتی که دارد به شکلی است که بسیار از اعضای کتابخانه، آن را قسمتی از اروپا می‌دانند.
در این شرایط، کتابخانه ملی تبدیل به تنها حق انتخاب بسیاری جویندگان علم شده است. کتابخانه ملی با فاصله بسیار زیاد بهترین کتابخانه در ایران است و فضا و امکاناتی که دارد به شکلی است که بسیار از اعضای کتابخانه، آن را قسمتی از اروپا می‌دانند. منابع بسیار غنی، معماری زیبا، فضای باز، میز و صندلی‌های بزرگ مجهز به پریز و چراغ اختصاصی، کمدهای اختصاصی، سکوت و آرامش، کافه و رستوران و از ویژگی‌های متمایزکننده کتابخانه ملی است.
برجسته‌ترین ویژگی کتابخانه ملی این است که به‌جز چند روز (مانند اول فروردین و عاشورا) تمام روزهای سال باز است و ساعت کاری آن در شیفت روز از ۸ صبح تا ۲۱ و در شیفت شب از ساعت ۲۲ تا ۷ صبح است. به همین دلیل این مجموعه تبدیل به انتخاب بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان شده است و روزانه چند هزار عضو از خدمات این کتابخانه استفاده می‌کنند. اما با تغییراتی که طی یک سال اخیر در مدیریت کتابخانه ایجادشده، شاهد زمزمه‌هایی از ایجاد محدودیت‌های جدید در خدمات‌دهی این مجموعه هستیم.
مدیران جدید کتابخانه ملی اعتقاد دارند که ارائه خدمات قرائت‌خانه در شرح وظایف این مجموعه نیست و ارائه این خدمات باعث ایجاد هزینه برای کتابخانه ملی شده است که آن‌ها را از مأموریت اصلی خودشان بازمی‌دارد و با ایجاد تغییراتی نظیر اصلاح آئین‌نامه عضویت درصدد محدود کردن خدمات‌دهی سالن‌های مطالعه هستند.
طی روزهای ابتدایی زمستان امسال که کشور به علت سرما، قطعی گاز را تجربه کرد کتابخانه ملی اعلام کرد که جهت صرفه‌جویی در مصرف گاز، شیفت شب کتابخانه از ساعت ۱۲ شب تا هفت صبح تعطیل است اما با بازگشت شرایط به حالت عادی، هزینه‌های شیفت شب را بهانه کرده است و از برگرداندن شیفت شب به حالت قبل خودداری می‌کند. از نظر اعضای کتابخانه این‌یک بهانه است برای آغاز محدودیت‌های بیشتر در خدمات‌دهی.
آئین‌نامه عضویت کتابخانه، شیفت شب را محدود به دانشجویان دکتری، نخبگان و افراد دارای مقاله کرده است که مجموعاً درصد کمی از اعضای کتابخانه را شامل می‌شود. مسئولان کتابخانه ملی در مصاحبه‌های خود اعلام کرده‌اند که تعداد اندکی افراد از شیفت شب استفاده می‌کنند اما این‌همه واقعیت نیست؛ آئین‌نامه عضویت کتابخانه، شیفت شب را محدود به دانشجویان دکتری، نخبگان و افراد دارای مقاله کرده است که مجموعاً درصد کمی از اعضای کتابخانه را شامل می‌شود.
اگر امکان استفاده از شیفت شب برای همه اعضا فراهم باشد به‌طورقطع سالن مطالعه در شیفت شب با تعداد زیادی از اعضا فعال خواهد بود. لازم به ذکر است که افراد به‌دلیل تفاوت‌های ژنتیک و فیزیولوژیک، الگوهای زمانی مختلفی داشته و برخی افراد شب‌ها بازدهی ذهنی بالاتری دارند. به‌علاوه بسیاری افراد به دلیل شرایط کاری فقط در ساعاتی از شب امکان مطالعه دارند و برخی افراد هم به دلایلی نظیر امتحانات و ددلاین‌ها مجبور هستند برخی شب‌ها بیدار بمانند.
بهانه‌کردن هزینه‌ها هم منطقی نیست. شیفت شب چندین سال است که برقرار است و فقط یک سالن به آن اختصاص داده شده است. مصرف انرژی و نیروی انسانی شیفت شب در مقابل مجموع هزینه‌های کتابخانه بسیار ناچیز است. اگر بحث هزینه‌ها مطرح است چرا این سازمان صرفه‌جویی در هزینه‌ها را از خود شروع نمی‌کند؟ در روزهایی که مالیات دادن هم الکترونیکی شده است، عضویت در کتابخانه ملی و تمدید کارت عضویت هنوزم به حضوری و دستی انجام می‌شود.
بخش‌های مختلف این مجموعه نظیر تالار مطالعات زنان و ایران‌شناسی و نابینایان عملاً هیچ مراجعه‌کننده‌ای ندارند و فضاهای مختلف آن بدون استفاده رها شده‌اند. فراموش نکنیم که وظیفه دولت‌ها خدمات‌رسانی است و مردم انتظار دارند سطح و کیفیت خدمات هرروز ارتقا یابد. در امور فرهنگی هم نگاه مالی و اقتصادی مطرح نیست. قطع کردن این خدمات به بهانه هزینه، یک پس‌رفت غیرقابل‌توجیه است.
نظر شما