به گزارش خبرنگار ایمنا، در دنیای امروز و در کشورهای در حال توسعه، نبود عدالت در توزیع خدمات و فضاهای شهری منجربه ایجاد تفاوت‌های بسیار زیاد فضایی در شهرها شده است، درواقع می‌توان گفت: نبود یک حکمروایی خوب شهری این بی‌تعادلی را ایجاد و تشدید کرده است، چراکه حکمروایی شهری مدیران می‌تواند مدیریتی واحد ایجاد کند و در نتیجه منجر به توزیع صحیح و کامل خدمات و امکانات در فضاهای شهری شود که در نهایت قادر به برقراری عدالت اجتماعی در فضاهای شهری خواهد شد.
درحال‌حاضر مشارکت شهروندان برای بهبود وضعیت اجتماعی امری ضروری است و با توجه به اینکه تغییرات اجتماعی با سرعت اتفاق می‌افتد و از طرفی شهرها از تغییرات اجتماعی تأثیر فوری می‌پذیرد، از این رو مطالعه پیرامون تغییرات اجتماعی و تحلیل آن و رابطه این تغییرات با حکمروایی خوب شهری مورد تأکید در مباحث شهر و شهرسازی است به همین دلیل طی چند سال اخیر، پیشگامان جغرافیای شهری جدید، ساخت داخلی شهرها را با توجه به عدالت اجتماعی، توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری که متأثر از سیاست‌های نظام حکومتی و اوضاع اجتماعی جامعه است به‌طورجدی مطالعه می‌کنند.
در شهرهای امروزی مسائل اجتماعی را نمی‌توان تنها با احداث پل‌ها و خیابان‌های شهری حل کرد، از این رو وجود نابرابری و نبود تعادل فضایی در ساکنان نواحی مختلف یک شهر به‌هیچ‌وجه پدیده‌ای جدید در هیچ‌یک از شهرهای جهان نیست، اما در کشورهای در حال توسعه به‌دلیل فاحش بودن تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی، نابرابری و نبود تعادل در توزیع خدمات شهری، تفاوت‌های فضایی شهرها را تشدید کرده است.
حکمروایی شهری، عدالت اجتماعی در فضاهای شهری را فراهم می‌کند
میثم رضایی، استاد شهرسازی مهمترین هدف مدیریت شهری را ارتقای جایگاه اجتماعی و وضعیت زندگی، در قالب اقشار و گروه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و حفاظت از حقوق شهروندان و تشویق به توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار می‌داند و اظهار می‌کند: اهمیت و ضرورت مسئله این‌جاست که یک محیط شهری پیچیده، پویا و متنوع نیازمند ظرفیت مدیریت قابل توجهی است تا بتواند عدالت اجتماعی را در فضاهای شهری ایجاد کند که به نظر می‌رسد حکمروایی شهری قابلیت فراهم کردن آن را دارد.
وی می‌افزاید: الگوی حکمروایی خوب در حال حاضر اثربخش، کم‌هزینه و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت است تا بتوان عدالت اجتماعی را در فضاهای شهر اعمال تا رضایت شهروندان را کسب کرد.
این استاد شهرسازی تصریح می‌کند: آنچه امروزه در اداره شهر مورد توجه و تأکید قرار می‌گیرد و به‌عنوان پارادایمی در مدیریت شهرها معرفی می‌شود، بهره‌گیری از الگوی حکمرانی خوب شهری بوده که در آن دولت، شهروندان و نهادهای خصوصی در یک جریان افقی و فرابخشی به مشارکت می‌پردازند.
وی با اشاره به اینکه در این بستر است که می‌توان امیدوار به رفع مشکلات ساختاری و کارکردی شهرها بود و عدالت اجتماعی را در سطح فضاهای شهری با حکمرانی خوب شهری پدیدار کرد، ادامه می‌دهد: حکمرانی شهری به‌مثابه شیوه‌های متفاوتی است که طی آن افراد، نهادها و بخش خصوصی و عمومی به اعمال مدیریت و برنامه‌ریزی برای امور متداول شهر می‌پردازند.
رضایی تاکید می‌کند: یکی از جنبه‌های مهم نظریه حکمروایی خوب شهری همان بعد مشارکت است، زیرا اصل و بنیان نظریه مذکور بر حکومت مردمی استوار است، یعنی حکومتی که مردم اداره امور را بر عهده خواهند داشت.
این استاد دانشگاه معتقد است: حکمروایی به روش شیوه یا نظام اداره‌ای اشاره دارد که مرز بین سازمان‌ها و بخش عمومی و خصوصی را نفوذپذیر کرده؛ ماهیت حکمروایی در ارتباط متقابل و کنش و واکنش بین و درون نیروهای حکومتی و غیرحکومتی است.
وی می‌گوید: حکمروایی، فرایندی است که به حضور کنشگران و ارتقای نقش آنان در تصمیم‌گیری‌ها و اداره امور ارج می‌نهد و در نهایت می‌تواند منجر به توسعه پایدار محیط شود، درحالی‌که مفهوم حکومت دلالت بر واحد سیاسی برای انجام وظیفه سیاست‌گذاری داشته و برجسته‌تر از اجرای سیاست‌ها است.
رضایی با بیان اینکه می‌توان گفت واژه حکمروایی اشاره به پاسخگو بودن در حوزه سیاست‌گذاری و اجرا دارد، خاطر نشان می‌کند: حکمروایی به روابط بین دولت و جامعه مدنی، حکمرانان و حکمروایی شوندگان حکومت و حکومت شوندگان مربوط می‌شود.
این استاد شهرسازی تصریح می‌کند: مشارکت عمومی در شهرسازی ابزاری است که به‌وسیله آن اعضای جامعه قادر می‌شوند در تدوین سیاست‌ها و طرح‌های شرکت بر محیط زندگی آن‌ها مؤثر باشند.
وی با بیان اینکه اثربخشی با توجه به میزان هم‌سو بودن فعالیت فعلی با هدف من سنجیده می‌شود، تصریح می‌کند: افزایش اثربخشی به این معنا است که فعالیت‌های من، بیش از گذشته با هدف‌های من، هم‌سو است و تا زمانی‌که در زندگی، محیط کار و در یک دپارتمان سازمانی، هدف‌ها تعریف نشده باشند، نمی‌توان در مورد اثربخشی و بهبود آن اظهار نظر کرد، زیرا نقطه مرجع سنجش اثربخشی، هدف‌ها هستند.
رضایی می‌افزاید: پاسخ‌گویی نیروی پیش‌برنده‌ای است که بر بازیگران کلیدی فشار می‌آورد تا در قبال عملکرد خود مسئول باشند و از عملکرد خوب خدمات عمومی اطمینان حاصل کنند؛ هدف پاسخ‌گویی اطلاع شهروندان از مسائل سیاسی است تا توانایی قضاوت و واکنش مناسب به اقدامات دولت را پیدا کنند.
وی با بیان اینکه افزایش شفافیت در سیستم به وجود آزادی بیان، آزادی مطبوعات و نیز درجه نبود تمرکز در سیستم بستگی دارد، می‌افزاید: زمانی که مطبوعات به حد کافی از آزادی لازم برای انتشار اقدامات درست یا اشتباه بخش‌های مختلف حکومتی برخوردار باشند و آگاهی‌رسانی صحیح به شهروندان و همچنین مقامات صورت پذیرد، حاکمیت مؤثر ارتقا می‌یابد و به‌طور ویژه فساد کاهش پیدا می‌کند.
شهرنشینی، تحقق عدالت در فضاهای شهری را می‌طلبد
علی شمس‌الدینی، دانشیار معماری و شهرسازی اظهار می‌کند: از نظر جغرافیایی عدالت اجتماعی در شهر، مترادف با توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع، بین مناطق مختلف شهری و دستیابی برابر شهروندان به آن است.
وی با اشاره به اینکه نبود توزیع عادلانه این امکانات و منابع به بحران‌های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی منجر خواهد شد، می‌افزاید: عدالت در اصطلاح از دو کلمه «موزون بودن» و «برابری» که در مفهوم رعایت تناسب میان اجزای یک مجموعه هدفدار به‌گونه‌ای که آن مجموعه بتواند متعادل و پایدار بماند تشکیل شده است.
این دانشیار معماری و شهرسازی تصریح می‌کند: عدالت فضایی در شهرها بدان معنا است که مکان زندگی هر فرد حاصل از تقسیم کار اجتماعی وی را از استحقاق اجتماعی محروم نکند.
وی معتقد است: نابرابری‌های فضایی، تنها هنگامی موجه است که بهبود حیات همگانی را به‌همراه داشته باشد؛ شهرنشینی تحقق عدالت را در فضاهای خود می‌طلبد و این عدالت می‌تواند در توزیع خدمات و امکانات مناسب در فضاهای شهری باشد تا نیازهای شهروندان را در کل سطح شهر پوشش دهد.
شمس‌الدینی تصریح می‌کند: حرکت و رسیدن به پایداری شهرها زمانی محقق خواهد شد که تخصیص و توزیع خدمات و امکانات میان واحدهای فضایی و اجتماعی شهرها مطابق با نیازهای جمعیتی و مساوات و برابری جغرافیایی صورت گیرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه عدالت اجتماعی از مفاهیمی است که در تاریخ زندگی بشر، کاربردها و برداشت‌های مختلفی داشته و مفهوم آن همیشه مورد گفت‌وگو و کشمکش اندیشمندان مختلف بوده است، به‌گونه‌ای که درک انسان معلول با یک انسان مستعد از مفهوم عدالت، متفاوت خواهد بود، خاطرنشان می‌کند: بین کیفیت زندگی افراد و دسترسی به خدمات رابطه معناداری وجود دارد و در کل نابرابری اجتماعی، بازتاب دستیابی متفاوت طبقات و قشرهای مختلف به انواع این کالاها در هر جامعه است.
وی می‌گوید: عدالت اجتماعی از مؤلفه‌های برابری و مساوات، قانونمندی، اعطای حقوق و توازن در شهرها به‌وجود می‌آید و برابری و مساوات از مهمترین ابعاد و بلکه اصلی‌ترین معنای عدالت است.
شمس‌الدینی تصریح می‌کند: هر جامعه‌ای را می‌توان اجتماع کم و خودگردانی دانست که در آن روابط افراد، براساس اصول و قوانین مشخص و معینی صورت می‌گیرد و اطاعت افراد از این قواعد، نوعی پیوند اجتماعی را بین آن‌ها فراهم می‌سازد، در نتیجه افراد برای پیشبرد منافع و جامعه خود با یکدیگر همکاری می‌کنند.
این دانشیار معماری و شهرسازی با اشاره به اینکه عدالت اجتماعی، مفهومی چند بعدی است که با مفاهیمی مانند برابری و مساوات، قانونمندی، اعطای حقوق و توازن اشتراک‌هایی دارد، می‌گوید: یکی از اهداف اولیه و اساسی فرایند برنامه‌ریزی شهری، حفظ و بهبود کیفیت محیط شهری و به تبع آن برخورداری همزمان تمام شهروندان از تمام امکانات و خدمات است و این امر با مدیریت و حکمروایی خوب شهری ممکن خواهد شد.
وی اظهار می‌کند: شناخت وضعیت موجود کیفیت محیط مناطق شهری از طریق تحقق عدالت اجتماعی و سنجش و ارزیابی آن با مدیریت حکمروایی خوب شهری به یکی از مهمترین جنبه‌های مطالعاتی در مباحث برنامه‌ریزی شهری تبدیل شده است.
شمس‌الدینی ادامه می‌دهد: یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تحقق عدالت اجتماعی، سطح مدیریت حکمروایی خوب شهری است که به‌طورکلی توجه چندانی به آن نشده است.
وی خاطر نشان می‌کند: با افزایش سطح حکمروایی خوب شهری شهروندان، بر میزان عدالت اجتماعی آن‌ها افزوده می‌شود و تلاش برای افزایش سطح حکمروایی خوب شهری شهروندان ضرورت دارد تا از این طریق بتوان بر میزان رضایت آن‌ها از عدالت اجتماعی افزود.
نظر شما