به گزارش خبرنگار ایمنا، صادرات یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای کسب درآمد ارزی است. با تحریم نفت ایران، کشور با بحران‌های ارزی مواجه شده و ضرورت توجه به صادرات، بیش‌ازپیش شده است. صادرکنندگان و فعالان اقتصادی، امروزه به افسران جنگ اقتصادی تبدیل شده‌اند که با وجود تحریم‌های بین‌المللی، محصولات تولید داخل را صادر کرده‌اند و ارز حاصل از آن را به کشور بازمی‌گردانند.
طی چندسال اخیر، توجه به تولید داخل و رشد آن در دستور کار قرار گرفته، از این رو یکی از مهم‌ترین راهکارهای حمایت از تولیدکنندگان، فراهم‌سازی بازاری برای محصولات تولیدی آنان است که با صادرات محقق خواهد شد. زمانی که تولیدکننده از وجود بازار برای فروش محصولات خود مطمئن باشد، با کیفیت بیشتری به امر تولید می‌پردازد و شاهد رشد تولید ناخالص داخلی و رفع بسیاری از مشکلات اقتصادی نیز خواهیم بود.
بدیهی است که صادرکنندگان نیز با موانعی مواجه شوند که اطلاع از آن می‌تواند در رفع این موانع مؤثر باشد. در همین خصوص نشستی با حضور علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری، امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی، امیررضا ضیایی فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی و نوید ادریس دبیرکل اتاق بین‌الملل جوانان ایران در خبرگزاری ایمنا برگزار شد که شرح گفت‌وگوی انجام شده را در ادامه می‌خوانید.
اصلی‌ترین مشکل صادرات اصفهان از منظر شما چیست؟
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: تجربه جهانی نشان می‌دهد شرکت‌های کوچک و متوسط هرچند محصولات باکیفیتی داشته باشند، نمی‌توانند به تنهایی صادرات انجام دهند. لازم است شرکت‌های بزرگ صادراتی ایجاد شود و از این شرکت‌ها حمایت کنند. این کار در کشورهای اروپایی، ژاپن و کره جنوبی انجام شده است.
امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی: دولت باید برای صادرات به بخش خصوصی کمک کند. بسیاری از مشکلات این حوزه به ارتباط با کشورهای همسایه بستگی دارد. مشکلاتی در حوزه حمل‌ونقل، انتقال ارز و قوانین داخلی پیش روی صادرات است که بخش خصوصی باید آن را بپذیرد.
امیررضا ضیایی، فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی: در حوزه‌های مختلف صادراتی تازمانی‌که زیرساخت حمل‌ونقل و انتقال ارز فراهم نشود، هزینه صادرات بسیار بالاست و به‌صرفه نیست. درحالی‌که بیش از ۸۰ درصد صادرات دنیا از طریق کشتی‌رانی انجام می‌شود شاهد مهاجرت این شرکت‌ها به مناطق جنوبی کشور هستیم.
حاکمیت برای دفاع از صادرات مدیریت منسجم ندارد. بیشتر زیرساخت‌های مالی و اجرایی در ایران به نفع واردات انجام شده است، چراکه ایران از ابتدا دارای منابع نفتی بوده است. برای تأمین نقدینگی صادرات با مشکلات زیادی مواجه هستیم. در دنیا صندوق‌های توسعه و ضمانت صادرات شکل گرفته که تا حدودی ریسک صادرکننده را می‌خرند. متأسفانه در ایران این تشکیلات بسیار ضعیف عمل می‌کند و راهکارهای دولتی برای حمایت از صادرات در ایران تعریف نشده است.
چرا کسب‌وکارهای کوچک در ایران نمی‌توانند صادرکننده خوبی باشند؟
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: نمی‌توان تجربه‌هایی که در دنیا انجام شده است را مجدداً تکرار کرد، بلکه باید الگوبرداری از تجربه‌های دیگران را در اولویت قرار داد. اگر تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی به فعالان اقتصادی واگذار شود و ورود دولت به موضوعات کاهش یابد، مسائل سریع‌تر رفع می‌شود و نتیجه می‌گیریم.
امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی: برای توسعه صادرات باید به قوانین صادرات بین‌الملل احترام بگذاریم و آن را بپذیریم. وزارت امور خارجه رایزنان اقتصادی دارد که می‌تواند از آن‌ها برای توسعه صادرات و رفع موانع صادراتی بهره ببرد. علم اقتصاد، تجارت آزاد در دنیا و بازاریابی جهانی در ایران باید بیش از این مورد توجه قرار بگیرد.
امیررضا، ضیایی فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی: درحالی‌که مدل‌های پایدار و تئوری‌های اقتصادی در دنیا شکل گرفته است، در الگوهای اقتصادی نباید سعی و خطا کنیم، این اقدام برای اقتصاد، سم است. می‌توان از تجربیات کشورهای مختلف در الگوهای اقتصادی بهره‌برداری کرد. پیروزی اقتصادی فقط در شرایطی که همه تیم‌های اقتصادی ازجمله بخش خصوصی، دولت و سیاست‌گذاران در کنار یکدیگر قرار گیرند محقق می‌شود. بهترین اقدام برای بهبود صادرات الگوبرداری است.
همچنین باید سیاست‌گذاری اقتصادی داشته باشیم. مسائلی همچون بازگشت ارز حاصل از صادرات، ریسک بالایی را به صادرکنندگان متحمل کرده است، این در حالی است که واردکنندگان به راحتی از این ارز استفاده می‌کنند. درواقع قوانین جدید و بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه به تشویق واردات می‌پردازد.
نقش اتاق‌های بازرگانی در دنیا و ایران چیست؟
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: توسعه و ایجاد کسب‌وکار مهم‌ترین وظیفه اتاق‌های بازرگانی در دنیاست. علاوه بر این، اتاق‌ها مسئولیت اجتماعی خود را نیز در جهت بهبود کسب‌وکار انجام می‌دهند. در ایران عملکرد اتاق‌های بازرگانی با سیاست گره خورده و این نهاد از کارکرد و جایگاه اصلی خود فاصله گرفته است. صادرات توسط شرکت‌های مختلف بسیار پرهزینه است. اتاق‌های بازرگانی می‌توانند زیرساخت شرکت‌های کوچک و متوسط برای صادرات را فراهم کنند. این شرکت‌ها ۷۰ درصد اشتغال کشور را در اختیار دارند.
امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی: اتاق‌های بازرگانی اختیار قانونی به تجار می‌دهد که فارغ از ارتباطات سیاسی بتوانند با سایر کشورها دفاتر تجاری مشترک ایجاد کنند. ابزاری همچون bni و icc در ایران وجود دارد اما هنوز از آن بهره‌مند نشده‌ایم.
امیررضا ضیایی، فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی: تعداد دفعات حرکت پول یک شاخص اقتصادی است که می‌تواند رشد اقتصادی را رقم بزند. اتاق‌های بازرگانی با تربیت صادرکنندگان، ایجاد و حمایت واحدهای صادراتی حرفه‌ای که حرکت پول در جامعه را افزایش می‌دهد، می‌توانند اقتصاد کشور را بهبود بخشند. صادرکنندگان می‌توانند برای محصولات، خدمات یا هر فرایند تولید کالا بازار بیابند. در این فرایند، نقش اتاق بازرگانی این است که اقتصاد درون‌زا را به اقتصاد برون‌زا تبدیل کند. این اقدام در اقتصاد ایران و اتاق‌های بازرگانی مغفول مانده است.
نوید ادریس، دبیرکل اتاق بین‌الملل جوانان ایران: امروز اتاق‌های بازرگانی ۱۴۶ کشور به واسطه icc با یکدیگر در ارتباط‌اند. در اواخر دوره قاجار، افرادی با رهبریت «کازرونی» انجمن تجار ایران را ایجاد کردند. شبکه تجار اصفهانی محور اصلی این انجمن بوده‌اند. این انجمن با ۲۰۰۰ فعال اقتصادی شروع به کار کرد و اکنون نیز تعداد اعضای اتاق بازرگانی کشور به این تعداد نزدیک است. بهترین مدل صادراتی در شرایط فعلی صادرات خدمات فنی مهندسی است. تجار می‌توانند رشد اقتصادی را رقم بزنند به حمایت اتاق بازرگانی نیاز دارند اما امروز این اتاق‌ها پیشران اقتصادی نیستند و هم‌گرایی و هم‌افزایی را رقم نزده‌اند.
چرا اتاق‌های بازرگانی نتوانسته‌اند کارکرد خود را ایفا کنند؟
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: اقتصاد ایران همواره رانتی بوده است، اما امروز زمینه برای حذف این رانت ایجاد و سعی شده فعالان اقتصادی روی پای خود بایستند. اقتصاد ایران جدای از دنیا و منطقه نیست. البته لازم است سیاسی‌بازی و رانت‌خواری‌ها در اتاق بازرگانی حذف شود. اتاق باید فکری برای نمایندگان و تصمیم‌گیران خود بکند.
امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی: اتاق‌های بازرگانی باید شفاف شود تا اعتماد عمومی به اتاق بازگردد و مردم بدانند هزینه‌ای که در اختیار این اتاق‌ها قرار می‌دهند، در چه مکانی هزینه می‌شود. اتاق بازرگانی صرفاً می‌تواند دست پدری بر سر کسب‌وکارها بکشد تا صادرات را توسعه دهد. اتاق وین سالیانه ۳۲ هزار جلسه آموزشی برای اعضای خود برگزار می‌کند. توسعه بازرگانی کسب‌وکارها و فرهنگ تجارت در آن راهی است که اتاق‌های بازرگانی دنیا آن را پیموده‌اند.
امیررضا ضیایی، فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی: الگوهای ذهنی موجود در ذهن مسئولان و اعضا، نخستین چیزی است که در اتاق بازرگانی باید تغییر کند. به‌راحتی می‌توان از طریق اتاق‌های بازرگانی به جوانان امید تزریق کرد. بازرگانان ایرانی آن‌قدر مغفول واقع شده‌اند که بازرگانان عراقی به‌راحتی در بازار داخلی ایران ورود کرده، برای تولیدکنندگان مسئله ایجاد می‌کنند. استفاده از بستر دیجیتال برای صادرات و ارائه خدمات بازرگانی در ایران مغفول مانده است.
نوید ادریس، دبیرکل اتاق بین‌الملل جوانان ایران: اتاق بازرگانی یک تشکل است که اعضای آن باید در فعالیت‌ها مشارکت و برای رشد خود تلاش کنند. بازاری شامل پنج برابر جمعیت کشورمان در کشورهای همسایه وجود دارد که از طریق ایجاد اتاق‌های بازرگانی مشترک می‌توان از آن برای توسعه صادرات بهره‌مند شد.
به عملکرد بخش خصوصی، دولتی و تشکل‌ها چه امتیازی می‌دهید؟
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: حاکمیت در اصفهان اقداماتی انجام داده است اما همچنان مسائل بسیاری به ویژه در حوزه زیرساخت حمل و نقل، تسهیلات گمرکی، بیمه و پشتیبانی صادرکنندگان وجود دارد. صندوق ضمانت صادرات عملاً هیچ اقدامی تاکنون انجام نداده است. هنوز بسیاری از فعالان اقتصادی، نیازمند آموزش تجارت بین‌الملل و فنون مذاکره هستند که به جز با حضور در معاملات بین‌المللی انجام نخواهد شد. به امکاناتی که دولت برای توسعه صادرات ایجاد کرده و اقدامات اتاق بازرگانی اصفهان نمی‌توان نمره بالایی داد. بخش خصوصی همه توان خود را برای بهبود صادرات انجام داده و نیازمند حمایت بیشتری از سمت حاکمیت است.
تجار ایرانی با هزینه بسیار سنگین و سعی و خطا بازار خود را می‌یباند چراکه مطالعات امکان‌سنجی بازار هنوز انجام نشده و در اختیار آنان قرار نمی‌گیرد. آموزش واقعی در زمین بازی صادرات صورت می‌گیرد و برای این کار نیازمند حمایت هستیم.
امیر کشانی، فعال حوزه چاپ و بسته‌بندی: سالانه ۱۱۰۰ میلیارد دلار واردات به کشورهای همسایه ایران، سوریه و هند انجام می‌شود که ایران سهم کمتر از یک درصدی در آن دارد. این موضوع نشان می‌دهد که ایران برای افزایش صادرات، نیازمند اقوام خارج العاده‌ای نیست. بازار مصرف محصولات تولیدی ایران در کشورهای اطراف وجود دارد و تنها تسهیل‌کننده افزایش صادرات به این کشورها، اتاق‌های بازرگانی است.
استفاده از بستر jci، تبلیغ محصولات به زبان کشورهای همسایه و شرکت دادن تجار کشورهای خارجی در نمایشگاه‌های داخلی از راهکارهای افزایش صادرات است. تشکل‌ها نمی‌دانند تنها راهکار نجات کشور، صادرات است. با حضور تشکل‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف، می‌توان اتفاقات خوبی رقم زد. به دولت و تشکل‌ها در این زمینه نمی‌توان نمره قابل قبولی داد اما بخش خصوصی و جوانان همه تلاش خود را می‌کنند.
امیررضا ضیایی، فعال حوزه صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی: صادرات یک الگوی ذهنی است. نباید با تغییر مدیریت، الگوی ذهنی صادرات از بین برود. حصول یک صادرات پایدار حداقل ۳.۵ سال طول می‌کشد اما با توجه به نبود ثبات مدیریتی تاکنون نتوانسته‌ایم از فرصت‌های صادراتی در کشورهایی همچون قطر استفاده کنیم. یکی از رسالت‌های اتاق بازرگانی بهبود محیط کسب‌وکار است. دولت‌ها به اهمیت صادرات پی برده‌اند اما با مشکلات زیادی از جمله تحریم، افزایش نرخ تورم روبه‌رو هستند.
لازم است دولت به بخش خصوصی اعتماد کند و با ورود افراد متخصص در تشکل‌ها و اتاق‌های بازرگانی، مسائل این حوزه برطرف شود. بخش خصوصی با وجود مشکلاتی که دارد، به دلیل نبود حمایت‌های مالی شرکت‌های اقماری دولتی و اتاق‌های بازرگانی، نمی‌توانند از مشورت شرکت‌های مدیریت صادرات بهره ببرند و همواره برای صادرات به سعی و خطا دست می‌زنند. با وجود این قوانین دست و پاگیر و نبود حامی، بخش خصوصی عملکرد بسیار خوبی داشته و نمره قابل قبولی می‌گیرد.
نوید ادریس، دبیرکل اتاق بین‌الملل جوانان ایران: تاریخ نشان داده است که با هم‌افزایی و مشارکت بخش خصوصی می‌توان در بازه کوتاهی، عکس‌العمل بین‌المللی خوبی داشت.
علی صفر نورالله، صادرکننده نمونه کشوری: هزینه زندگی مردم امروز با جهش بزرگی نسبت به تورم افزایش می‌یابد. هزینه تولید نیز به شدت افزایش یافته و در پی آن صادرات نیز کاهش یافته است. تکنولوژی نسل پنجم امروز مورد توجه جهانیان است اما در ایران هنوز به تکنولوژی نسل چهارم نیز دست نیافته‌ایم. تکنولوژی نسل پنجم ارتباطات جهانی را گسترش داده و مرزها را از بین می‌برد. در ایران مشکل نبود ارتباط با جهان داریم که منجر به عقب‌ماندگی ما شده است. اصفهان به تنهایی می‌تواند این مشکل را رفع کند؛ ارتباط با خواهرخوانده‌ها یکی از بهترین راهکارهای افزایش ارتباطات جهانی است.
نظر شما