به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرها مفاهیم اساسی همچون شهرنشینی، شهروندی، تمدن، سیاست و دموکراسی را به‌وجود آوردند تا مکان مناسبی برای زندگی انسانی، همراهی با طبیعت، اعتلا، دوام و بقای نسل‌های آینده، همبستگی جمعی، پیوند اجتماعی و اعتلای فرهنگی باشند اما امروزه شرایط شهرنشینی برای بسیاری از افراد با آلودگی، تخریب محیط زیست، بی‌نظمی، آشوب، خشونت و گسست اجتماعی مترادف شده است.
از سوی دیگر شهرنشینی گذشته ما که واجد بسیاری ویژگی‌های مثبت است، در اثر تغییرات وسیع و سریع اخیر، دچار دگرگونی‌های اساسی، به‌ویژه در مفاهیم شهروندی و شهرنشینی سنتی در کشور شد و اصول و ارزش‌های حاکم بر شهرسازی سنتی، پیش از آنکه امکان انطباق با شرایط جدید را بیابد، به فراموشی سپرده شده است.
ضوابط و مقررات شهرسازی آن بخش از تصمیم‌های مردم را که بازتاب فضایی و کاربردی دارد، کنترل و هدایت می‌کند توسعه پایدار که مفهوم عدالت را در طول زمان در بر دارد، می‌تواند به عنوان آرمان و مقصد نهایی این نوع از ضوابط و مقررات قرار گیرد.
مقوله پایداری، در متن شهرسازی به شیوه‌ای بنیادی نگریسته است، یعنی علاوه بر مقولات محیط زیستی، اکولوژیکی و انرژی در چهار عرصه کلان آموزشی، تمهیدات کالبدی، مدیریت و تدوین مقررات و قانون‌گذاری، رویکرد پایداری با تاکید بر امر تعادل اجتماعی بررسی و در نهایت در متن شهرسازی، پیشنهادها و راهکارهایی برای پایداری ارائه می‌کند، لذا با توجه به اهمیت این موضوع گفت‌وگویی را با ام‌البنین علی‌اصغری، کارشناس شهرسازی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ضوابط و مقررات شهرسازی در شهرها چه تأثیری دارد؟
مجموع تصمیم‌های شهروندان ساکن هر شهر، شکل آن شهر را می‌سازد اما شهر باید کنترل شود، زیرا زندگی شهر با هرج و مرج و بدون سازوکارهای انتظام‌بخش و قابل اجرا رو به انحطاط خواهد رفت؛ بر همین اساس همه جوامع برای کنترل تصمیم‌های مردم و عملکرد صحیح و آسان نیاز به قوانین و مقررات دارند تا همان مردم با اطمینان زندگی کنند و بدانند که از دیگران نیز می‌توان انتظار پیروی از این مقررات را داشت.
ضوابط و مقررات شهرسازی آن بخش از تصمیم‌های مردم را که بازتاب فضایی و کالبدی دارد، کنترل و هدایت می‌کند و بی‌شک، توسعه پایدار که مفهوم عدالت را در طول زمان و همچنین در عرض زمان در بر دارد، می‌تواند به عنوان آرمان و مقصد نهایی این نوع از ضوابط و مقررات شهرسازی قرار دهد.
اگر ضوابط و مقررات شهرسازی به‌نحوی کارآمد به‌منظور تحقق اهداف و آرمان‌های توسعه پایدار تدوین شود و به اجرا درآید، تضمین‌کننده شکل‌گیری نوع سکونتگاه‌های شهری با آرمان‌های توسعه پایدار خواهد بود؛ مطالعات نشان می‌دهد درباره ضوابط و مقررات، عملکرد شهرها با استفاده از روش‌های تحقیق‌گونه حاکی از آن است که ضوابط و مقررات ملاک عمل فعلی شهرها به دلیل انطباق نامطلوب با ویژگی‌های بنیادی و تبعیت‌گونه و آرمانی، پایدار نیست.
توسعه پایدار شهری را چالشی برای بشریت می‌دانید؟
نظر محققان و دولت‌ها در مورد مسئله پایداری زیست‌محیطی در سه دهه پایانی قرن بیستم این است که تقاضا برای توسعه پایدار شهری و شهرهای پایدار مهمترین چالش فراروی بشریت در قرن بیست‌ویکم باشد؛ از سوی دیگر جست‌وجو برای یافتن شهر ایدئال یعنی آن شکلی از شهر که بتواند امتیازات تکنولوژیکی و روحیه سالم زندگی روستایی را بر اساس ایده‌های روشنگرانه عدالت اجتماعی بیان کند، از قرن‌های دور بسیار مورد توجه و یکی از دل‌مشغولی‌های مهم بسیاری از فلاسفه، مصلحان اجتماعی، نویسندگان، معماران و شهرسازان بوده است.
این جست‌وجو که در سیر تحول تاریخی خود ممکن است به افلاطون و اندیشه‌های او در کتاب جمهوریت بازگردد، منجر به بعضی اندیشه‌ها و نظریه‌های موافق و مخالف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ شده است که به نوبه خود در شکل‌گیری فرم شهر و توسعه و تحول آن به صورت فرم‌های مختلف شهرنشینی و استقرار جمعیت بسیار مؤثر بوده است.
شهر پایدار چگونه شکل می‌گیرد؟
در دهه‌های پایانی قرن بیستم با توجه به رشد فزاینده نگرانی‌های زیست‌محیطی و بروز بعضی بحران‌های اکولوژیکی و در نتیجه ناپایداری‌های محیطی، جست‌وجو برای یافتن فرم شهر ایدئال جای خود را به فرم شهری پایدار تغییر داد اما ابهامات زیادی در مسیر تعیین فرم شهری پایدار وجود دارد.
با مطالعه تئوری‌های مؤثر و مطرح در شهرسازی و معماری قرون، پس از انقلاب صنعتی به‌ویژه قرن بیستم، زمینه برای بررسی دقیق‌تر فرضیاتی برای تحقیق علمی فراهم شد؛ در این راستا دو تئوری عمده و متضاد در تحقق پایداری شهری شامل تئوری فرم متراکم شهری یا شهر فشرده و تئوری توسعه گسترده یا کم‌تراکم که هر دو مدعی تحقق توسعه پایدار و فرم شهری بهینه است، در عمل نیازمند بررسی دقیق است.
به این منظور از طریق یک بررسی سیستماتیک، چهار فرم مختلف شهری بر اساس نوع تراکم و کاربری انتخاب و سپس در هر کدام از آن‌ها مطالعه میدانی انجام می‌شود و به طور عمده کارایی و مؤثر بودن تئوری شهر فشرده را تأیید می‌کند و برتری آن بر دیگر فرم‌های شهری مورد مطالعه به‌ویژه از نظر صرفه‌جویی در مصرف انرژی و تسهیل دسترسی شهروندان به تجهیزات و خدمات شهری را آشکار می‌سازد.
نظر شما